Η Λιντί Σαλβέρ, η μητέρα της και ο Ζορζ Μπερνανός

Ηταν «ένα λαμπρό καλοκαίρι για τη μητέρα μου» αλλά «μια σκοτεινή χρονιά για τον Μπερνανός». Κάπως έτσι θα μπορούσε να συνοψισθεί το μυθιστόρημα «Pas pleurer» (σε ελεύθερη απόδοση «Οχι δάκρυα», εκδόσεις Seuil) της Λιντί Σαλβέρ που την περασμένη Τετάρτη απέσπασε το εφετινό βραβείο Γκονκούρ στη Γαλλία. Η ίδια η συγγραφέας βέβαια δάκρυσε από χαρά και συγκίνηση όταν της ανακοινώθηκε η υψηλή διάκριση. Δεν ήταν το φαβορί αλλά επικράτησε του Αλγερινού Καμέλ Νταούντ –έγραψε το μυθιστόρημα «Meursault, contre-enquête» (εκδόσεις Actes Sud), έναν φόρο τιμής στον Αλμπέρ Καμύ και τον «Ξένο» –και του συμπατριώτη της Νταβίντ Φενκινός –ανέπλασε στο μυθιστόρημά του «Charlotte» (εκδόσεις Gallimard) τη σύντομη ζωή της γερμανοεβραίας καλλιτέχνιδος Σαρλότ Σαλομόν (όπως την προφέρει ο ίδιος ο συγγραφέας) που δολοφονήθηκε στους θαλάμους αερίων του Αουσβιτς όταν ήταν 26 ετών.

Στο βιβλίο της Λιντί Σαλβέρ, μια επαναφορά στην ωμή βία αλλά και στον ουτοπικό ιδεαλισμό του ισπανικού εμφυλίου πολέμου, διαπλέκονται δύο διαφορετικές αφηγηματικές φωνές: από τη μια έχουμε τον μεγάλο γάλλο συγγραφέα Ζορζ Μπερνανός (1888-1948), ένθερμο καθολικό, ο οποίος αρχικά είχε ενστερνιστεί φιλομοναρχικές και ακραία συντηρητικές αντιλήψεις, και από την άλλη τη μικρή χωριατοπούλα Μόντσε, τη μητέρα της 66χρονης συγγραφέως κατά τα λοιπά, η οποία (στο μυθιστόρημα) σε ηλικία 15 ετών, το καλοκαίρι του 1936, στις αρχές δηλαδή της ένοπλης σύρραξης μεταξύ βασιλικών και δημοκρατικών, εγκαταλείπει το σπίτι της και καταφεύγει, μαζί με τον αδελφό της, στην επαναστατημένη Βαρκελώνη, όπου ανακαλύπτει μια άλλη όψη της ζωής και επιπλέον τον έρωτα στο πρόσωπο του Αντρέ· στο μυθιστόρημα μάλιστα γίνεται λόγος για τον κορυφαίο πεζογράφο του γαλλικού ανθρωπισμού Αντρέ Μαλρό που εκείνη την εποχή ανέλαβε σημαντικές αποστολές στην Ισπανία.

Το 1936 πάντως ήταν η χρονιά που στο μυαλό του Μπερνανός συντελέστηκε μια ολική ανατροπή: ευρισκόμενος ήδη στη Μαγιόρκα, ο συγγραφέας υπήρξε αυτόπτης μάρτυς της φρικιαστικής θηριωδίας που ενορχήστρωσε ο στρατηγός Φράνκο σε βάρος του τοπικού πληθυσμού, υπό τις ευλογίες μάλιστα της Καθολικής Εκκλησίας. Το 1938 ο Μπερνανός εξέδωσε τα «Μεγάλα νεκροταφεία κάτω από το φεγγάρι» («Les Grands Cimetières sous la Lune»), μια κραυγή αποτροπιασμού, μια καταδίκη ουσιαστικά της τρομοκρατικής βίας των εθνικοφρόνων φαλαγγιτών, στην οποία περιγράφει με συγκλονιστικές λεπτομέρειες τις μαζικές εκτελέσεις και τον αφανισμό χιλιάδων ανθρώπων.

Ο Μπερνανός, τον οποίο η Λιντί Σαλβέρ θαυμάζει για το «ελεύθερο πνεύμα του», πέθανε τη χρονιά που γεννήθηκε η συγγραφέας στην Τουλούζη. Κόρη ισπανών προσφύγων η ίδια –ο πατέρας της Ανδαλουσιανός, η μητέρα της Καταλανή –που κατέφυγαν στη Γαλλία το 1939. Η Λιντί Σαλβέρ, η οποία έχει εργαστεί ως παιδοψυχολόγος στο Παρίσι, θεωρείται μία από τις πλέον σημαντικές λογοτέχνιδες της γενιάς της στη Γαλλία, με πολλά μυθιστορήματα στο ενεργητικό της. Στην ελληνική γλώσσα έχουν κυκλοφορήσει τρία από τα πιο γνωστά και ενδιαφέροντα: «Η δύναμη της μύγας» (Καστανιώτης, 1997) , «Η συντροφιά των φαντασμάτων» (Καστανιώτης, 1999) και οι «Ομορφες νύχτες» (Μεταίχμιο, 2001).