Πολλά λέγονται τελευταίως για τον ρόλο του φυσικού αερίου, το οποίο φέρεται να αλλάζει τα δεδομένα στη Λύση του Κυπριακού. Μεταξύ άλλων υπονοείται ότι η Τουρκία θα δει το μεγάλο συμφέρον που έχει από τη λύση του Κυπριακού, και το πόσο μπορεί να επωφεληθεί από τη μελλοντική συνεκμετάλλευσή του από τις δύο κοινότητες κάτω από ένα ομόσπονδο κράτος, αλλά και τις πιθανότητες συνεργασίας μεταξύ αυτού και της ίδιας στην μεταφορά και κατανάλωσή του. Αυτό βέβαια δεν αποκλείεται να γίνει. Και κανείς δεν αμφισβητεί τα θετικά που θα είχε η Τουρκία από κάτι τέτοιο.
Παρ’ όλα αυτά μια τέτοια λογική δεν λαμβάνει υπόψη την επιθετική στάση και αντιπαραγωγική διπλωματία της Τουρκίας. Ετσι, ενώ από τη μια δεν αποκλείεται η ουρκία να αλλάξει στάση, από την άλλη δεν υπάρχουν περιθώρια για αισιοδοξία. Επιπλέον, αυτή η λογική δεν συνυπολογίζει τις υπόλοιπες εξωτερικές σχέσεις τις Τουρκίας (π. χ. με την ΕΕ) αλλά ούτε και το εσωτερικό της.
Ετσι όπως έχουν εξελιχθεί οι εξωτερικές σχέσεις της Τουρκίας στην περιφέρεια και όχι μόνο, σε συνάρτηση με εσωτερικές εξελίξεις, η τουρκική πολιτική δεν έχει να κάνει απλά με υπολογισμούς κέρδους – ωφέλειας, διότι αφενός είναι επηρεαζόμενη από εσωτερικές συγκρούσεις διαφόρων ειδών, ειδικά όσον αφορά ζητήματα πολύ ευαίσθητα όπως αυτό του Κυπριακού, και αφετέρου διότι ο ορθολογισμός, το κόστος, και η ωφέλεια στην τουρκική εξωτερική πολιτική διαφέρουν πολύ από των υπολοίπων.

Αυτό έχει να κάνει με τη γεωγραφία της Τουρκίας, τους γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς της στόχους. Πάνω απ’ όλα όμως έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Τουρκία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε στρατηγικά αδιέξοδα και διπλωματικά διλήμματα. Αυτό οδηγεί σε λάθος αποφάσεις, συχνά ανορθολογικές, απλά και μόνο διότι οι στρατηγικοί υπολογισμοί που πρέπει να γίνουν, λαμβάνοντας πάντα υπόψη και το εσωτερικό μέτωπο, δεν είναι μόνο πάρα πολλοί, είναι και ασύμβατοι μεταξύ τους.

Αν κάποιος γνώριζε την κατάσταση αυτή της Τουρκίας ίσως να έλεγε ότι το μόνο λογικό γι’ αυτήν είναι να λύσει το Κυπριακό για να μειώσει τα προβλήματά της. Δεν έδειξε όμως αυτό η Τουρκία. Η λύση του Κυπριακού, η ευρωπαϊκή της ένταξη, και το εσωτερικό τουρκικό μέτωπο έρχονται να δέσουν στην στάση της σ’ αυτό το ζήτημα και να καθορίσουν τη πολιτική της.

Η λύση του Κυπριακού κατ’ αρχήν έχει μεγαλύτερη αξία μόνο αν οδηγήσει στην ΕΕ. Με αυτό τον τρόπο θα μπορέσει και η τουρκική πολιτική ελίτ να δικαιολογήσει την «παραχώρηση» των κυπριακών εδαφών που «κερδήθηκαν» το ’74.

Το τελευταίο είναι εξαιρετικά σημαντικό αφού η «οπισθοχώρηση» στο ζήτημα του Κυπριακού από οποιαδήποτε πολιτική δύναμη στην Τουρκία χωρίς τη σωστή δικαιολόγηση, θα ήταν τραγικό λάθος, με σοβαρότατο πολιτικό κόστος. Επιπλέον, η Τουρκία αντιλαμβάνεται ότι κάποια κράτη – μέλη της ΕΕ δεν θέλουν την ένταξή της για διάφορους λόγους, μέσα στους οποίους δεν συμπεριλαμβάνεται το Κυπριακό. Το Κυπριακό είναι απλά ένας (σοβαρός) λόγος για να την κρατάνε έξω.

Προτιμά λοιπόν να ανταποκρίνεται πρώτα στις δικές της ανάγκες λύνοντας περιφερειακά της προβλήματα, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσει σταθερότητα, ούτως ώστε να καταφέρει να αναδειχθεί σε ηγεμονική δύναμη. Σε αυτή την προσπάθεια οι τουρκικές πολιτικές ελίτ χρειάζονται όλη τη στήριξη της κοινής γνώμης που μπορούν να πάρουν, διότι για να φέρουν εις πέρας τις πολιτικές τους πρέπει να παραμείνουν στην εξουσία.

Η προώθηση της λύσης του Κυπριακού από την Τουρκία χωρίς εμφανή και άμεσα θετικά αποτελέσματα (σωστή δηλαδή δικαιολόγηση) για την ίδια και τον λαό της, πολύ δύσκολα θα ακολουθηθεί από τους τούρκους πολιτικούς. Οσον αφορά την κυπριακή πολιτική, ενώ η κατάσταση είναι τέτοια, ρίχνει ακόμα μεγάλο μέρος των ελπίδων της στην δέσμευση της Τουρκίας για ένταξη θέτοντας έτσι διάφορους στόχους της σε λάθος βάση.

Κανείς δεν μπορεί να μαντέψει την εξωτερική πολιτική μιας χώρας, παρά μόνο να αναλύει, και να περιμένει. Εδώ δεν προτείνεται ότι η Τουρκία δεν θα ανταποκριθεί στα πραγματικά συμφέροντα που έχει από τη Λύση του Κυπριακού, ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη του φυσικού αερίου.

Προτείνεται ότι οι μηχανισμοί σχεδιασμού της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής συχνά δεν ανταποκρίνονται στις ορθολογικές προσδοκίες των υπολοίπων, και πως αν και η λύση του Κυπριακού και η εξόρυξη του φυσικού αερίου φαίνονται να είναι θετικά για την Τουρκία, αυτό δεν σημαίνει ότι η Τουρκία πιστεύει το ίδιο.

Η ΚΔ καλείται να επιδείξει σοβαρότητα, αυτοσυγκράτηση, αναπτυξιακό σχεδιασμό, και όραμα. Πρέπει επίσης να θυμάται ότι η Τουρκία έχει υποχρεώσεις στην Κύπρο και ότι το φυσικό αέριο είναι ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί στα χέρια της, που πρέπει να παίξει έξυπνα χωρίς να το παραχωρήσει αβίαστα.

Σε κάθε περίπτωση η ανάληψη σωστών και νομικά δίκαιων δράσεων, που σκοπεύουν το γενικότερο καλό με μετριοπάθεια και σοβαρότητα, δεν πρέπει να κρίνεται από πιθανές μελλοντικές και εγωκεντρικές αντιδράσεις.

Ο Ζήνωνας Τζιάρρας είναι διεθνολόγος, υποψήφιος διδάκτωρ στο University of Warwick