«H ύφεση και η κρίση εντείνει τις ανισότητες παρά τις μέχρι τώρα θεωρίες περί του αντιθέτου – Oχι στη φετιχοποίηση της λιτότητας», αυτή είναι η βασική θεώρηση του νομπελίστα οικονομολόγου Τζόζεφ Στίγκλιτς στο βιβλίο «Το τίμημα της ανισότητας» ( εκδ. Παπαδόπουλος) που παρουσίασε την Τρίτη το μεσημέρι ο καθηγητής Οικονομίας και πρώην υπουργός Οικονομικών Νίκος Χριστουδουλάκης και ο αρχισυντάκτης του οικονομικού τμήματος του Βήματος Ζώης Τσώλης μαζί με τον δημοσιογράφο Μάκη Προβατά.

Στο βιβλίο του ο καθηγητής Τζ. Στίγκλιτς αναλύει την καταστροφική επίδραση της ανισότητας στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ο δημοσιογράφος Ζώης Τσώλης τόνισε ότι πολλά από τα στοιχεία που δημοσιεύει στο βιβλίο του ο Στίγκλιτς ταιριάζουν και με τη χώρα μας, ιδιαίτερα τα στοιχεία των ανισοτήτων που τηρουμένων των αναλογιών υπάρχουν και σε μας.

Ο καθηγητής Νίκος Χριστοδουλάκης τόνισε στην ομιλία του ότι παρά την άποψη του Κούζνετς που κυριαρχούσε από τη δεκαετία του ΄50 ότι μόνον σε φάση ανάπτυξης αυξάνονται οι ανισότητες ο Στίγκλιτς απέδειξε με συγκεκριμένα στοιχεία ότι και σε φάση ύφεσης οι ανισότητες εντείνονται και οι δύο πόλοι (πλούσιοι – φτωχοί) απομακρύνονται.

Αναφέρθηκε σε τρία βασικά στοιχεία, τρεις μηχανισμούς, που καθορίζουν αυτή την τάση. Το πρώτο είναι ο μηχανισμός της προσοδοθηρίας, δηλαδή πηγαίνουν πόροι σε ανθρώπους που δεν τους δικαιούνται. Ανέφερε και παραδείγματα από την χώρα μας όπως τα οφέλη που προσπορίζονται τα πολιτικά κι επιχειρηματικά τζάκια. Τα τραπεζικά και άλλα στελέχη που είτε η οικονομία πέφτει είτε ανεβαίνει οι μισθοί τους διατηρούνται σταθεροί κ.ά Ο δεύτερος μηχανισμός είναι σε περίοδο κρίσης η μετακύλιση του κόστους από τους ισχυρούς στους πιο αδύνατους κρίκους της κοινωνίας. Μετακύλιση που μπορεί να είναι κι ενδοταξική όπως κλάδοι με ισχυρά συνδικάτα που αμείβονται καλύτερα από κλάδους με αδύναμα συνδικάτα. Τρίτος μηχανισμός είναι ο διεθνής νεοφιλελευθερισμός όπου περιοχές με ισχυρό πολιτικό και οικονομικό εκτόπισμα επηρεάζουν με τις πρακτικές τους μικρότερες περιοχές του πλανήτη.

Ο Στίγκλιτς πιστεύει ότι απέναντι σε αυτήν κρίση το πολιτικό σύστημα πρέπει αντιτάξει μηχανισμούς εποπτείας της αγοράς και να αρνηθεί τη φετιχοποίηση της λιτότητας.

Ο Νίκος Χριστοδουλάκης έκανε εδώ μια σημαντική παρατήρηση: το βιβλίο του Στίγκλιτς είναι γραμμένο για τις ΗΠΑ. Δεν μπορεί να κάνεις αυτόματους παραλληλισμούς. Π.χ. μπορεί η αγορά στην Αμερική να έχει ανάγκη εποπτείας αλλά η ελληνική αγορά θέτει άλλα ζητήματα σε προτεραιότητα. Επίσης η κριτική του Στίγκλιτς στις αγορές δεν δικαιώνει ούτε τους νεοφιλελεύθερους ούτε τους αριστερούς κρατιστές καθώς ο νομπελίστας αναζητεί μια εύρυθμη λειτουργία της αγοράς μα κανόνες και τίποτα άλλο.

Ο Νίκος Χριστοδουλάκης τελείωσε λέγοντας ότι μπορεί ο Στίγκλιτς να θεωρείται «προφήτης της επόμενης καταστροφής», αφού όλα τα βιβλία του προείπαν τις επόμενες κρίσεις αλλά δεν είναι πάντα ο «σωστός προφήτης», αφού είχε συμβουλέψει τον Γιώργο Παπανδρέου να μην αποφύγει τη βοήθεια του ΔΝΤ.

Στη συζήτηση που ακολούθησε σε σχετικές ερωτήσεις ο έλληνας καθηγητής και πρώην υπουργός Οικονομικών ερωτηθείς για το ελληνικό πρόβλημα έκρινε ατελέσφορη τη διαδικασία ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών όταν το κόστος της εγγράφεται στο εθνικό χρέος και πρότεινε την ακριβώς αντίθετη λύση που εφαρμόστηκε στην Ισπανία.