Οι καιροί ήταν δύσκολοι στον Αγιο Νικόλαο Λακωνίας το 1926, όταν ο Θωμάς και η Ευαγγελία Αντωνάκου αποκτούσαν το πέμπτο τους παιδί. Η οικογένεια για να επιβιώσει αναγκάζεται να ακολουθήσει το μεταναστευτικό ρεύμα της εποχής. Κάνει το μεγάλο ταξίδι στις ΗΠΑ και εγκαθίσταται στο Μανχάταν, δίπλα στον ορθόδοξο καθεδρικό ναό του Αγίου Νικολάου. Ετσι ο τετράχρονος Στίβεν θα βρεθεί μπροστά σε έναν ολοκαίνουργιο συναρπαστικό κόσμο. Κρατάει όμως στο μυαλό του δύο έντονες και καθαρές εικόνες από τον τόπο που δεν πρόλαβε να γνωρίσει: τις εσοχές τού τοίχου στο πατρικό του, με τις εικόνες που δίπλα τους αχνόκαιγε το διαρκώς αναμμένο καντήλι, και τη μικρή εκκλησία, που χρωμάτιζαν με το φως τους τα ηλιοβασιλέματα πίσω από τους λόφους της νότιας Πελοποννήσου.
Οι ρίζες μάς ακολουθούν παντού. Ογδόντα και πλέον χρόνια μετά οι μνήμες του μικρού μετανάστη μπορούν να ανιχνευθούν σε ένα έργο που απηχεί το Βυζάντιο συνδυάζοντας τις θρησκευτικές και μεταφυσικές διαστάσεις του με σύγχρονα εκφραστικά μέσα. Αυτό ακριβώς το έργο, ενός δημιουργού που ανδρώθηκε στα καλλιτεχνικά ρεύματα της Νέας Υόρκης του 1950, προβληματίστηκε δημιουργικά για τη σχέση χρώματος και χώρου, δούλεψε με το νέον, τις φωτεινές λυχνίες, εργάστηκε πάνω σε χαρτί και σήμερα υπογράφει πάνω από 50 μεγάλης κλίμακας δημόσια έργα σε πόλεις όλου του κόσμου, βραβεύτηκε στις 19 Μαΐου από το Νational Αcademy Μuseum and School of Fine Αrts της Νέας Υόρκης.
Υπάρχει όμως και συνέχεια. Στις 4 Ιουνίου η Ελεν Εβανς, επιμελήτρια Βυζαντινής Τέχνης στο Μetropolitan Μuseum of Αrts της Νέας Υόρκης, θα παραδώσει στον καλλιτέχνη ένα βραβείο Gabby (η σημαντικότερη τιμή της ελληνικής ομογένειας στις ΗΠΑ) για τη συνολική προσφορά του. Η απονομή θα γίνει στη νήσο Ελις, τον επί δεκαετίες κύριο σταθμό υποδοχής των μεταναστών που έφθαναν στην Αμερική αναζητώντας μια καλύτερη τύχη.
«Οι εμπνευστές αυτού του οργανισμού, που εγώ τουλάχιστον θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό διότι μας ενημερώνει όλους για την τεράστια συνεισφορά των Ελληνοαμερικανών σε κάθε δημιουργικό πεδίο, διάλεξαν αυτόν τον συμβολικό τόπο από όπου και εγώ έχω περάσει» σχολιάζει ο Στίβεν Αντωνάκος. «Ο συγκεκριμένος τόπος δεν θα μπορούσε να είναι πιο ταιριαστός».
Πώς νιώθει για το γεγονός ότι σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα γίνεται παραλήπτης δύο τόσο σημαντικών διακρίσεων; «Φυσικά αισθάνομαι πολύ ωραία.Αυτό σημαίνει ότι αυτοί οι δύο φορείς αναγνωρίζουν το έργο μου, το οποίο είναι ο μοναδικός τρόπος για να επικοινωνήσω βαθιά και αληθινά με τον κόσμο. Καλό είναι να ξέρετε όμωςότι δεν είμαι μόνος.Υπάρχουν και άλλοι πολύ σημαντικοί άνθρωποι που επίσης θα πάρουν βραβεία».
Συμμερίζεται τη φράση ότι «εμείς οι Ελληνες έξω πάμε καλά»; «Υποθέτω ότι λόγω της τρέχουσας οικονομικής κρίσης η κυβέρνηση έχει πολύ μικρότερη δυνατότητα υποστήριξης της ντόπιας πολιτιστικής δράσης.Αυτό δεν είναι ακατανόητο.Είναι κοινή λογική. Να γιατί θα πρέπει να αναγνωρίσουμε το έργο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και να ελπίσουμε επιτέλους ότι η Ελλάδα θα καταφέρει κάποια στιγμή να αναγνωρίσει πως η τέχνη αξίζει καλύτερη μεταχείριση για χάρη των πολιτών της,αλλά και του σύγχρονου κόσμου».
Ποτέ στα 80 χρόνια που ζει στη Νέα Υόρκη, αλλά και στα διάφορα ταξίδια του, ο Αντωνάκος δεν αντιμετώπισε αρνητική στάση επειδή ήταν Ελληνας. «Α,είσαι Ελληνας!Καταπληκτικό!Θέλω να έρθω στην Ελλάδα!» είναι τα σχόλια που ακούει όποτε αναφέρει τον τόπο καταγωγής του. Αυτό στο οποίο ωστόσο δεν μπορεί να δώσει απάντηση είναι αν νιώθει περισσότερο Ελληνας ή Αμερικανός. «Αυτή είναι μια ερώτηση με έντονο φιλοσοφικό υπόβαθρο.Το μόνο που θα μπορούσα να πω είναι ότι είμαι… και τα δύο.Αλλά τελικά θεωρώ ότι την πιο ολοκληρωμένη απάντηση μπορεί να τη δώσει το έργο μου». Ενα έργο που συνεχίζεται. Ο καλλιτέχνης ετοιμάζει πυρετωδώς τη συμμετοχή του στα Αισχύλεια 2011: τον ερχόμενο Σεπτέμβριο και Οκτώβριο θα παρουσιάσει μια μεγάλων διαστάσεων εγκατάσταση με νέον στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας.
«Το περιβάλλον όπου τοποθετούνται τα έργα μου είναι για μένα πολύ σημαντικό·μου αρέσει να βλέπω πώς αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας με τους διαφορετικούς “βαθμούς” φυσικού φωτός να πέφτουν πάνω τους. Εν τέλει, μπορώ να πω ότι όλο το έργο είναι συσχετισμένο με την αρχιτεκτονική των χώρων όπου έχει τοποθετηθεί» εξηγεί ο καλλιτέχνης. Ο ίδιος ταξιδεύει πολύ. Οχι για λόγους αναψυχής, αλλά για την υλοποίηση εγκαταστάσεων και πρότζεκτ. Το αγαπημένο του μέρος είναι εκείνο στο οποίο κάθε φορά εργάζεται. Αισθάνεται μάλιστα χαρούμενος που κατάφερε να εργαστεί τόσο πολύ στη ζωή του.
«Δεν πιστεύωπάντωςότι έχω κάνει πάρα πολλές εκθέσεις γενικά. Στην Ελλάδαας πούμεέχω κάνει 40 εκθέσεις. Είναι πολλές; Αυτό που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι προσπαθώ να δίνω πάντα το καλύτερο κομμάτι του εαυτού μου». Ακόμη και σήμερα, στα 85 του χρόνια, δεν ξέρει τι θα πει ξεκούραση: «Το ξέρετε ότι έχω κάνει μόνο μία φορά διακοπές στη ζωή μου;Ηταν το 2001, στη Σικελία».
Για την αντιμετώπιση της ύφεσης ο Στίβεν Αντωνάκος προτείνει…πολιτιστική επίθεση.Πιστεύει ότι για την Ελλάδα η τέχνη είναι ένα όπλο το οποίο παραμένει αναξιοποίητο. «Η Αθήνα έχει μια ολοκαίνουργια Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για συνέδρια,μουσικές εκδηλώσεις και εκθέσεις τέχνης.Η νέα Λυρική Σκηνή ακούγεται ότι δεν θα αργήσει να παραδοθεί από το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.Εχουμε ένα υπέροχο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην οδό Νεοφύτου Δούκα και το λαμπρό Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς και την Κουμπάρη.Γνωρίζω καλά ότι το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στην Αθήνα και το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης,αλλά και το Μακεδονικό,είναι ιδιαίτερα ενεργά.Υπάρχουν πάρα πολλά μέρη στην Αθήνα όπου “αναπνέει” η τέχνη.Επίσης είναι το Μέγαρο,το Αρχαιολογικό Μουσείο και οι αμέτρητοι αρχαιολογικοί χώροι εντός και τριγύρω από την Αθήνα- για να μην αναφέρω άλλες πόλεις και νησιά.Σκέφτομαι πάντα με αισθήματα έντονα την επίσκεψή μου στο εξαιρετικό Μουσείο Ελιάς στην πατρίδα μου τη Σπάρτη.Και αυτή είναι μια γρήγορη και εξαιρετικά απλή λίστα πουωστόσοαποδεικνύει ότι όχι μόνο η κλασική,αλλά και η σύγχρονη τέχνη είναι ένα από τα πολύ μεγάλα πλεονεκτήματα αυτής της χώρας».
Μεγάλη έκθεση έργων του Στίβεν Αντωνάκου διοργανώνεται στο Παλαιό Ελαιουργείο της Ελευσίνας τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2011 στο πλαίσιο των Αισχυλείων.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
