Παγκόσμια έρευνα για την ανάπτυξη της αγοράς εργασίας

Οι παλαιωμένες πεποιθήσεις και η ελλιπής νομοθεσία στην Ελλάδα αποτρέπουν την ανάπτυξη της αγοράς εργασίας, σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα «Προσαρμοζόμενοι στην Αλλαγή» του Boston Consulting Group που διεξήχθη για λογαριασμό της Ciett, της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Ιδιωτικών Εταιρειών Απασχόλησης. Eπίσης, από την ίδια έρευνα προκύπτει ότι οι ιδιωτικές εταιρείες απασχόλησης (ΙΔΕΑ) αποτελούν γέφυρα ανάπτυξης για την κοινωνική και οικονομική πρόοδο.

Τα ευρήματα της έρευνας «Προσαρμοζόμενοι στην Αλλαγή» αποκαλύπτουν ότι στο σημερινό, συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο, αρκετές επιχειρήσεις αναζητούν λύσεις συνεργασίας με ιδιωτικές εταιρείες απασχόλησης, ώστε να προσαρμοστούν τόσο σε προβλέψιμες όσο και σε μη προβλέψιμες αλλαγές, επιλογή που δικαιολογείται απόλυτα, με δεδομένο ότι τα τρία-τέταρτα των επιχειρήσεων που συνεργάζονται με ιδιωτικές εταιρείες απασχόλησης ανακάμπτουν με πολύ πιο γρήγορους ρυθμούς.

Η Δρ. Βενετία Κουσία, πρόεδρος της Ένωσης Ιδιωτικών Εταιρειών Απασχόλησης (ΕΝΙΔΕΑ) αναφέρει χαρακτηριστικά «Η έκθεση καταδεικνύει ότι οι ιδιωτικές εταιρείες απασχόλησης δημιουργούν θέσεις εργασίας που διαφορετικά δεν θα υπήρχαν: 74% των επιχειρήσεων που συνεργάστηκαν με Ιδιωτικές Εταιρείες Απασχόλησης δεν θα είχαν προβεί σε πρόσληψη μόνιμου προσωπικού ως εναλλακτική της προσωρινής απασχόλησης. Οι ιδιωτικές εταιρείες απασχόλησης μειώνουν τη διαρθρωτική ανεργία, δημιουργώντας περισσότερες ευκαιρίες για περισσότερους ανθρώπους, καθώς επίσης και την ανεργία τριβής, διασφαλίζοντας την καλύτερη δυνατή αντιστοιχία μεταξύ ζήτησης και προσφοράς στην αγορά εργασίας. Επιπλέον, μειώνουν την αδήλωτη εργασία».

Η παγκόσμια αγορά εργασίας είναι αντιμέτωπη με πρωτοφανείς αλλαγές. Η παγκοσμιοποίηση, οι δημογραφικές και οι διαρθρωτικές αλλαγές σε συνδυασμό με την απρόβλεπτη και αυξανόμενη πολυπλοκότητα των οικονομιών, έχουν δημιουργήσει ένα νέο, ασταθές περιβάλλον στο οποίο οι αγορές εργασίας βρίσκονται σε διαρκή κινητικότητα, καθώς δημιουργούνται συνεχώς νέες θέσεις εργασίας και καταργούνται παλαιότερες. Κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και άτομα αγωνίζονται να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα που προκύπτουν από αυτό το περιβάλλον: υψηλά επίπεδα ανεργίας, διαρκής αναντιστοιχία μεταξύ διαθέσιμων και απαιτούμενων προσόντων, χαμηλή κινητικότητα στην απασχόληση και χαμηλά ποσοστά απασχολησιμότητας κυρίως στους νέους και τις γυναίκες.

Η Δρ. Βενετία Κουσία σημειώνει «Σε μία εποχή όπου η ανεργία συνεχίζει να κλιμακώνεται, οι ιδιωτικές εταιρείες απασχόλησης οφείλουν να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο συνδέοντας τις ανάγκες των επιχειρήσεων με τις δυνατότητες των εργαζομένων, να ωθήσουν την απασχολησιμότητα και να διευκολύνουν τον κοινωνικό διάλογο ως μέθοδο προώθησης αξιοπρεπών συνθηκών εργασίας. Πρωτίστως, λοιπόν, θα πρέπει να καλλιεργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον και φυσικά το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο (Πίνακας 3, Παράρτημα Ι). Η εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας 104/2008 θα είναι μία καλή αρχή προς αυτή την κατεύθυνση για την ολοκληρωμένη εναρμόνιση της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή νομοθεσία και τα διεθνή πρότυπα. Ως Ένωση, δεσμευόμαστε να συνεργαστούμε με όλους τους εταίρους, με στόχο τη βελτίωση των προτύπων διακυβέρνησης και ποιότητας του κλάδου και να παραμείνουμε χρήσιμος σύμβουλος για τη σταδιοδρομία των εργαζομένων».

Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των αγορών εργασίας, το Boston Consulting Group και η Ciett ανέπτυξαν από κοινού τον «Δείκτη Αποτελεσματικότητας της Αγοράς Εργασίας». Οι βαθμολογίες του Δείκτη βασίζονται σε 6 κριτήρια που υπολογίζονται για κάθε χώρα:

1. ποσοστό συνολικής απασχόλησης (% πληθυσμού σε ηλικία εργασίας 15-64)

2. ποσοστό απασχόλησης 15-24 (% πληθυσμού 15-24)

3. ποσοστό απασχόλησης 55-64 (% πληθυσμού 55-64)

4. ετήσιες ώρες εργασίας (ανά απασχολούμενο)

5. ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας (% πληθυσμού σε ηλικία εργασίας)

6. ποσοστό ανεργίας (% εργατικού δυναμικού)

Όπως φαίνεται από τα στοιχεία του Δείκτη Αποτελεσματικότητας της Αγοράς Εργασίας, οι χώρες που εμφανίζουν υψηλότερο βαθμό αποτελεσματικότητας είναι αυτές όπου ο κλάδος των Ιδιωτικών Εταιρειών Απασχόλησης λειτουργεί εδώ και πολλά χρόνια (με σημαντική εξαίρεση τη Γαλλία). Αντίθετα, οι χώρες στις οποίες ο κλάδος έχει ξεκινήσει σχετικά πρόσφατα (π.χ. Ανατολική Ευρώπη) ή δεν ρυθμίζεται ακόμη με σωστό τρόπο (π.χ. Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Λουξεμβούργο, Μεξικό) έχουν χαμηλότερες βαθμολογίες.

Κάθε χώρα ανήκει σε μία ομάδα, ανάλογα με τις αποχρώσεις του κοινωνικού συστήματος, σύμφωνα με το οποίο αναπτύσσεται στην αγορά εργασίας της. Συγκεκριμένα, οι βασικές ομάδες χωρών/τύποι περιβάλλοντος είναι αυτές που λειτουργούν:

α. Με γνώμονα την αγορά

β. Με γνώμονα τον κοινωνικό διάλογο

γ. Με γνώμονα το νομοθέτη, καθώς και οι

δ. Αναδυόμενες αγορές

Συνδέοντας το Δείκτη Αποτελεσματικότητας της Αγοράς Εργασίας με τις ομάδες χωρών/ τύπους περιβάλλοντος βλέπουμε ότι κάθε χώρα λειτουργεί διαφορετικά ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της ομάδας/τύπου περιβάλλοντος στην οποία ανήκει.

Η ομάδα που λειτουργεί με γνώμονα την αγορά και η ομάδα που λειτουργεί με γνώμονα τον κοινωνικό διάλογο αποδίδουν σταθερά καλύτερα και εμφανίζουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από την ομάδα που λειτουργεί με γνώμονα το νομοθέτη (λόγω παρωχημένων περιορισμών, εμποδίων στην ίδρυση των ΙΔΕΑ αλλά και εξαιτίας της αδυναμίας των κοινωνικών εταίρων να προσδιορίσουν το κατάλληλο επίπεδο νομοθετικών ρυθμίσεων). Οι χώρες που λειτουργούν με γνώμονα το νομοθέτη δίνουν συνήθως μικρή έμφαση στην ευελιξία και δεν μπορούν να επιτύχουν υψηλά επίπεδα αποτελεσματικότητας ακόμα και αν η διείσδυση των ιδιωτικών εταιρείων απασχόλησης είναι πάνω από το μέσο όρο.

Οι αγορές εργασίας με πολλούς περιορισμούς και με κεντρική χάραξη πολιτικής είναι πιο πιθανό να στιγματίζουν τις υπηρεσίες των ιδιωτικών εταιρειών απασχόλησης και οι πολίτες να έχουν γενικά μειωμένη κατανόηση των πλεονεκτημάτων και της προστιθέμενης αξίας τους. Επίσης, οι αγορές αυτές συχνά παρουσιάζουν αυξημένη ανεργία στους νέους και τις ευάλωτες ομάδες και σχετικά υψηλά επίπεδα αδήλωτης εργασίας. Η έλλειψη πλήρους αποδοχής των ιδιωτικών εταιρειών απασχόλησης εμποδίζει τη χρήση του εύρους των υπηρεσιών τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συνεισφέρουν στην είσοδο περισσότερων εργαζομένων στην αγορά εργασίας καθώς και να μην μπορούν να μεγιστοποιήσουν τη συμμετοχή τους σε αυτήν.

Η αυξημένη χρήση των Ιδιωτικών Εταιρειών Απασχόλησης πέραν του θετικού αντίκτυπου που έχει στα επίπεδα απασχόλησης, έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι μειώνει την αδήλωτη εργασία, παρέχοντας μια οργανωμένη και εύρυθμη μορφή ευέλικτης απασχόλησης. Η απασχόληση μέσω ΙΔΕΑ είναι η πιο νόμιμη μορφή απασχόλησης από όλες τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης. Όπως φαίνεται στον Πίνακα, υπάρχει ισχυρή συσχέτιση ανάμεσα στο επίπεδο διείσδυσης της προσωρινής απασχόλησης και στον όγκο των παράνομων δραστηριοτήτων: Οι χώρες με υψηλό ποσοστό διείσδυσης της απασχόλησης μέσω ΙΔΕΑ έχουν χαμηλότερα επίπεδα παράνομης οικονομικής δραστηριότητας. Η Ελλάδα, δυστυχώς, βρίσκεται στην πιο δυσχερή θέση.

Οι χώρες που δεν διαθέτουν ειδική νομοθεσία για την προσωρινή απασχόληση ή διαθέτουν παρωχημένες ρυθμίσεις λαμβάνουν χαμηλή βαθμολογία στο Δείκτη Νομοθετικής Αποτελεσματικότητας (Ελλάδα, Ισπανία, Λουξεμβούργο, Αργεντινή, Χιλή, Τουρκία). Αντίθετα οι πιο ώριμες αγορές στις οποίες οι νομοθετικές ρυθμίσεις για τις ΙΔΕΑ έχουν αναπτυχθεί και προσαρμόζονται τακτικά στις ανάγκες των αγορών εργασίας καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις (π.χ. Ολλανδία, Σουηδία, ΗΠΑ, Δανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία, Βέλγιο, Γερμανία, Γαλλία).

Η έρευνα καταδεικνύει έντονα ότι οι αγορές λειτουργούν πραγματικά αποτελεσματικά μόνον όταν υπάρχει κατάλληλη και ενημερωμένη νομοθετική ρύθμιση, συμπεριλαμβανομένου και του βασικού ρόλου που διαδραματίζουν οι κοινωνικοί εταίροι στην ισορροπία ευελιξίας-ασφάλειας. Παρατηρείται ιδιαίτερη συσχέτιση ανάμεσα στο Δείκτη Νομοθετικής Αποτελεσματικότητας και τη διείσδυση των ιδιωτικών εταιρειών απασχόλησης.