Ο σκηνοθέτης Αμπεντελατιφ Κεσίς ανάμεσα στις Λεά Σεντού και Αντέλ Εξαρχόπουλος

Τον προηγούμενο μήνα, η ταινία του Αμπντελατίφ Κεσίς «Η Ζωή της Αντέλ –Μπλε, το πιο ζεστό χρώμα» ήταν το αποκορύφωμα των Καννών. Το δράμα του Γαλλοτυνήσιου σκηνοθέτη πραγματεύεται το νεανικό λεσβιακό έρωτα και πλέον φημίζεται για την αμεσότητα των ερωτικών του σκηνών. Ωστόσο, μόλις μερικές βδομάδες μετά τη βράβευσή της με τον Χρυσό Φοίνικα, «Η ζωή της Αντέλ» δέχεται έντονες επιθέσεις για τις ίδιες σκηνές.

Η κριτική αναγνώριση της ταινίας υπήρξε πρωτοφανής. Οι αισθησιακές σκηνές ήταν τόσο ξεχωριστές και παραστατικές, που η Guardian έγραψε ότι «κάνουν τις σκηνές-σεξ γνωστών ταινιών όπως «Το Τελευταίο Ταγκό στο Παρίσι» να μοιάζουν υπεροπτικές και ξεπερασμένες». Το Hollywood Reporter έγραψε ότι η ταινία «σίγουρα θα σοκάρει με τις εκρηκτικές σκηνές αληθινού λεσβιακού έρωτα»» και στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η Daily Mail, της οποίας ο κριτικός ομολόγησε ότι κατά τη διάρκεια της προβολής κοκκίνισε, όσο δεν είχε κοκκινίσει ποτέ πριν, περιγράφοντας τις αισθησιακές σκηνές τις ταινίας ως «εξαιρετικά όμορφες». «Και δεν το λέω απλά επειδή είμαι άντρας», προσθέτει.
Παρ’ όλα αυτά, η ταινία του Κεσίς βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο μιας πολυεπίπεδης συζήτησης, που στρέφεται γύρω από δυο βασικές ερωτήσεις: ποια πρέπει να είναι η αναπαράσταση του γυναικείου σώματος και του λεσβιακού έρωτα στη μεγάλη οθόνη; Και ποιος έχει το δικαίωμα, ή τουλάχιστον την εξουσία, να δημιουργεί τέτοιες εικόνες; Το ντιμπέιτ ξεκίνησε όταν η Ζιλί Μαρό, η 27χρονη συγγραφέας του κόμικ «Το Μπλε είναι ένα θερμό χρώμα» πάνω στο οποίο βασίστηκε η ταινία, κατάκρινε τις λεσβιακές σκηνές της «Ζωής της Αντέλ» ως μη πειστικές, ανενημέρωτες και πορνογραφικές απεικονίσεις.
«Αυτό που έλειπε πραγματικά από το σκηνικό ήταν οι λεσβίες», έγραψε στο blog της η δημιουργός της ιστορίας, λίγο μετά τη βράβευση της ταινίας με το Χρυσό Φοίνικα του φετινού φεστιβάλ. Σημειώνοντας ότι τόσο ο σκηνοθέτης, όσο και οι πρωταγωνίστριες είναι «όλοι ετερόφυλοφιλοι, εκτός και αν αποδειχθεί το αντίθετο», η Μαρό δήλωσε ότι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, η ταινία της θύμισε «μια επίδειξη, βάρβαρη, χειρουργική και ψυχρή, αυτού που ονομάζεται λεσβιακό σεξ», ενώ συμπλήρωσε ότι οι ερωτικές σκηνές της ταινίας «τείνουν προς το πορνό».
Σύμφωνα με τη Μαρό, κατά τη διάρκεια της προβολής πολύς κόσμος ξέσπασε σε γέλια. «Οι straight θεατές γελούσαν γιατί, αδυνατώντας να καταλάβουν, βρήκαν τις σκηνές γελοίες. Οι gay δεν το βρήκαν πειστικό, και θεώρησαν τις σκηνές επίσης γελοίες. Κι ανάμεσα στους λίγους που δεν ακούγονταν να γελούν, βρίσκονταν οι άντρες, που έτριβαν τα μάτια τους μπροστά στην ενσάρκωση μιας από τις βασικές τους φαντασιώσεις».
Αν και η ταινία εγκωμιάστηκε εξίσου και από τα δυο φύλα, αρκετές γυναίκες-κριτικοί αναζωπύρωσαν τη συζήτηση, κατηγορώντας τη «Ζωή της Αντέλ» ως επιτηδευμένη, λόγω των εξιδανικευμένων απεικονίσεων του γυμνού γυναικείου σώματος στο κρεβάτι. «Η ταινία μοιάζει να εξερευνεί πολύ περισσότερο τους πόθους του κυρίου Κεσίς, παρά οτιδήποτε άλλο», έγραψε σε μια αναφορά της η κριτικός κινηματογράφου των New York Times, Μανόλια Ντάργκις. Σε τηλεφωνική συνέντευξή της, η Ειμι Τάομπιν, μέλος της επιτροπής του φεστιβάλ κινηματογράφου της Νέας Υόρκης είπε ότι «η ταινία πλαισιώνεται από εξαιρετικά φωτισμένες ηθοποιούς, οι οποίες προσποιούνται ότι κάνουν σεξ. Οι σκηνές έχουν γυριστεί με τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε οι πρωταγωνίστριες να δείχνουν αψεγάδιαστες» και ότι, συνολικά, «η ταινία είναι υπερβολικά ηδονοβλεπτική».
Όσες γυναίκες-σχολιαστές έχουν ασχοληθεί με την απεικόνιση της γυναικείας σεξουαλικότητας, αναγνωρίζουν τη δυσκολία που παρουσιάζει η ρεαλιστική αναπαράσταση του λεσβιακού σεξ στη μεγάλη οθόνη. «Ένας ετεροφυλόφιλος άντρας δεν πρόκειται ποτέ να κινηματογραφήσει δυο γυναίκες, παρά μόνο στις φαντασιώσεις του», λέει η Σόφι Μπράμλυ, συγγραφέας, κινηματογραφική παραγωγός, και ιδρύτρια της ιστοσελίδας SecondSexe.Θυμίζοντας τα σχόλια της Μαρό, η Μπράμλυ αναφέρει σχετικά με τον Αμπντελατίφ Κεσίς: «Τι ξέρει για τις λεσβίες; Και πως μπορεί να ζητήσει από δυο straight ηθοποιούς να παίξουν σε οποιαδήποτε σκηνή κάτι που, ομολογουμένως, ξεπερνά τις φαντασιώσεις του;»
Όσον αφορά τις σκηνές-σεξ της ταινίας, οι περισσότερες δεν ήταν όσο αληθινές φάνηκαν σε πολλούς. Όταν δημοσιογράφος του Νεουορκέζικου περιοδικού Metro ανέφερε στη Λεά Σεντού τις αρκετές «αληθινές σκηνές σεξ της ταινίας», εκείνη τον διέκοψε και διόρθωσε: «πρόκειται περί προσομοίωσης. Φορούσαμε προσθετικά κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Αυτό όμως δεν αλλάζει και πολλά». (Η ηθοποιός δεν διευκρίνισε σε τι προσθετικά αναφερόταν.)
Ο Αμπντελατίφ Κεσίς δεν ανταποκρίθηκε στα αιτήματα των δημοσιογράφων για σχολιασμό. Όμως σε μια συνέντευξή του για το διαδικτυακό χώρο Flicks and Bits, ο σκηνοθέτης εξήγησε ότι στόχοι του ήταν η εξιδανίκευση και ο εορτασμός του γυναικείου σώματος. «Αυτό που προσπάθησα να κάνω όταν γυρίζαμε τις σκηνές ήταν να κινηματογραφήσω αυτό που βρίσκω όμορφο. Γι’ αυτό και οι σκηνές γυρίστηκαν σαν να ήταν τα σώματα γλυπτά ή πίνακες ζωγραφικής. Ξοδέψαμε πολύ χρόνο στο φωτισμό, για να εξασφαλίσουμε την ομορφιά του αποτελέσματος. Παρ’ όλα αυτά, η έμφυτη χορογραφία των δύο σωμάτων φρόντισε τα υπόλοιπα, άκρως φυσικά».
Πολλοί πιστεύουν πάντως ότι η αρνητική αντίδραση της Μαρό απέναντι στην ταινία του Κεσίς αποκτά πολύ πιο προσωπικές διαστάσεις, καθώς η ίδια δεν έλαβε την αναγνώριση που περίμενε. Συγκεκριμένα, στο ανακοινωθέν της, η δημιουργός της ιστορίας δηλώνει ότι ο Κεσίς δεν την κάλεσε ποτέ στα γυρίσματα της ταινίας, αλλά ούτε απάντησε σε πολλά από τα email της, ενώ υπογραμμίζει την αποτυχία του σκηνοθέτη να αναγνωρίσει τη συμβολή της, όταν αυτός κέρδισε το βραβείο: «θέλω να ευχαριστήσω όλους εκείνους που έδειξαν έκπληκτοι, σοκαρισμένοι, αλλά και απογοητευμένοι που ο Κεσίς δεν είχε να πει για μένα ούτε μια λέξη, όταν παρέλαβε αυτόν τον Φοίνικα».
Συμπτωματικά, ο Χρυσός Φοίνικας απονεμήθηκε στον Κεσίς την ίδια εποχή που Γάλλοι διαδηλωτές ξεχύθηκαν στους δρόμους του Παρισιού, διαδηλώνοντας κατά του νέου νόμου που επιτρέπει τον ομόφυλο γάμο. Η Γαλλική εφημερίδα Le Monde αποκάλεσε αυτήν την απόφαση της κριτικής επιτροπής κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων «μια θαρραλέα πράξη πολιτιστικής πολιτικής». Όπως δήλωσε άλλωστε και ο σκηνοθέτης της «Ζωής της Αντέλ» στο Reuters, «όσοι είναι ενάντια στον ομόφυλο γάμο ή έρωτα πρέπει να δουν την ταινία».
Η Έιμι Τάομπιν έχει μια διαφορετική άποψη: «εάν αφαιρέσεις το σεξ από την ταινία, κανείς δεν θα ενδιαφερθεί να τη δει».