H παροιμία για τις ικανότητες όρασης των δύο ζώων του τίτλου του σημερινού σχολίου είναι γνωστή. Αν τολμούσαμε να ερμηνεύσουμε το νόημά της θα λέγαμε ότι οι διαφορές στην ικανότητα οφείλονται κυρίως στην προοπτική. H κουκουβάγια από τη φύση της τα βλέπει όλα από ψηλά με σχετική προοπτική και ηρεμία, ενώ ο λαγός με μεγαλύτερη λεπτομέρεια και με κάποια σχετική ταχύτητα, αφού η φύση τον έχει προικίσει, τουλάχιστον στο θέμα αυτό, με ειδικά προσόντα.
Οσοι διαβάζουν και παρακολουθούν την οικονομική ειδησεογραφία, θα έχουν παρατηρήσει ότι ο σχολιασμός και η επιλογή των στοιχείων που δικαιολογούν τις απόψεις των σχολιαστών διαφέρουν σε σημαντικό επίπεδο. Δεν είναι αδικαιολόγητο λοιπόν, γιατί εύλογα δημιουργούνται ακόμη και απορίες στους μη ειδικούς.
Υπεύθυνοι κυβερνητικοί φορείς, βασιζόμενοι στους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ, επιχειρηματολογούν σχεδόν σε βαθμό που να μη δέχεται αμφισβήτηση, από τις όποιες επιφυλάξεις διατυπώνονται κατά καιρούς, ότι μια οικονομία που αναπτύσσεται ταχύτερα από τους εταίρους της είναι σε καλή πορεία. Τι φοβάστε, μας διαβεβαιώνουν, εμείς τρέχουμε και οι άλλοι έχουν καθήσει να ξαποστάσουν.
Υπεύθυνοι φορείς της αγοράς, επιχειρηματίες, εκπρόσωποι συνδικαλιστικών εργατικών οργανώσεων, συνεταιρισμοί και καταναλωτές με τη συμπεριφορά τους και με τις ανησυχίες τους, αντί να μας καθησυχάζουν, μας προβληματίζουν. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, οι δείκτες για την κατανάλωση δεν είναι αισιόδοξοι (πτώση στις αγορές των διαρκών καταναλωτικών αγαθών, πτώση στις αγορές αυτοκινήτων). Ο ρυθμός αύξησης των λιανικών πωλήσεων παραμένει στάσιμος στα επίπεδα της προηγούμενης διετίας. H εμπιστοσύνη των καταναλωτών βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας πενταετίας. Και δυστυχώς τα αποθέματα των εμπορικών επιχειρήσεων είναι ακόμη αρκετά υψηλά σε σχέση με τις πωλήσεις. Αντίστοιχα στοιχεία έρχονται και από τον βιομηχανικό τομέα.
Επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα για τη βιομηχανική παραγωγή, για τη χρήση του παραγωγικού δυναμικού και για την επιχειρηματική εμπιστοσύνη. Ταυτόχρονα, το προϊόν είναι μεγαλύτερο από τις παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας, γεγονός που επισημαίνει τις επιπτώσεις της μακρόχρονης συρρίκνωσης των επενδυτικών δαπανών σε τομείς βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της οικονομίας.
Ακόμη και οι κατασκευές, σε μια περίοδο έξαρσης στη ζήτηση των υπηρεσιών τους, αρχίζουν να μην είναι και τόσο ενθουσιώδεις έναντι του μέλλοντος. Οι εργατικές ενώσεις, δικαιολογημένα ευαίσθητοι φορείς των μηνυμάτων της αγοράς εργασίας, εκφράζουν τις έντονες ανησυχίες τους για την πορεία της απασχόλησης, έστω και αν οι αμοιβές των εργαζομένων αυξάνονται με ρυθμούς μεγαλύτερους από τους αντίστοιχους της EE. Τέλος οι τομείς της γεωργίας και του τουρισμού είναι σε αναμονή, αλλά, αν τους ερμηνεύουμε σωστά, δεν αισιοδοξούν.
Το συμπέρασμα που συνάγεται, και σε σχέση με τον τίτλο του σχολίου, έχει να κάνει με την εκ διαμέτρου αντίθετη ερμηνεία της εικόνας της οικονομίας, που προκύπτει μεταξύ ανάλυσής της από το δένδρο της εξουσίας, σε σύγκριση με την ανάλυση των αγορών. Στην πρώτη παρατηρούμε στατικά και από ψηλά τα γεγονότα. Με την εμπειρία μας προβλέπουμε. Στη δεύτερη τρέχοντας ερμηνεύουμε, παρατηρώντας καλύτερα τις λεπτομέρειες. Και τα δύο ζώα έχουν την τάση να ερμηνεύουν την εικόνα ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Και τα δύο ζώα γνωρίζουν και σταθμίζουν ανάλογα. Είναι λογικό λοιπόν να ερμηνεύει διαφορετικά η κουκουβάγια ένα εμπόδιο κάτω από το δένδρο και διαφορετικά να το αντιμετωπίζει ο λαγός τρέχοντας. Θα ήμουν πολύ ευτυχής να γνώριζα ποιο από τα δύο θα έπρεπε να εμπιστευθώ. Συγκλίνω στην άποψη που θέλει να εμπιστεύεται την ερμηνεία των πολλών και διαφορετικών λαγών από τη μία της κουκουβάγιας.
Ο κ. Νίκος Χαριτάκης είναι επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
