Το Βήμα, The Project Syndicate
Τον επόμενο χρόνο είναι τα 100 χρόνια από την Διακήρυξη Μπάλφουρ, που άνοιξε τον δρόμο για την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 και για τη σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων, αλλά και του ευρύτερου αραβικού κόσμου, που συνεχίζει μέχρι σήμερα. Οι παγκόσμιοι ηγέτες που συγκεντρώνονται στη Νέα Υόρκη για τη Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών δεν θα έχουν χρόνο να συζητήσουν αυτή τη μακροχρόνια πολιτική πρόκληση. Αλλά παρά τα υπόλοιπα – και μεγαλύτερα – προβλήματα της Μέσης Ανατολής, η σύγκρουση Ισραηλινών – Παλαιστινίων είναι το ζήτημα που θα καθορίσει το εάν το μέλλον της περιοχής θα χαρακτηρίζεται από ευημερία και ειρήνη.
Η σύγκρουση – είτε επιλυθεί είτε όχι – θα καθορίσει και την κληρονομιά του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στην εξωτερική πολιτική. Καθώς η δεύτερη θητεία του Ομπάμα πλησιάζει στο τέλος της, αξίζει να θυμηθούμε ότι όταν ανέλαβε καθήκοντα το 2009, επεδίωξε την επαναπροσέγγιση με τον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο. Στην ιστορική ομιλία του στο Κάιρο εκείνη την χρονιά, περιέγραψε την κατάσταση των Παλαιστινίων «αφόρητη» και δεσμεύθηκε για μία «πολιτική δύο κρατών στο οποίο οι Ισραηλινοί και οι Παλαιστίνιοι θα ζουν με ειρήνη και ασφάλεια». Ο Ομπάμα έχει σημειώσει μικρή πρόοδο σε αυτό το ζήτημα έκτοτε, όχι όμως επειδή δεν προσπάθησε.
Στη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ομπάμα, ο ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου και οι Ρεπουμπλικάνοι στο αμερικανικό κογκρέσο συνασπίστηκαν εναντίον του για να εκτροχιάσουν οποιαδήποτε σημαντική προσπάθεια ειρήνευσης. Και στη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, ο υπουργός Εξωτερικών, Τζον Κέρι, ηγήθηκε μίας ηρωικής εννιάμηνης προσπάθειας που απλά δεν απέδωσε τα αναμενόμενα. Ο Νετανιάχου και ο παλαιστίνιος πρόεδρος Μαχμού Αμπάς έχουν εκφράσει επιθυμία να συναντηθούν, στη Μόσχα ή σε κάποια άλλη τοποθεσία. Αλλά κανείς δεν αναμένει να καταλήξουν σε λύση δύο κρατών σε αυτή τη συγκυρία.
Ο ένας λόγος είναι ότι ο Νετανιάχου περιμένει να τελειώσει η θητεία του Ομπάμα. Προτεραιότητά του είναι να διασφαλιστεί μία μεγάλη στρατιωτική συμφωνία με τις ΗΠΑ μέσα στους επόμενους μήνες και να ενορχηστρωθεί μία εκστρατεία δημοσίων σχέσεων που θα δικαιολογεί την πολιτική του ισραηλινού εποικισμού στα κατεχόμενα εδάφη, που η διεθνής κοινότητα έχει καταδικάσει ως παράνομη. Το να τελειώσει η θητεία του Ομπάμα χωρίς να έχει σημειωθεί πρόοδος σε ένα ζήτημα που συγκεκριμένα δεσμεύθηκε να επιλύσει θα είναι μία τεράστια αποτυχία για τον ίδιο. Ευτυχώς, έχει ακόμη χρόνο και πολλοί αμερικανοί πρόεδροι επιδόθηκαν σε δυναμική διπλωματία προς το τέλος της θητείας τους.
Τώρα έχει έρθει η σειρά του Ομπάμα. Η διεθνής κοινότητα συμφωνεί ότι ο τερματισμός της σύγκρουσης είναι προς το συμφέρον όλων. Ο Ομπάμα θα πρέπει να ξεκινήσει προσεγγίζοντας τη Ρωσία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΗΕ γύρω από το πως θα πρέπει να συνταχθεί ένα νέο ψήφισμα του συμβουλίου ασφαλείας, που θα θέτει τις παραμέτρους για μία μελλοντική ειρηνευτική συμφωνία. Θα χρειαστεί τη διεθνή υποστήριξη επειδή ο Νετανιάχου να φέρει αντίρρηση στις νέες παραμέτρους που θα υπονομεύουν τα σχέδιά του για ένα Μεγάλο Ισραήλ, από τη Μεσόγειο ως τον Ιορδάνη ποταμό. Φυσικά ένα νέο ψήφισμα δεν θα οδηγήσει αμέσως στην ειρήνη ή σε ειρηνευτικές συνομιλίες.
Στην πραγματικότητα βραχυπρόθεσμα μπορεί να διχάσει περισσότερο Ισραηλινούς και Παλαιστινίους. Αλλά για να αποφύγει ο κόσμος την κατακλυσμική σύγκρουση μεταξύ ενός Μεγάλου Ισραήλ και των Παλαιστινίων που θα έχουν την υποστήριξη μίας μεγάλης συμμαχίας αραβικών κρατών, οι συνθήκες για τις συνομιλίες που θα καταλήξουν σε μία σταθερή λύση δύο κρατών, πρέπει να τεθούν τώρα. Ο Ομπάμα είναι σε θέση να επιβάλει ένα πλαίσιο προς μία λύση. Αν το κάνει, θα αποδείξει ότι η ομιλία του στο Κάιρο δεν ήταν μάταιη, μπορεί ακόμη και να δικαιολογήσει το Νόμπελ Ειρήνης που έλαβε στην αρχή της προεδρίας του, όταν δεσμεύθηκε ότι η ειρήνη μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων θα ήταν το στοιχείο που θα χαρακτήριζε την κληρονομιά του.