ΜΕ ΚΑΤΑΠΛΗΞΗ διάβασα τη γραπτή δήλωση της κυρίας Δήμητρας Λιάνη – Παπανδρέου με την οποία διαμαρτύρεται για την απόφαση της κυβέρνησης Σημίτη να μειώσει την προσωπική της φρουρά από 32 σε 6 άτομα! Στη δήλωσή της η κυρία Λιάνη – Παπανδρέου συνδέει την απόφαση της κυβέρνησης με την επίθεση που ο κ. Κουρής εξαπέλυσε εναντίον της. Δεν μπορώ να αμφισβητήσω τη γνωστή χυδαιότητα με την οποία η «Αυριανή» εξασκεί την εκάστοτε κριτική της. Δεν πρέπει όμως η κυρία Λιάνη να χρησιμοποιεί την περίπτωση Κουρή ως μέσο για τη συσκότιση του βασικού προβλήματος. Και το ουσιαστικό πρόβλημα είναι το εξής:
Στον τόπο μας υποτίθεται πως έχουμε ένα πολίτευμα δημοκρατικού κοινοβουλευτισμού. Δηλαδή ένα πολίτευμα όπου η δημόσια περιουσία δεν μπορεί να ιδιοποιηθεί αλλά χρησιμοποιείται, μέσα στα πλαίσια του νόμου, απ’ αυτούς που αντιπροσωπεύουν τους πολίτες/ψηφοφόρους στο επίπεδο της Βουλής, της κυβέρνησης και της Προεδρίας. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, με ποια λογική η κυρία Λιάνη – Παπανδρέου μπορεί να χρησιμοποιεί την εργασία 32 ή ακόμη και 6 υπαλλήλων του κράτους για την προσωπική της φρούρηση; Γιατί να μην έχει ακριβώς την ίδια μεταχείριση με τις χήρες προηγούμενων πρωθυπουργών; Πώς δικαιολογείται η δαπάνη δημόσιων πόρων για τη συγκρότηση μιας προσωπικής φρουράς 32 ή και 6 ατόμων;
Η κυρία Λιάνη – Παπανδρέου επικαλέστηκε ως δικαιολογία για την ύπαρξη της προσωπικής φρουράς το αρχείο του Ανδρέα Παπανδρέου που βρίσκεται στο σπίτι της και χρειάζεται ειδική φύλαξη. Η σύζυγος του αποθανόντος πρωθυπουργού δεν φαίνεται να αντιλαμβάνεται πως από τη στιγμή που αποφάσισε (στη βάση μιας διαθήκης ύποπτης εγκυρότητας) να μην παραχωρήσει το αρχείο σε συλλογικό φορέαΩ από τη στιγμή που αποφάσισε, για οποιονδήποτε λόγο, να το ιδιοποιηθεί (λίγο πολύ όπως οι δημόσιοι υπάλληλοι υπουργείων «κλειδώνουν στο συρτάρι τους» έγγραφα που υποτίθεται πως πρέπει να είναι στη διάθεση όλων των πολιτών), τότε πρέπει και να αναλάβει προσωπικά τα έξοδα συντήρησης και φύλαξης του αρχείου. Γιατί είναι τελείως παράλογο να ισχυρίζεται πως το αρχείο είναι «δικό της» και συγχρόνως να απαιτεί από το κράτος να καλύψει τα έξοδα φύλαξης/συντήρησης.
Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τη φύλαξη της βίλας στην οδό Αγράμπελης. Αφήνοντας στην πάντα το επίμαχο πρόβλημα του πώς βρέθηκαν οι πόροι για την αγορά του οικοπέδου και την οικοδόμηση της περιβόητης ροζ βίλας, το κράτος δεν έχει καμία υποχρέωση από τη στιγμή όπου η βίλα είναι ιδιωτική περιουσία της κυρίας Λιάνη να παρέχει επιπλέον προσωπικό για τη φύλαξη του μεγάλου αυτού χώρου.
Με άλλα λόγια, η κυρία Λιάνη – Παπανδρέου δεν αντιλαμβάνεται δύο πολύ βασικά πράγματα:
Πρώτον, ότι η απασχόληση 32 ή και 6 ανθρώπων κοστίζει χρήματα χρήματα που πληρώνουν οι έλληνες φορολογούμενοι. Αν μάλιστα λάβει υπόψη της πως αυτοί που πληρώνουν αναλογικά περισσότερους φόρους είναι οι μη εύποροι πολίτες (π.χ. οι υπάλληλοι στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα), τότε θα έπρεπε να είναι λιγότερο απαιτητική σε ό,τι αφορά τον αριθμό της προσωπικής φρουράς της.
Δεύτερον, ότι ζούμε σε μια σύγχρονη κοινωνία φιλελεύθερης δημοκρατίας. Αυτό σημαίνει πως στο επίπεδο της πολιτικής κυριαρχίας/διακυβέρνησης υπάρχει σαφής και αυστηρός διαχωρισμός μεταξύ του «ιδιωτικού» και του «δημόσιου». Αυτός ο διαχωρισμός ισχύει από το επίπεδο του απλού δημόσιου υπαλλήλου ως το επίπεδο του Προέδρου της Δημοκρατίας χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση. Αν στη μεσαιωνική Αγγλία δεν υπήρχε διαχωρισμός μεταξύ της προσωπικής περιουσίας του μονάρχη και της περιουσίας του κεντρικού κράτους, ήδη στον 12ο αιώνα το «Treasury» (δηλ. το «υπουργείο» που ησχολείτο με τα οικονομικά) διαχωρίστηκε από τη βασιλική αυλή (βλ. Τ.F. Tout, The English Civil Service in the 14th Century, 1916). Η κυρία Λιάνη – Παπανδρέου με την παρέμβασή της ούτε λίγο ούτε πολύ αμφισβητεί αυτόν τον διαχωρισμό που βρίσκεται στη βάση του δυτικού κοινοβουλευτισμού.
Συμπερασματικά, το ότι η κυρία Λιάνη βρίσκει τη μείωση από 32 σε 6 άτομα ως ένδειξη lese-majeste, αυτό δείχνει βέβαια πόσο απαράδεκτα «σουλτανική» ήταν η τελευταία περίοδος της διακυβέρνησης Παπανδρέου. Αλλά το ότι ο αριθμός των 6 φρουρών, αν κρίνω από την αντίδραση των ΜΜΕ, φαίνεται «λογικός», αυτό δείχνει το δημοκρατικό έλλειμμα που χαρακτηρίζει την πολιτική μας κουλτούρα.
Αν η κυρία Λιάνη – Παπανδρέου ήθελε πραγματικά να τιμήσει τη μνήμη του Ανδρέα Παπανδρέου αντί την απίστευτα αλαζονική και συνάμα «συντεχνιακή» αντίδραση στην απόφαση της κυβέρνησης, θα έπρεπε από μόνη της να μείωνε ριζικά την προσωπική της φρουρά.
Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι καθηγητής στη London School of Economics.
