H οδυνηρή αύξηση των διδάκτρων στα ιδιωτικά σχολεία, φροντιστήρια και IEK, που εξήγγειλε πρόσφατα η κυβέρνηση της ΝΔ, χαρακτηρίστηκε από την ίδια ως «απελευθέρωση της αγοράς» και εφαρμογή των κανόνων του ανταγωνισμού. Στην πραγματικότητα οδηγεί σε μεγαλύτερες στρεβλώσεις του ανταγωνισμού, σε έξωση πολλών παιδιών από τα ιδιωτικά σχολεία και σε εξουθένωση των φτωχότερων οικογενειών που στέλνουν τα παιδιά τους στα IEK για μια στοιχειώδη επαγγελματική κατάρτιση. Οι λόγοι είναι εξαιρετικά απλοί:
1. Είναι πολιτικά ανόητο και κοινωνικά προσβλητικό να συνδέουμε την απελευθέρωση των αγορών με μια ξέφρενη αύξηση των τιμών και μια εξίσου μεγάλη άνοδο της κερδοφορίας των επιχειρήσεων που βρίσκονται σε κάθε συγκεκριμένη αγορά. Τιμολογιακή απελευθέρωση έχει νόημα όταν συνωθούνται πολλές επιχειρήσεις να μπουν στην αγορά και είναι τότε βέβαιο ότι οι τιμές που θα επικρατήσουν θα είναι πιο προσιτές.
2. H ελεύθερη αγορά και ο ανταγωνισμός προϋποθέτουν ότι ο καταναλωτής μπορεί ελεύθερα να αντικαταστήσει ένα προϊόν με άλλο, όπως κάνει με τα αναψυκτικά, τα μπλουζάκια και τα φαστ φουντ. Με την εκπαίδευση όμως δεν συμβαίνει το ίδιο. Σχολείο σημαίνει χτίσιμο μιας μικρής κοινωνίας με δασκάλους, συμμαθητές και περιβάλλον, η ακούσια αλλαγή του οποίου μπορεί να έχει οδυνηρές συνέπειες στην πρόοδο του μαθητή. Οι γονείς που στέλνουν τα παιδιά τους στα ιδιωτικά σχολεία αισθάνονται «αιχμαλωτισμένοι» να υποστούν τις αυξήσεις για να αποφύγουν την ενδεχομένως αρνητική εμπειρία της αλλαγής περιβάλλοντος. Αυτό και μόνο το χαρακτηριστικό έφτανε για να κάνει την ιδιωτική εκπαίδευση παράδειγμα ρυθμιστικής παρέμβασης από την πολιτεία και όχι ξέφραγο αμπέλι κερδοσκοπικών ανατιμήσεων.
3. Είναι φανερό ότι η πολιτική των οδυνηρών αυξήσεων στα δίδακτρα σταδιακά θα διώξει πολλούς μαθητές από τα ιδιωτικά σχολεία και θα επιβαρύνουν έτσι τις υποδομές της δημόσιας εκπαίδευσης που βελτιώθηκαν σημαντικά τα προηγούμενα χρόνια. Ετσι την αύξηση των διδάκτρων θα την πληρώσουν εμμέσως και όσοι φοιτούν στα δημόσια σχολεία που θα αρχίσουν να στριμώχνονται και πάλι σε ανεπαρκή κτίρια και εργαστήρια.
4. H απελευθέρωση των διδάκτρων στα φροντιστήρια θα διώξει τους πιο φτωχούς μαθητές και θα μειώσει τις πιθανότητες να μπουν σε κάποιο πανεπιστήμιο ή TEI.
5. Ανάλογα φαινόμενα θα συμβούν στα IEK, όπου η αδυναμία πολλών φτωχών οικογενειών να αντεπεξέλθουν στα ξέφρενα δίδακτρα που θα επικρατήσουν, θα διώξει μαθητές και θα τους αφήσει χωρίς καμία επαγγελματική κατάρτιση και πείρα σε μια όλο και πιο απαιτητική αγορά εργασίας. Το αποτέλεσμα δεν θα αργήσει να εκδηλωθεί με μεγαλύτερη ανεργία και οξύτερα κοινωνικά προβλήματα.
6. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε ορισμένα περιζήτητα ιδιωτικά σχολεία ούτε ο αριθμός των μαθητών θα μειωθεί ούτε τα εισοδήματα των περισσότερων οικογενειών που στέλνουν εκεί τα παιδιά τους θα καταρρεύσουν. Θα αλλάξει όμως και εκεί βαθμιαίως η σύνθεση της μαθητικής κοινότητας, καθώς θα μεταλλάσσονται και πάλι σε προνομιακά σχολεία για λίγους. H προοπτική αυτή μπορεί να ταιριάζει στην ανομολόγητη επιδίωξη της ΝΔ να ανακληθούν τα παραδοσιακά ερείσματα της εκπαίδευσης που τώρα έχουν «ξεπέσει» με την εισβολή των μικρομεσαίων, θα πλήξει όμως σίγουρα την προσβασιμότητα των πολλών στα θεωρούμενα επίλεκτα σχολεία.
7. Τέλος, η αύξηση των διδάκτρων δεν αναμένεται να οδηγήσει σε νέες επενδύσεις ιδιωτικών σχολείων αφού το πιθανότερο είναι η μείωση των μαθητών που μπορούν να αντέξουν τα υψηλά δίδακτρα. Ετσι το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι να υποστούν αρνητικές συνέπειες και ο ιδιωτικός τομέας και ο δημόσιος τομέας της εκπαίδευσης. Γι’ αυτό και το μέτωπο γονέων – καθηγητών και κοινωνικών φορέων, που ορθώθηκε εναντίον των οδυνηρών αυξήσεων, πρέπει να ενισχυθεί, για να αναγκαστεί η κυβέρνηση της ΝΔ να αναθεωρήσει την πολιτική της.
Τα δίδακτρα της ιδιωτικής εκπαίδευσης πρέπει να παραμείνουν στο πλαίσιο της ρυθμιστικής πολιτικής του κράτους, διασφαλίζοντας τη βιωσιμότητα των σχολείων, αλλά προστατεύοντας και τις οικογένειες από τις αυθαίρετες και δυσβάστακτες επιβαρύνεις.
Ο κ. Νίκος Χριστοδουλάκης είναι βουλευτής, πρώην υπουργός Εθνικής Οικονομίας.
