Παράγοντες που επηρεάζουν την πιστοληπτική ικανότητα μιας χώρας

Παρά τις δικαιολογημένες σε πολλές περιπτώσεις ενστάσεις για την αντικειμενικότητα της βαθμολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας του χρέους των κρατών από τους γνωστούς οίκους αξιολόγησης, η πραγματικότητα είναι ότι οι σχετικές αξιολογήσεις επηρεάζουν καθοριστικά τους συμμετέχοντες στις αγορές χρήματος και κεφαλαίου και τις ροές των κεφαλαίων από και προς τις διάφορες χώρες.

H σταδιακή ανάκτηση της εμπιστοσύνης της χώρας μας από τη μεριά των αγορών είναι δεδομένη και η ουσιαστική περαιτέρω αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας είναι πλέον καθοριστικής σημασίας για την αποκατάσταση της χρηματοδότησης και για την ανάπτυξη της οικονομίας.

Ως εκ τούτου η κατανόηση των παραγόντων και των μεταβλητών που χρησιμοποιούν οι διεθνείς οίκοι για την αξιολόγηση της πιστοληπτικής ικανότητας των χωρών θα είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη για την άσκηση πολιτικής από την κυβέρνηση οποιασδήποτε χώρας. Η πρόσφατη οριακή αναβάθμιση της χώρας μας (Νοέμβριος 2013) ίσως αποδεικνύει την ύπαρξη πολιτικού κινδύνου αλλά και τα σημαντικά περιθώρια για την ολοκλήρωση μιας σειράς μεταρρυθμίσεων οι οποίες, σε συνδυασμό με τις μακροοικονομικές επιτυχίες, θα οδηγήσουν σε μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη αναβάθμιση, η οποία και θα ανοίξει τον δρόμο για τη χρηματοδότηση της χώρας μας από τις διεθνείς αγορές.

Εξετάζοντας την πρόσφατη σχετική βιβλιογραφία φαίνεται ότι οι μεγαλύτεροι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης (Fitch, Moody’s, Standard and Poor’s) χρησιμοποιούν σχετικά παρόμοιες μεθοδολογίες. Θα πρέπει να τονισθεί ότι η εμφάνιση αλλεπάλληλων κρίσεων, αλλά και η αυστηρή κριτική για την ικανότητα αντικειμενικής και έγκαιρης αξιολόγησης των οίκων, έκανε τα κριτήριά τους αυστηρότερα, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Επιπλέον θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι μεθοδολογίες αξιολόγησης έχουν εξελιχθεί από τη δεκαετία του 1990, ενώ παράλληλα γίνονται προσπάθειες για την εξασφάλιση της ενημέρωσης και της διαφάνειας σχετικά με τη διαδικασία αξιολόγησης και τα χρησιμοποιούμενα κριτήρια (Gaillard, 2012).

Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Standard and Poor’s (S&P) για την αξιολόγηση των χωρών προσδιορίζονται πέντε βασικές κατηγορίες παραγόντων, οι οποίοι περιλαμβάνουν τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά κριτήρια. Ο βασικός στόχος είναι η εκτίμηση της ικανότητας μιας χώρας να εξυπηρετήσει το χρέος της διαχρονικά πλήρως και, φυσικά, εγκαίρως. Οι παράγοντες αυτοί είναι:

1. Η αποτελεσματικότητα των θεσμών και της διακυβέρνησης για την εξασφάλιση βιώσιμων δημόσιων οικονομικών, την προώθηση ισόρροπης οικονομικής ανάπτυξης και την αντιμετώπιση οικονομικών ή πολιτικών κρίσεων.

2. Οικονομικοί παράγοντες, όπως είναι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, οι προοπτικές ανάπτυξης της χώρας κτλ.

3. Εξωτερικοί παράγοντες οι οποίοι απεικονίζουν την ικανότητα μιας χώρας να αντλεί χρηματοδότηση από το εξωτερικό για την κάλυψη των υποχρεώσεών της, με ειδική πρόβλεψη για τις χώρες εντός νομισματικών ενώσεων.

4. Δημοσιονομικοί παράγοντες που αντανακλούν τη βιωσιμότητα των ελλειμμάτων και του χρέους.

5. Νομισματικοί παράγοντες που εκφράζουν τον βαθμό στον οποίο οι νομισματικές αρχές μπορούν να εκπληρώσουν τον ρόλο τους και να υποστηρίξουν τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη μέσω της άσκησης ευέλικτης νομισματικής πολιτικής.

Η ελληνική κυβέρνηση τους τελευταίους δεκαοκτώ μήνες σε ένα δύσκολο χρηματοπιστωτικό περιβάλλον έχει αναμφισβήτητες μακροοικονομικές επιτυχίες που έχουν επιτευχθεί με ένα τεράστιο κοινωνικό κόστος.

Ως εκ τούτου θα πρέπει να συνεχίσει με αποφασιστικότητα τις μεταρρυθμίσεις για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των διεθνών αγορών στη χώρα μας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνους τους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν και να ενισχύσουν περαιτέρω την αξιοπιστία της χώρας μας.

Τέτοιες δράσεις οι οποίες ήδη υλοποιούνται σε μεγάλο βαθμό είναι η υιοθέτηση μιας αναπτυξιακής πολιτικής με βασικούς άξονες την εξωστρέφεια, την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, με έμφαση στην απασχόληση, την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα, τις ιδιωτικοποιήσεις, την αύξηση των εξαγωγών και της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, τη μείωση των φορολογικών συντελεστών και την ολοκλήρωση των διαρθρωτικών θεσμικών μεταρρυθμίσεων για μια αειφόρο ανάπτυξη με κοινωνικές προτεραιότητες.