Παρ΄ ότι η φωτιά αποτελεί και φυσικό παράγοντα των μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων, είναι σαφές ότι το είδος, η έκταση και κυρίως η συχνότητα των πυρκαϊών που έχουμε ζήσει το τελευταίο διάστημα στη χώρα μας ουδεμία σχέση έχουν με φυσικά φαινόμενα και αίτια. Για όσους γνωρίζουν τα στοιχειώδη γύρω από ζητήματα δασικής πολιτικής και προστασίας, οι εφετινές πυρκαϊές δεν εκπλήσσουν ιδιαίτερα. Τα δάση καίγονται για συγκεκριμένους λόγους στη χώρα μας και όσο αυτοί θα υφίστανται τόσο θα συνεχίσουμε να ζούμε τον πύρινο εφιάλτη. Αν μάλιστα προσθέσει κανείς και τον κρίσιμο παράγοντα της κλιματικής αλλαγής που ήδη καθιστά τα δάση πιο ευάλωτα, δημιουργώντας πιο ευνοϊκές συνθήκες για την εξάπλωση των πυρκαϊών, το μέλλον φαντάζει ακόμη πιο δυσοίωνο.
Ποιοι είναι λοιπόν οι λόγοι που καίγονται και ξανακαίγονται τα δάση μας; Το WWF Ελλάς έχει αναφέρει ορισμένα ενδεικτικά στοιχεία που αφορούν τον διοικητικό μηχανισμό:
1. Το Πυροσβεστικό Σώμα δεν έχει αναπτύξει εξειδίκευση στις δασικές πυρκαϊές.
2. Συνεχίζεται ως και σήμερα η υπερβολική έμφαση στην καταστολή των πυρκαϊών σε σχέση με την κατά πολύ σημαντικότερη πρόληψη. Οι πόροι που δαπανώνται στην καταστολή είναι σχεδόν δεκαπλάσιοι από αυτούς που επενδύονται στην πρόληψη, ενώ σχεδόν το 75% αυτών διοχετεύονται μέσω των ΟΤΑ, χωρίς ενιαίο σχέδιο αξιοποίησής τους και χωρίς αξιολόγηση της χρήσης τους.
3. Το Πυροσβεστικό Σώμα αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα προσωπικού και εξοπλισμού, καθώς έχει αυτήν τη στιγμή περισσότερες από 3.000 κενές οργανικές θέσεις. Την ίδια στιγμή εξακολουθεί να διατηρείται υπέρμετρη έμφαση στα εναέρια μέσα καταστολής σε σχέση με τις επίγειες δυνάμεις, που στην πραγματικότητα σβήνουν τις φωτιές.
4. Η Δασική Υπηρεσία, ο αρμόδιος από τον νόμο διαχειριστής και προστάτης του δάσους πριν από την πυρκαϊά, παραμένει αποδεκατισμένη, με τεράστιες ελλείψεις σε προσωπικό.
5. Το σύστημα πολιτικής προστασίας της χώρας παραμένει προβληματικό: τα σχέδια πολιτικής προστασίας ανά ΟΤΑ σχεδόν εξαντλούνται σε γραφειοκρατικές διαδικασίες, το σύστημα κινητοποίησης και ενημέρωσης των πολιτών είναι σχεδόν ανύπαρκτο, ενώ οι σημαντικές εθελοντικές δυνάμεις δεν αξιοποιούνται ορθά.
6. Η αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ Πυροσβεστικού Σώματος, Δασικής Υπηρεσίας και Πολιτικής Προστασίας παραμένει ακόμη ζητούμενο, καθώς δεν υφίσταται αποτελεσματικό πλαίσιο συνεργασίας, κοινής προετοιμασίας και κοινού στρατηγικού σχεδιασμού. Ας μην απατώμεθα όμως. Τα ελληνικά δάση πάντα καίγονταν και οι φωτιές έχουν σταματήσει εδώ και δεκαετίες να αποτελούν φυσικό φαινόμενο. Ενας συνδυασμός περιβαλλοντοκτόνου πολιτικής γης, που ευνοεί τη σπέκουλα ενάντια στον φυσικό χώρο, άγνοιας και αμέλειας αποτελεί το εμπρηστικό κοκτέιλ που καταστρέφει τον δασικό μας πλούτο. Είμαστε η χώρα που γέννησε το ασύλληπτο εφεύρημα της εκτός σχεδίου δόμησης, στην οποία το δασολόγιο και οι δασικοί χάρτες παραμένουν στα αζήτητα. Τον φυσικό πόρο που λέγεται χώρος, τον μεταφράζουμε στη χώρα μας κατ΄ αρχήν οικόπεδο. Το δέντρο το αγαπάμε μεν, αλλά και το τσιμέντο μες στην καρδιά μας το έχουμε. Δεν χρειάζεται παρά μια απλή σύγκριση των αεροφωτογραφιών της Πεντέλης και του Υμηττού των τελευταίων 20 ετών για να δει κανείς ξεκάθαρα τους ρυθμούς αστικοποίησης σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος. Και ενώ θα ανέμενε κανείς ότι κάποια στιγμή θα αντιλαμβανόμασταν τα όριά μας, εμείς συνεχίζουμε ακάθεκτοι. Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε και το στοιχείο που προκύπτει από το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας, το οποίο προβλέπει την ένταξη 200.000 στρεμμάτων στο σχέδιο πόλης.
Το έργο αυτό δεν μπορεί να επαναλαμβάνεται άλλο- τα προβλήματα είναι γνωστά και έχουν αναλυθεί και συζητηθεί πολλάκις. Προτάσεις, τεκμηριωμένες και απολύτως εφαρμόσιμες, έχουν υποβληθεί από πολλούς φορείς και οργανώσεις. Τώρα πια το ζητούμενο δεν μπορεί παρά να είναι μια υπερκομματική και διαχρονική περιβαλλοντική πολιτική που θα θωρακίσει τα δάση που μας απέμειναν και θα δώσει στη φύση την ευκαιρία να αναγεννηθεί μέσα από τις στάχτες. Αν η ίδια η κοινωνία αποφασίσει τελικώς πόσο είναι διατεθειμένη να αλλάξει αντιλήψεις για το περιβάλλον και τον φυσικό χώρο, να συστρατευθεί και να διεκδικήσει, ίσως υπάρχει περιθώριο ελπίδας…
Ο κ. Δημήτρης Καραβέλλας είναι γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς.
