Τη στιγμή που τα σενάρια αποχώρησης της Ελλάδας από το ευρώ φουντώνουν και όλοι καταστρώνουν σχέδια εκτάκτου ανάγκης, η κουβέντα στην Ευρώπη εστιάζεται πλέον στην εξεύρεση οριστικής λύσης στην ευρωπαϊκή κρίση. Με το κόστος δανεισμού της Ισπανίας να βρίσκεται στα επίπεδα που οδήγησαν Ελλάδα, Πορτογαλία και Ιρλανδία στο μνημόνιο, το πρόβλημα σε επίπεδο ευρωζώνης διογκώνεται επικίνδυνα. Ετσι, θέματα που πριν από λίγο καιρό αποτελούσαν ταμπού, όπως η έκδοση ευρωομολόγων, το τύπωμα χρήματος, ο πληθωρισμός κ.λπ., σήμερα συζητούνται πλέον ανοιχτά.
«Βρισκόμαστε σε φάση μεγάλων αλλαγών στην Ευρώπη» αναφέρουν υψηλόβαθμες κοινοτικές πηγές μιλώντας στο «Βήμα» και προσθέτουν ότι «η κουβέντα στα ευρωπαϊκά όργανα έχει αλλάξει σημαντικά. Η σημερινή ατζέντα δεν έχει καμία σχέση με αυτή που ήταν πριν από έναν χρόνο» τονίζουν και επισημαίνουν τον κίνδυνο «να υπάρξει ένα νέο πλαίσιο στήριξης των οικονομικά ασθενέστερων χωρών της ευρωζώνης με την Ελλάδα απούσα».
Ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσει η ευρωζώνη περιγράφτηκε καθαρά σε δύο δημόσιες παρεμβάσεις την προηγούμενη εβδομάδα. Η πρώτη ήρθε από τον πρόεδρο της Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και η άλλη από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Μάριο Ντράγκι. Και οι δύο άνδρες, που έχουν εξουσιοδοτηθεί μαζί με τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Χέρμαν βαν Ρομπάι να παρουσιάσουν στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου προτάσεις τόσο για την ανάπτυξη όσο και για τη στενότερη ένωση και εμβάθυνση, ξεκαθάρισαν ότι εδώ που έχουν φθάσει τα πράγματα οι πολιτικές ηγεσίες πρέπει να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν με ημίμετρα ή θα διαβούν τον Ρουβίκωνα.

Αμεση αλλαγή

«Αν δεν αντιδράσουμε με την ταχύτητα που απαιτείται, η ευρωζώνη κινδυνεύει με διάσπαση» είπε ο Μπαρόζο, ενώ ο Ντράγκι ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χαρακτήρισε το σημερινό καθεστώς «μη διατηρήσιμο». Ολα αυτά σημαίνουν ότι εκτός από την οικονομική ένωση για τον δημοσιονομικό έλεγχο των χωρών-μελών της ευρωζώνης θα πρέπει να δημιουργηθεί και μία τραπεζική αρχή η οποία θα ελέγχει κεντρικά τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
Μάλιστα, στην παρούσα φάση με την κρίση στην Ισπανία να αγγίζει το τραπεζικό σύστημα της χώρας, προτεραιότητα δίδεται στη θωράκιση των ευρωπαϊκών τραπεζών με τη δημιουργία «τραπεζικής ένωσης» (banking union) και ενός ευρωπαϊκού μηχανισμού εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων, ώστε να αποτραπεί η φυγή καταθέσεων (bank run) και η κατάρρευση τραπεζών. Για πολλούς μάλιστα τα χρονικά περιθώρια στενεύουν. «Η ημέρα της κρίσης φθάνει» λένε υψηλόβαθμες κοινοτικές πηγές.
Το Βερολίνο όμως δεν βλέπει την άμεση συμβολή που θα είχε μια «τραπεζική ένωση» στην επίλυση της κρίσης στην ευρωζώνη, την οποία προωθεί η Επιτροπή και η ΕΚΤ. «Δεν βλέπουμε πώς τέτοιες σκέψεις θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν βραχυπρόθεσμα να ξεπεράσουμε την κρίση» δήλωσε την Παρασκευή εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Παραδέχθηκε πάντως ότι «μακροπρόθεσμα» το θέμα μπορεί να εξεταστεί, όμως υπογράμμισε «τον χρόνο» που θα χρειαστεί για την εφαρμογή αυτής της ένωσης.

Ο χρόνος τελειώνει

Ωστόσο οι εξελίξεις στην Ισπανία πιέζουν για την εξεύρεση άμεσης λύσης και οδηγούν σε απομόνωση τις γερμανικές απόψεις. Εξαιτίας του μεγέθους της χώρας, το πρόβλημα για την ευρωζώνη διογκώνεται επικίνδυνα. Το ισπανικό δημόσιο χρέος μπορεί να είναι σχετικά χαμηλό, καθώς διαμορφώνεται περί το 70% του ΑΕΠ, ωστόσο το συνολικό ιδιωτικό χρέος, δηλαδή το χρέος των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ανέρχεται σε 180% του ΑΕΠ και είναι από τα υψηλότερα στην ΕΕ. Με την οικονομία σε ύφεση, έναν στους τέσσερις Ισπανούς στην ανεργία και την αγορά ακινήτων να έχει καταρρεύσει, η εξυπηρέτησή του είναι δύσκολη υπόθεση.
Ως εκ τούτου η θέση των ισπανικών τραπεζών είναι εξαιρετικά επισφαλής. Αυτό έχει προκαλέσει φυγή καταθέσεων. Περισσότερα από 100 δισ. ευρώ έχουν αποσυρθεί τους τελευταίους μήνες από τις ισπανικές τράπεζες. Υπολογίζεται ότι για την ανακεφαλαιοποίησή τους θα χρειαστούν τουλάχιστον 150-200 δισ. ευρώ, χρήματα που θα πρέπει να δανειστεί το ισπανικό Δημόσιο, διογκώνοντας το δημόσιο χρέος. Πρόκειται δηλαδή για έναν φαύλο κύκλο, που απειλεί να τινάξει στον αέρα το ενιαίο νόμισμα και να βάλει σε περιδίνηση την παγκόσμια οικονομία, όπως επισημαίνουν οικονομικοί αναλυτές.
Αμερικανικές πιέσεις
Ο Ομπάμα φοβάται νέα «Lehman Brothers»
Οι Αμερικανοί, γνωρίζοντας πολύ καλά από την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 ότι μια χρηματοπιστωτική κρίση σε ένα μέρος του πλανήτη μπορεί να επεκταθεί ταχύτατα σε όλον τον κόσμο και να πλήξει την παγκόσμια ανάπτυξη, έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για να πείσουν τους Ευρωπαίους να ενεργήσουν άμεσα. Ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, που δεν θα ήθελε να δει εν όψει των αμερικανικών εκλογών την αμερικανική οικονομία να πέφτει σε ύφεση εξαιτίας της ευρωπαϊκής κρίσης, είχε την περασμένη Τετάρτη τηλεδιάσκεψη με τη γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ, τον γάλλο πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ και τον ιταλό πρωθυπουργό Μάριο Μόντι.
Παράλληλα, έστειλε την περασμένη εβδομάδα την αναπληρώτρια υπουργό Οικονομίας των ΗΠΑ Λάιλ Μπρέιναρντ σε ευρωπαϊκή περιοδεία. Επισκέφθηκε το Βερολίνο, τη Φραγκφούρτη, τη Μαδρίτη, το Παρίσι και την Αθήνα μεταφέροντας στους ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών το μήνυμα «ανακεφαλαιοποιήστε άμεσα το τραπεζικό σας σύστημα και καταλήξτε σε ένα σχέδιο που να εγγυάται το μέλλον του ευρώ, γιατί διαφορετικά κινδυνεύει η παγκόσμια ανάπτυξη».
Πάντως δεν είναι μόνο η Ισπανία που οδηγεί σε αλλαγή πορείας το ευρωπαϊκό σκάφος. Οι νέες ισορροπίας που δημιουργούνται από την εκλογή των Σοσιαλιστών στη Γαλλία μεταβάλλουν τον συσχετισμό δυνάμεων στις Βρυξέλλες, ενώ ακόμη και ο Μόντι πιέζει το Βερολίνο για αλλαγή πολιτικής, καθώς, ενώ έχει ακολουθήσει κατά γράμμα τη γερμανική συνταγή, το χρέος της χώρας συνεχίζει να αυξάνεται.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ