Πρακτικές

Πληθαίνουν τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής. Η αύξησή τους αγγίζει τα όρια ενός πληθωριστικού φαινομένου. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι είναι ένα φαινόμενο της κρίσης, καθώς οι διδάσκοντες-συγγραφείς αναζητούν ένα εισόδημα και οι διδασκόμενοι ένα είδος δημιουργικής διεξόδου. Απ’ αυτή την άποψη θα άξιζε τον κόπο να μάθουμε ποιοι μετέχουν σ’ αυτά τα εργαστήρια, ποιες οι ηλικίες τους, ποιο το φύλο τους, ποιο το μορφωτικό τους και το επαγγελματικό τους μπακγκράουντ. Το παράδοξο του φαινομένου είναι ότι τα περισσότερα εργαστήρια-σεμινάρια λειτουργούν υπό τη σκέπη εκδοτικών οίκων –σαν μια αδήλωτη πρόθεση καθετοποιημένης παραγωγής στο επίπεδο της δημιουργίας ή σαν ένα κυνηγητό ταλέντων για την ανανέωση των καταλόγων της ελληνικής λογοτεχνίας.

Η δημιουργική γραφή είναι περισσότερο αγγλοσαξoνικό φαινόμενο. Λειτουργεί εντός των ακαδημαϊκών προγραμμάτων, σε τμήματα και σχολές Aγγλικής Λογοτεχνίας και Γλώσσας. Καθηγητές είναι κυρίως συγγραφείς, μερικοί πρώτης γραμμής. Ο Νόρμαν Μέιλερ στα δοκίμια της συλλογής του Η μάγισσα τέχνη (στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη) διασώζει την εμπειρία του από τα μαθήματα δημιουργικής γραφής που είχε παρακολουθήσει στο πανεπιστήμιο. Στην ηπειρωτική Ευρώπη τα μαθήματα δημιουργικής γραφής δεν τα έχουν σε υπόληψη και δεν είναι τυχαίο ότι στην Ελλάδα τέτοια μαθήματα ήρθαν πριν από πολλά χρόνια στο Κολλέγιο Αθηνών. Τα επαγγελματοποίησε όμως το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου στην εποχή της Κατρίν Βελισσάρη.

Διδάσκεται η γραφή; Μπορούμε να πούμε, ναι. Δηλαδή, διδάσκεται το πώς μια ιδέα γίνεται πλοκή, πώς τα γεγονότα νοηματοδούνται μέσα στην πλοκή, πώς λειτουργεί ο αφηγηματικός χρόνος, πώς κατασκευάζεται ο ήρωας. Φυσικά το ύφος δεν διδάσκεται.

Ο πληθωρισμός των σεμιναρίων δημιουργικής γραφής αναπόφευκτα θα δημιουργήσει κι έναν εκδοτικό πληθωρισμό. Κάποιοι όμως θα ξεχωρίσουν και αυτό είναι το δικό μας κέρδος ως αναγνωστών. Ηδη έχουμε μερικά πολύ καλά δείγματα από τους Ιάκωβο Ανυφαντάκη, Γιάννη Τσίρμπα, Χριστίνα Καράμπελα, Χρίστο Κυθρεώτη, Γιάννη Παλαβό, Βαγγέλη Προβιά. Αναζητήστε τα βιβλία τους. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς ήταν μαθητές του συγγραφέα Μισέλ Φάις. Το αναφέρω ως πληροφορία που μπορεί όμως να μας οδηγήσει σε μια μέθοδο, σε ένα bestpractice, όπως θα έλεγαν οι Αγγλοσάξονες.

Το θέμα έχει πολύ ενδιαφέρον και στην εφημερίδα μας ετοιμάζουμε μια μεγάλη έρευνα.