Εδώ και κάποια χρόνια δεν είναι λίγοι αυτοί που διακηρύσσουν, με κάθε ευκαιρία και σε όλους τους τόνους, ότι η πολιτική και η ιστορία έχουν ήδη τελειώσει και ότι είναι καιρός να συμμορφωθούν όλοι με την καινούρια αυτή πραγματικότητα: το τέλος εποχής είναι στην ημερήσια διάταξη και όσοι δεν ξεπουλήσουν όσο όσο είναι απολύτως βέβαιο ότι θα βγουν χαμένοι, καθώς κινδυνεύουν να μείνουν για πάντα εγκλωβισμένοι στις ψευδαισθήσεις της ιστορίας και, ακόμη χειρότερα, στον αντικατοπτρισμό της επανάστασης. H πολιτική που γνωρίζαμε συγκαταλέγεται πια στις αναμνήσεις ενός γλαφυρού παρελθόντος, φορτισμένου με τη συγκίνηση της παιδικής ηλικίας και της αθώας, σχεδόν πάντοτε διασκεδαστικής σκανδαλιάς. Σχεδόν πάντοτε γιατί οι σκανδαλιές προκαλούν ζημιές που μπορεί να βλάψουν το κοινωνικό σύνολο, κυρίως όταν παίρνουν τη μορφή εξεγέρσεων, βίαιων αντιδράσεων και γενικότερα απολίτιστης συμπεριφοράς.
Σήμερα, ενήλικες πια, είναι καιρός να σοβαρέψουμε και να καταλάβουμε μια για πάντα το περιεχόμενο των λέξεων. Ετσι, όσοι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να διαγράψουν την πολιτική από το λεξιλόγιό τους πρέπει να τη χρησιμοποιούν σωστά και να εννοούν με τη λέξη αυτήν τη συνετή διαχείριση των συμφερόντων μιας κοινότητας, απαλλάσσοντας την καθωσπρέπει πολιτική από τη φθορά και τη σκουριά των κοινωνικών προβλημάτων – τα οποία κάλλιστα μπορούν να μετονομαστούν σε αναγκαίες δυστυχώς (sic) δυσκολίες – και τη σαφώς επιζήμια διεκδίκηση μια αξιοπρεπούς, ελεύθερης και δημοκρατικής ζωής. Αξιοπρέπεια, ελευθερία και δημοκρατία, σύμφωνοι – λένε οι πολέμιοι της παλιάς πολιτικής – αλλά με μέτρο. Και το μέτρο αυτό θα το ορίζουμε εμείς και μόνον εμείς. H δική σας υποχρέωση είναι να μας ψηφίζετε, συνήθως ανά τετραετία, συμπυκνώνοντας στη μοναδική αυτή πράξη την πεμπτουσία της πολιτικής και της δημοκρατίας.
Μένει ο χρόνος ανάμεσα στις εκλογικές αναμετρήσεις, που δεν κυλάει εύκολα. Στο σημείο αυτό πρέπει να παραδεχθούμε ότι η πολιτισμένη πολιτική της διαχείρισης έχει να παρουσιάσει σημαντικά επιτεύγματα, αξιοποιώντας τα μέσα που της παρέχει η προηγμένη τεχνολογία. Πράγματι, καταφέρνει να κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του πολίτη-τηλεθεατή 24 ώρες το 24ωρο. Το πρωί, για όσους δεν εργάζονται ή βρίσκονται σε αναζήτηση εργασίας (είναι προφανές ότι η κακόηχη λέξη «άνεργοι» θυμίζει την εποχή της παλιάς πολιτικής και πρέπει να αποφεύγεται), το φάσμα της επιλογής είναι μεγάλο και ανταποκρίνεται σε όλα τα γούστα: από τη μόδα και τις επιλογές της στη μαγειρική και τις προτάσεις της, χωρίς να λησμονεί τα καθημερινά προβλήματα του απλού πολίτη, ενώ τα ανθρώπινα δράματα που δεν μπορούν να αφήσουν ασυγκίνητες τις ευαίσθητες ψυχές των τηλεθαμώνων έχουν συνήθως την τιμητική τους. Τις μεσημεριανές ώρες το δράμα κορυφώνεται με τα δελτία ειδήσεων, τα οποία όμως, όπως το επιβάλλει η ισορροπία, περιβάλλονται από προγράμματα που ασχολούνται κυρίως με τις επιδόσεις καλλιτεχνών στην προσωπική τους ζωή, αλλά και απλούστερων ανθρώπων, που εκθέτουν τα βάσανά τους αιτούμενοι κάποια έγκυρη συμβουλή. Τα απογεύματα είναι αφιερωμένα στην καλλιτεχνική δημιουργία, η οποία μοιράζεται ισόποσα σε όλα τα είδη: δράμα, κωμωδία, τραγωδία. Τα πράγματα σοβαρεύουν το βράδυ, όταν επιστρέφουν τα δελτία ειδήσεων, προετοιμάζοντας το έδαφος για τις εκπομπές λόγου που θα ακολουθήσουν. Εδώ, εάν έχουμε τύχη, μπορούμε να απολαύσουμε εξέχουσες προσωπικότητες του πολιτικού (με την καινούρια σημασία του όρου) βίου να συζητούν, να συμφωνούν, να διαφωνούν, να συγκρούονται και να φιλιώνουν, αλλά και μεγάλους καλλιτέχνες, με κάποια επιμονή ίσως στους τραγουδιστές, να αποκαλύπτουν τα μυστήρια της τέχνης και τα μυστικά της ζωής τους, επισφραγίζοντας τις αποκαλύψεις αυτές με την αναπόφευκτη κατάθεση ψυχής.
Ετσι προετοιμασμένοι μπορούμε επιτέλους να αναμετρηθούμε με την πολιτική και τη δημοκρατία νέου τύπου, δηλαδή την αποκάλυψη. Γιατί αυτή η πολιτική και αυτή η δημοκρατία δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς αποκαλύψεις: είναι τα δεκανίκια τους. Ολοι, υποθέτω, γνωρίζουν το φαινόμενο που υπαινίσσομαι και το οποίο, από τα πράγματα, φαίνεται να διαιρεί την πολιτική ζωή του τόπου σε δύο επίπεδα: την επιφάνεια και το βάθος. Ο εκλεγμένος πρωθυπουργός της χώρας μοιάζει καταδικασμένος στη διαχείριση της επιφάνειας. Ο άλλος, ο εκλεκτός της Αποκάλυψης, κυκλοφορεί στο βάθος και εκεί, σε άμεση επικοινωνία με την αλήθεια, αποσπά τα ένοχα μυστικά του δημόσιου βίου και εμφανίζει τον λαγό στα έκπληκτα μάτια του πλήθους. Ο πρώτος, σεμνός και ταπεινός, επαγγέλλεται συνεχώς την κάθαρση. Ο άλλος, υπερόπτης και ειρωνικός, αγκαλιά με την αρετή, ισχυρίζεται ότι πραγματοποιεί την κάθαρση στο γυαλί, απονέμοντας, πολλές φορές ονομαστικά, επαίνους και ψόγους στον πρώτο. Ποιος μπορεί να ισχυριστεί, ύστερα από όλα αυτά, ότι ο δημόσιος βίος δεν παρουσιάζει συναρπαστική πλοκή; Ισως κάποιοι ξεροκέφαλοι που δεν καταλαβαίνουν με αυτόν τον τρόπο την ελευθερία του Τύπου και την ευθύνη του πολιτικού, επιμένοντας στους κινδύνους που ελλοχεύουν στο πέρασμα από την κοινωνία των πολιτών στην ομοψυχία των καταγγελιών.
Ο κ. Γεράσιμος Βώκος είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
