Ενας Πάπας αντισημίτης και ερεθιστικός

Είτε είναι κανείς χριστιανός είτε αγνωστικιστής είτε ακόμη και άθεος, δεν μπορεί διαβάζοντας το δίτομο έργο του Πάπα Βενέδικτου ΙΣτ΄για τον Ιησού να μη συμπεράνει ότι πρόκειται για πολύ ενδιαφέρον έργο. Ο σημερινός Πάπας δεν έχει προκαλέσει το διεθνές ενδιαφέρον όσο ο προκάτοχός του Ιωάννης-Παύλος Β’, διαθέτει όμως ένα τεράστιο θεολογικό και ευρύτερα φιλοσοφικό έργο.

Ειδικά το δίτομο Ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ, που παρακολουθεί τη ζωή του Χριστού από τη βάπτισή Του στον Ιορδάνη ως τη Μεταμόρφωση (Α’ μέρος) και από την είσοδο στην Ιερουσαλήμ ως και την Ανάσταση (Β΄μέρος), είναι παραδειγματικό του τι περιμένει κανείς από έναν θρησκευτικό ηγέτη: να ερμηνεύει την ουσία των όσων θεμελιώνουν την πίστη αντιπαρατιθέμενος στους σχετικιστές αλλά και τηρώντας ταυτοχρόνως τις αναγκαίες αποστάσεις από τις κοσμικές υποθέσεις.

Η οργανωμένη Εκκλησία έχει κάκιστο παρελθόν στο παραπάνω ζήτημα, τόσο στην Ανατολή όσο και στη Δύση. Αυτός όμως ο συντηρητικός, όπως τον θεωρούν, θεολόγος βασίζει τις αναλύσεις και τις παρατηρήσεις του πρωτίστως στη Βίβλο, για τούτο και παρουσιάζεται εξαιρετικά προσεκτικός όταν παραθέτει απόψεις με τις οποίες δεν συμφωνεί. Βεβαίως, ο συνεκτικός ιστός των επιχειρημάτων του δεν είναι το δόγμα αλλά η βαθιά του πίστη και οι αρχές στις οποίες θεμελιώνεται.

Ο Πάπας Βενέδικτος, ειδικά σε αυτόν τον δεύτερο τόμο, δεν παύει να τονίζει τις ιουδαϊκές ρίζες του χριστιανισμού συμβάλλοντας σοβαρά – με εξαίρετες ιστορικές παρατηρήσεις – στο να απαλλαγεί η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία από το αντισημιτικό άγος του παρελθόντος.

Δεν θα περίμενε ασφαλώς κανείς από τον προκαθήμενό της να μας πει ότι η σύλληψη της Τριαδικής Θεότητας οφείλεται στην επίδραση του αρχαίου κόσμου – γι’ αυτό θα πρέπει να διαβάσει τον Ρόμπερτ Γκρέιβς ή τον Τζέιμς Φρέιζερ. Ούτε να ασκήσει κριτική στο φαρισαϊκό δόγμα (της ένωσης της ατομικής ψυχής με το θείον) που κρατά τον κόσμο της χριστιανοσύνης σε κατάσταση διαρκούς πνευματικής ανησυχίας. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο διαβάζει τα Ευαγγέλια εντοπίζοντας τις ομοιότητες και συγκρίνοντας τις διαφορές τους είναι, θα λέγαμε, ερεθιστικός.

Ο Γκρέιβς στο σημαντικότατο ιστορικό μυθιστόρημά του Ιησούς Βασιλεύς μάς δίνει το πορτρέτο ενός Χριστού ο οποίος υπήρξε ο τελευταίος εβραίος προφήτης και μεγάλος ποιητής. Αν προβεί κανείς στις αναγκαίες μεταφορές, πέραν δηλαδή του θεολογικού πεδίου, στο ίδιο περίπου συμπέρασμα θα καταλήξει διαβάζοντας αυτό το δίτομο έργο του Πάπα, όπου οι οντολογικές παρατηρήσεις – κατά παράδοξο, θα έλεγα, τρόπο – υπερβαίνουν τις θεολογικές αντίστοιχες.