Μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι ο Ziggy Stardust δεν γεννήθηκε μέσα σε μια νύχτα. Μπορούμε να φανταστούμε τον έφηβο Μπάουι να μεγαλώνει σε μια εποχή όπου η μανία για το Διάστημα λαμβάνει όλο και πιο επικές διαστάσεις. Μετά την εκτόξευση του ρωσικού Sputnik 1, τον Οκτώβριο του 1957 (όταν ο μικρός Ντέιβιντ ήταν μόλις δέκα ετών), η φαντασία του κόσμου ερεθίζεται τόσο ώστε ο ενθουσιασμός παίρνει διαστάσεις εμμονής. Συγγραφείς όπως ο Αρθουρ Σ. Κλαρκ, ο Ισαάκ Ασίμοφ και ο Φίλιπ Κ. Ντικ γράφουν τα πιο σημαντικά μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας. Το 1960 προβάλλεται στην τηλεόραση η σειρά «Twilight Zone», ενώ το 1966 αρχίζει το «Star Trek». «Ο Πλανήτης των Πιθήκων» προβάλλεται στις αίθουσες το 1968, την ίδια χρονιά με την κορυφαία ταινία του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «2001: Η Οδύσσεια του Διαστήματος».
Εναν χρόνο αργότερα ο Μπάουι –παίζοντας ευρηματικά με τον τίτλο της ταινίας του Κιούμπρικ –γράφει την πρώτη μεγάλη του επιτυχία, το «Space Oddity». Πρωταγωνιστής ο Major Tom, ο μελαγχολικός αστροναύτης που προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον πλανήτη Γη αλλά δεν τα καταφέρνει –και παραδίδεται στην αγκαλιά ενός ανεξερεύνητου κόσμου.
Πέντε ημέρες μετά την κυκλοφορία του «Space Oddity» εκτοξεύεται το Apollo 11. Στις 21 Ιουλίου ο Νιλ Αρμστρονγκ είναι ο πρώτος άνθρωπος που πατάει στο φεγγάρι. Ο κόσμος παραληρεί. Ο Αρμστρονγκ αποθεώνεται… Ο Μπάουι ρουφάει σεληνιακή ακτινοβολία από κάθε έντυπο πάνω στον πλανήτη Γη. Αφού επεξεργαστεί όλα τα δεδομένα με τη μοναδική ευαισθησία του, τα κυοφορεί και τον Ιούνιο του 1972 κυκλοφορεί το πέμπτο άλμπουμ του «The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars». Τότε κάνει την εκρηκτική εμφάνισή του το νέο alter ego του Μπάουι, ο Ziggy Stardust, αστραποβόλος, χαρισματικός ροκ σταρ που μεταφέρει μήνυμα από έναν εξωγήινο πολιτισμό. Είναι γοητευτικός, διαθέτει ακραία εκκεντρικό στυλ, πηγαίνει με άντρες και γυναίκες, κάνει πολλά ναρκωτικά, φέρεται αυτοκαταστροφικά, αλλά θέλει να μεταδώσει μήνυμα ενθάρρυνσης στους νέους της Γης.
Εξωφρενικές αναλογίες


Ο Μπάουι έχει διηγηθεί σε συνέντευξή του πως το όνομα Ziggy το πήρε από την ταμπέλα ενός ραφτάδικου που είδε μια μέρα από το παράθυρο του τρένου. «Ωραία, σκέφτηκα, ταιριάζει, επειδή αναφέρεται στον Iggy (Pop) και επειδή αυτό που ήθελα να κάνω είχε μεγάλη σχέση με τα ρούχα… Ηταν συνεπώς ένα μικρό δικό μου αστείο να πω τον ήρωα Ziggy. Στην πραγματικότητα προέκυψε από τον συνδυασμό διαφόρων επιρροών». Προφανώς μέσα από την περσόνα του Ziggy οικοδόμησε έναν ιδανικό εκφραστή της διαφορετικότητάς του. Η συνδρομή του ιάπωνα σχεδιαστή μόδας Κενσάι Γιαμαμότο στάθηκε καθοριστική όσον αφορά τις απίστευτα τολμηρές γραμμές και υφές των κοστουμιών που φόρεσε ο Μπάουι όλη εκείνη την περίοδο απογειώνοντας την αισθητική του glam rock. Ολόσωμες φόρμες-γλυπτά, φόρμες με το ένα πόδι γυμνό, γκλίτερ πλεκτά, ολόστενα παντελόνια, τεράστιοι κόθορνοι, πορτοκαλοκόκκινα μαλλιά με χαίτη, σκιά στα μάτια, ξυρισμένα φρύδια (αυτό προέκυψε το 1973), λαμέ υφάσματα, ψυχεδελικά prints, εξωφρενικές αναλογίες.
Ο παράξενος αυτός ροκ ήρωας που συνομιλούσε με άγνωστα όντα από το Διάστημα εξερευνούσε στην πραγματικότητα το δικό του και το δικό μας εσωτερικό «διάστημα»: τα όνειρα, τις επιθυμίες, τις φοβίες μας. Τραγουδούσε για τις μαύρες τρύπες που όλοι φοβόμαστε και λαχταρούμε ταυτόχρονα. Για το ταξίδι μέσα και έξω από το σώμα μας. Ως υπέρτατος Ρομαντικός ήρωας μιας glam sci-fi εποχής, ο Ziggy του Μπάουι αποτυπώνει στο στυλ του όλη τη δίψα για το φανταστικό, το άγνωστο, το μακρινό, το ακατανόητο, το μη ανθρώπινο. Προκαλεί με την ένταση, την πρωτοτυπία, την ακρότητα της απενοχοποιημένα ανδρόγυνης ταυτότητάς του. «Ο Εξωγήινος ως μια υπερβατική μορφή του Αλλου που έχει την ικανότητα να αναιρεί τα απλουστευτικά δίπολα αρσενικού/θηλυκού, άσπρου/μαύρου, πλούσιου/φτωχού» γράφει ο Ken McLeod στο «Popular Music» το 2003. Στο απόλυτα δημοκρατικό και ελεύθερο ροκ σύμπαν του Ντέιβιντ Μπάουι ο καθένας μπορεί να δηλώσει όποιο φύλο, όποιον σεξουαλικό προσανατολισμό, όποια χώρα καταγωγής επιθυμήσει –ακόμη και εκτός του πλανήτη Γη. Στο σύμπαν του Ντέιβιντ Μπάουι ο καθένας μπορεί να είναι ό,τι επινοήσει. Αρκεί να το επινοήσει πειστικά…
Ο «αντιπαθής» Δούκας


Η έννοια της μεταμόρφωσης δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί τον Μπάουι, ακόμη και όταν σε μεγαλύτερη ηλικία σταμάτησε να πειραματίζεται με την εξωτερική του εμφάνιση. Μετά τον Ziggy Stardust η επόμενη σημαντική περσόνα-σταθμός, ως γνωστόν, ήταν ο Thin White Duke, στα μέσα της δεκαετίας του ’70: ψηλόλιγνη φυσιογνωμία, με γκαρνταρόμπα σε στυλ καμπαρέ. Λευκό πουκάμισο, μαύρο παντελόνι και γιλέκο, μαλλιά χτενισμένα προς τα πίσω, σκούρα σκιά στα μάτια. Ανδρόγυνη κομψότητα. Ο «Δούκας» φαίνεται πιο «κανονικός» –σε σχέση με τον Ziggy -, στην πραγματικότητα, όμως, είναι «πάγος που μασκαρεύεται ως φωτιά», όπως το είχε θέσει ο ίδιος ο δημιουργός του. Ενας κούφιος άνθρωπος που ερμηνεύει ρομαντικά τραγούδια με μεγάλο πάθος ενώ στην πραγματικότητα δεν αισθάνεται τίποτα. Ισως επειδή εκείνη την εποχή ο Μπάουι, σύμφωνα με δική του ομολογία, κατανάλωνε μόνο «κόκκινες πιπεριές, κοκαΐνη και γάλα». Για τον ίδιο τον καλλιτέχνη ο Δούκας ήταν «ένας άτιμος ήρωας, πράγματι»…
Μία από τις μεγαλύτερες συνεισφορές του Μπάουι στην ιστορία του πολιτισμού είναι ότι αντιμετώπισε το ροκ ως θέατρο: σε μια εποχή όπου όλοι προσπαθούσαν να μας πείσουν για τη «γνησιότητα» των συναισθημάτων τους, ο Μπάουι κατέφθασε σαν από το… Διάστημα για να διατυμπανίσει την αξία και τη δύναμη του τεχνητού, του επιτηδευμένου, του υπερβολικά θεατρικού, που «όμως παραμένει ειλικρινές μέσα στην επιτήδευσή του, αποκαλύπτοντας περισσότερα απ’ όσα θα μπορούσε ο νατουραλισμός» σημειώνει εύστοχα ο Jon Pareles των «New York Times». Η μουσική του ακολουθούσε την ίδια λογική, «πάντα ένα ευμετάβλητο μείγμα: ροκ, καμπαρέ και αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε «plastic soul» ενώ στην πραγματικότητα μόνο πλαστική ψυχή δεν είχε» συνεχίζει ο δημοσιογράφος των «NYT».
Τι είναι αυθεντικό; Τι είναι αληθινό; μοιάζει να ρωτάει ο καλλιτέχνης παρελαύνοντας μπροστά μας κάθε φορά με άλλη περιβολή. Αστροναύτης, εξωγήινος, αουτσάιντερ, παρακμιακός αριστοκράτης της Τέχνης, σεξουαλικός πειραματιστής, δοκιμαστής ουσιών και ιδεών, ταξιδιώτης του χρόνου και του υποσυνειδήτου μας, ο Μπάουι απέδειξε πως η αλήθεια δεν χρειάζεται να είναι γυμνή για να λάμψει, αλλά μπορεί να αλλάζει διαρκώς τα πιο αλλόκοτα κοστούμια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ