Οι πλούσιες χώρες έχουν καθήκον να δέχονται πρόσφυγες

Τον Ιούλιο, οι πρόσφυγες που έφθασαν στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεπέρασαν τις 100.000 – ο τρίτος διαδοχικός μήνας που ο αριθμός έσπασε κάθε ρεκόρ. Μέσα σε μία εβδομάδα τον Αύγουστο, 21.000 πρόσφυγες έφθασαν στην Ελλάδα. Οι τουρίστες διαμαρτύρονταν ότι οι καλοκαιρινές διακοπές που είχαν σχεδιάσει σε κάποιο ελληνικό νησί γινόντουσαν σε προσφυγικούς καταυλισμούς. Φυσικά, η προσφυγική κρίση έχει πολύ πιο σοβαρές συνέπειες. Την περασμένη εβδομάδα οι αυστριακές Αρχές βρήκαν τα πτώματα 71 μεταναστών σε ένα ουγγρικό φορτηγό που είχε εγκαταλειφθεί κοντά στη Βιέννη. Και πάνω από 2.500 μετανάστες πνίγηκαν στη Μεσόγειο αυτόν τον χρόνο, οι περισσότεροι στην προσπάθειά τους να περάσουν από τη Βόρεια Αφρική στην Ιταλία.

Οι μετανάστες που κατάφεραν να βρεθούν στη Γαλλία μένουν σε σκηνές κοντά στο Καλαί, περιμένοντας μία ευκαιρία για να περάσουν στην Αγγλία πηδώντας σε κάποιο διερχόμενο εμπορευματικό τρένο. Κάποιοι σκοτώνονται, αφού είτε πέφτουν από τα τρένα είτε τους πατάνε. Παρόλα αυτά ο αριθμός των προσφύγων στην Ευρώπη είναι ακόμη σχετικά μικρός σε σύγκριση με άλλες χώρες. Η Γερμανία έχει δεχθεί περισσότερες αιτήσεις για άσυλο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, αλλά ανά χίλιους κατοίκους φιλοξενεί μόλις έξι πρόσφυγες, τη στιγμή που ο αντίστοιχος αριθμός είναι 21 πρόσφυγες ανά 1000 κατοίκους στη Τουρκία και 232 πρόσφυγες ανά χίλιους κατοίκους στον Λίβανο.

Στο τέλος του 2014, η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, ανακοίνωσε ότι 59,5 εκατομμύρια άνθρωποι, έχουν εγκαταλείψει τις εστίες τους δια της βίας, ο υψηλότερος αριθμός που έχει καταγραφεί ποτέ. Από αυτούς τα 1,8 εκ. περιμένουν απάντηση στην αίτηση ασύλου που έχουν καταθέσει και οι υπόλοιποι είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι. Οι περισσότεροι πρόσφυγες προέρχονται από Συρία, Αφγανιστάν και Σομαλία, ενώ ακολουθούν η Λιβύη, η Ερυθραία, το Νότιο Σουδάν, η Νιγηρία και η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Στην Ασία, οι διώξεις κατά της μουσουλμανικής μειονότητας Ροχίνγκια συνέβαλλαν στην πρόσφατη αύξηση του αριθμού των προσφύγων.

Δεν μπορούμε να επιρρίψουμε την ευθύνη στους ανθρώπους που θέλουν να φύγουν από τις φτωχές, εμπόλεμες χώρες τους για να αναζητήσουν μία καλύτερη ζωή αλλού. Στην κατάστασή τους θα κάναμε το ίδιο. Αλλά πρέπει να βρούμε έναν πιο ικανοποιητικό τρόπο για να καλύπτουμε τις ανάγκες τους. Κάποιοι τολμηροί στοχαστές μιλάνε για έναν κόσμο με ανοιχτά σύνορα, υποστηρίζοντας ότι κάτι τέτοιο θα ενίσχυε το παγκόσμιο ΑΕΠ και τον παγκόσμιο δείκτη ευτυχίας. Τέτοιες προτάσεις αγνοούν τις θλιβερές ξενοφοβικές τάσεις του είδους μας, οι οποίες αντανακλώνται στην άνοδο της δημοτικότητας των ακροδεξιών εξτρεμιστικών πολιτικών κομμάτων στην Ευρώπη. Στο προσεχές μέλλον καμία κυβέρνηση δεν πρόκειται να ανοίξει τα σύνορά της σε όσους θέλουν να μπουν.

Το αντίθετο συμβαίνει: η Σερβία και η Ουγγαρία κατασκευάζουν φράχτες για να κρατούν τους μετανάστες έξω και υπάρχουν σκέψεις να επαναφερθούν οι συνοριακοί έλεγχοι στην περιοχή Σένγκεν, η οποία προς το παρόν εξασφαλίζει την ελεύθερη κυκλοφορία μεταξύ 26 ευρωπαϊκών κρατών. Αντί να σφραγίζουν τα σύνορά τους, οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να ξεκινήσουν από το να προσφέρουν μεγαλύτερη υποστήριξη σε λιγότερο πλούσιες χώρες που δέχονται μεγάλο αριθμό προσφύγων στο εσωτερικό τους: ο Λίβανος, η Ιορδανία, η Αιθιοπία και το Πακιστάν είναι μερικά παραδείγματα.

Οι πρόσφυγες που ζουν με ασφάλεια σε χώρες που συνορεύουν με τη δική τους είναι λιγότερο πιθανό να επιχειρήσουν επικίνδυνα ταξίδια σε απομακρυσμένες περιοχές και είναι πιθανότερο να επιστρέψουν στην πατρίδα τους όταν σταματήσει ο πόλεμος. Οι πλούσιες χώρες έχουν καθήκον να δέχονται πρόσφυγες και πολλές από αυτές μπορούν και πρέπει να δέχονται περισσότερους από όσους δέχονται σήμερα. Αν όσοι ζητούν άσυλο σε κοντινές χώρες στέλνονταν σε προσφυγικούς καταυλισμούς, ασφαλείς από τις διώξεις και με την οικονομική βοήθεια των πλούσιων κρατών, οι λαθρέμποροι – και οι θάνατοι κατά τη μεταφορά – θα μειωνόντουσαν.

Επιπλέον θα περιοριζόταν το κίνητρο των οικονομικών μεταναστών για άσυλο και οι πλούσιες χώρες θα μπορούσαν πιο εύκολα να εκπληρώσουν τη υποχρέωσή τους να δέχονται πρόσφυγες από τους καταυλισμούς, ενώ θα διατηρούσαν και τον έλεγχο των συνόρων τους. Το να διώχνεις ανθρώπους που κατάφεραν να φθάσουν στη χώρα σου είναι συναισθηματικά δύσκολο, ακόμη και αν τους στέλνεις σε ασφαλές περιβάλλον. Αλλά πρέπει να δείξουμε συμπόνοια στα εκατομμύρια ανθρώπους που περιμένουν στα στρατόπεδα προσφύγων. Πρέπει να τους προσφέρουμε και ελπίδα επίσης.