Ο άνθρωπος που σκότωσε τον Ούλοφ Πάλμε

ΛΕΪΦ ΠΕΡΣΟΝ
Ελεύθερη πτώση, σαν σε όνειρο
Μετάφραση Γρηγόρης Ν. Κονδύλης
Εκδόσεις Ψυχογιός, 2013, σελ. 672, τιμή 16,60 ευρώ

Ο Λέιφ Πέρσον (Στοκχόλμη, 1945) έχει γράψει μια μυθιστορηματική τριλογία με τίτλο Η ιστορία ενός εγκλήματος στην οποία πραγματεύεται τη δολοφονία του πρωθυπουργού της Σουηδίας Ούλοφ Πάλμε τη νύχτα της 28ης Φεβρουαρίου 1986. Ο Πάλμε και η σύζυγός του Λίσμπετ επέστρεφαν με τα πόδια στο σπίτι τους από έναν κινηματογράφο της Στοκχόλμης όταν ένας άγνωστος άρχισε να πυροβολεί εναντίον τους, αφήνοντας τον πρωθυπουργό νεκρό και τη γυναίκα του βαριά τραυματισμένη.

Ως ύποπτος συνελήφθη κάποιος Κρίστερ Πέτερσον, μικροκακοποιός και ναρκομανής, ο οποίος πέθανε αργότερα, ωστόσο η κοινή γνώμη δεν πείστηκε για την ενοχή του. Για την υπόθεση έχουν εκφραστεί ποικίλες εικασίες, ενώ κάποιοι έχουν υποστηρίξει ότι το έγκλημα ήταν έργο των μυστικών υπηρεσιών της Σουηδίας, αλλά και της CIA, των Κούρδων του ΡΚΚ, ή ακόμη και γιουγκοσλάβων μαφιόζων. Η δολοφονία ως σήμερα δεν έχει διαλευκανθεί και εξακολουθεί να αποτελεί τραύμα στο σώμα της χώρας.

Το πρώτο μέρος της τριλογίας, με τίτλο Ενας ατελείωτος σουηδικός χειμώνας, εκδόθηκε το 2002. Ακολούθησαν το Αλλη εποχή, άλλη ζωή και η Ελεύθερη πτώση, σαν σε όνειρο –όπου ο Πέρσον προτείνει μια οριστική απάντηση στο αίνιγμα. Εδώ η δράση εκτυλίσσεται τον Αύγουστο του 2007, 21 χρόνια ύστερα από εκείνο το τρομερό γεγονός που σημάδεψε για πάντα την ιστορία της Σουηδίας και απετέλεσε την αφετηρία μιας νέας εποχής για την αστυνομική λογοτεχνία της χώρας, είδος που άνθησε γρήγορα, επεκτάθηκε στις γειτονικές χώρες και τελικά απέκτησε την προσωνυμία «σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα».

Κεντρικός ήρωας είναι ο αρχηγός της αστυνομίας Λαρς Γιούχανσον. Σκληρός και επίμονος, λίγο πριν από τη συνταξιοδότησή του αποφασίζει να ξανανοίξει τον φάκελο Πάλμε ώστε να εξιχνιάσει το έγκλημα προτού παραγραφεί. Στην προσπάθειά του να βρει την άκρη του νήματος και να εντοπίσει τον άνθρωπο που σκότωσε τον πρωθυπουργό δημιουργεί μια ικανή ομάδα αστυνομικών οι οποίοι ανατρέχουν σε παλιά ντοκουμέντα και συνομιλούν με τους επιζώντες μάρτυρες της δολοφονίας. Είναι η δυναμική Αννα Χολτ, η ερωτική Λίσα Ματέι και ο μοναχικός Γιαν Λεβίν. Σημειωτέον ότι ο Πάλμε είχε αποκτήσει πολλούς εχθρούς στις τάξεις της αστυνομίας, καθώς ορισμένοι τον θεωρούσαν πράκτορα των Σοβιετικών και άλλοι σεξομανή που πήγαινε με ανήλικες.

Ο συγγραφέας δεν στέκεται μόνο στη δολοφονία του Πάλμε, αλλά θυμάται και άλλες πολιτικές δολοφονίες που έχουν συγκλονίσει την κοινή γνώμη, όπως εκείνη του βασιλιά Γουστάβου Γ’ στις 29 Μαρτίου 1792, του προέδρου των ΗΠΑ Τζον Κένεντι στις 22 Νοεμβρίου 1963, αλλά και του Γρηγόρη Λαμπράκη στις 27 Μαΐου 1963 (ο Γιούχανσον και η γυναίκα του πηγαίνουν σινεμά και βλέπουν το «Ζ» του Κώστα Γαβρά, ταινία βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού). Στο βιβλίο γίνεται λόγος για τις μεγάλες αλλαγές που σημειώθηκαν στη Σουηδία μετά τη δολοφονία του Πάλμε: τη μείωση των κοινωνικών δαπανών, τη δυσπιστία προς τους πολιτικούς και τους θεσμούς, τη σημαντική απώλεια της αξιοπιστίας της χώρας στον κόσμο.

Η Ελεύθερη πτώση, σαν σε όνειρο είναι ένα πολιτικό θρίλερ, όπως τα δύο άλλα της τριλογίας, και ταυτόχρονα ένα μυθιστόρημα για τη σουηδική αστυνομία, καθώς η πλειονότητα των εμπλεκομένων, ανδρών και γυναικών, είναι αστυνομικοί, πρώην και νυν. Ο Λέιφ Πέρσον, ένας δεξιοτέχνης αφηγητής, χρησιμοποιώντας τις γνώσεις του ως καθηγητή Εγκληματολογίας και την πείρα του ως συνεργάτη της αστυνομικής υπηρεσίας της Σουηδίας, έχει επιτελέσει έναν λογοτεχνικό άθλο, καθώς ξύνει παλιές πληγές και ταυτόχρονα ανατέμνει με την ακρίβεια χειρουργού την κοινωνία της πατρίδας του.