Ποικίλα σχόλια και αντιδράσεις προκάλεσαν στους αναγνώστες του «Βήματος» δύο πρόσφατα άρθρα του συνεργάτη μας κ. Δ. Ν. Μαρωνίτη στη στήλη του «Απολίτιστα μονοτονικά» στις 11 («Επίμαχο καύχημα») και 18 Αυγούστου («Οπερ έδει δείξαι»). Στα άρθρα αυτά ο κ. Δ. Ν. Μαρωνίτης αναφερόταν σε παλαιότερη ομιλία του ακαδημαϊκού κ. Αντώνη Κουνάδη σε αίθουσα της Ακαδημίας Αθηνών με θέμα την ελληνική γλώσσα. Ακολουθούν οι τρεις επιστολές και η απάντηση του κ. Μαρωνίτη.
***
Δεν αποτελούν απόψεις της Ακαδημίας

…Το τριήμερο συνέδριο για τη «γλώσσα» δεν οργανώθηκε από την Ακαδημία αλλά από την Τοπική Αυτοδιοίκηση (κύριοι Σγουρός και Ασκούνης). Η Ακαδημία διέθεσε μόνο την ανατολική αίθουσα για τη διεξαγωγή του… Η Τάξη των Γραμμάτων σε συνεδρία της απέρριψε την πρόσκληση συμμετοχής της και η άρνησή της αυτή τονίζεται περισσότερο από το ότι μόνον 13 τακτικά μέλη της Ακαδημίας παρακολούθησαν την εναρκτήρια συνεδρία, του Προέδρου συμπεριλαμβανομένου για λόγους τυπικούς. Στα λοιπά 12 μέλη μόνο δύο της Τάξης των Γραμμάτων περιλαμβάνονται ως ακροατές, υποθέτω εκ λόγων αβρότητος.

Ο κ. Κουνάδης, ανήκει ως μηχανικός στην Τάξη των Θετικών Επιστημών. Επιστημονικώς δεν έχει αρμοδιότητα και τις αναγκαίες γνώσεις για να ασχολείται με ζητήματα της γλώσσας… Επειδή στις επιφυλλίδες διαφαίνεται με σαφήνεια μομφή κατά της Ακαδημίας για το ξένο προς αυτήν συνέδριο και για παλαιότερους λόγους ή γραπτά Ακαδημαϊκών, πρέπει να παρατηρήσω ότι τις γλωσσικές απόψεις της Ακαδημίας (και όχι ενός Ακαδημαϊκού) δεν τις αποτελούν σοβινιστικοί αστήρικτοι ισχυρισμοί αλλά τα όσα δημοσιεύουν και ανακοινώνουν οι φιλόλογοι και οι ποιητές και λογοτέχνες της Τάξης και πράττει το «Κέντρο Ερεύνης των Νεοελληνικών Διαλέκτων και Ιδιωμάτων» όπου, από το 1926 έως σήμερα, συντελείται επιστημονικό έργο με τα δημοσιεύματά του, τους τόμους του Ιστορικού Λεξικού, τη συνεχή συλλογή γλωσσικού υλικού απ’ όλη την Ελλάδα, πολύτιμου και απαραίτητου για τη γλωσσολογική και φιλολογική μελέτη και γνώση της σημερινής ελληνικής. Αυτή η γλώσσα, η σημερινή, ενδιαφέρει κυρίως την Ακαδημία καθώς και η επιστημονική μελέτη της, της οποίας μεγάλο μέρος έχει αναλάβει και εκτελεί από πολλές δεκαετίες. Τα όσα ατομικώς λέγονται για τη «γλωσσική πενία της νέας γενιάς, παρά τον ανεξάντλητο (!) θησαυρό της αρχαίας κληρονομιάς» δεν αποτελούν «γλωσσικά πάρεργα της Ακαδημίας Αθηνών», όπως από, συγγνωστή, σύγχυση του επιστημονικού έργου της Ακαδημίας και των ανεδαφικών απόψεων μη ειδικού Ακαδημαϊκού γράφεται στο φύλλο της 18.8.2013… Δεν υπάρχει για την Ακαδημία καμία γλωσσική πενία ή, πιο μίζερα, λεξιπενία στην Ελλάδα και στους Ελληνες. Αντίθετα η ελληνική πλουτίζεται και αυξάνεται κάθε μέρα, όπως γινόταν πάντοτε και τον πλούτο αυτόν τον δημιουργεί ο λαός ο οποίος και τον μεταχειρίζεται γιατί τον γεννά η ανάγκη να εκφράζει τα διανοήματά του τα οποία βέβαια δεν είναι όμοια με των αρχαίων Ελλήνων. «Ο ανεξάντλητος θησαυρός της αρχαίας κληρονομιάς» δεν ανταποκρίνεται, πάντα, στις σημερινές γλωσσικές ανάγκες και το σημερινό γλωσσικό αίσθημα.
…Οσο για «τα γλωσσικά πάρεργα», επαναλαμβάνω ότι δεν είναι «της Ακαδημίας». Ομως αυτά συντηρούνται, όπως στην εδώ περίπτωση, επειδή είχε τελικώς ο κ. Μαρωνίτης το κέφι, όπως λέγει, να καταπιαστεί με αυτά. Αν ακολουθούσε την οδό της λήθης δεν θα σας απασχολούσα και εγώ με τα «πάρεργα» Ακαδημαϊκού.
Τα πράγματα είναι σαφή. Αλλο ένας αναρμόδιος για τη γλώσσα Ακαδημαϊκός, άλλο η Ακαδημία. Αυτή η διευκρίνιση υπήρξε η αιτία του γράμματός μου τούτου. Ακόμη, σχετικά με την εδώ περίπτωση, όπως ειπώθηκε για άλλη παρόμοια, «Ο κόπος του αδαούς δεν έχει καμιάν αξία». Γιατί να του αφιερώνουμε επιφυλλίδες; Ισως όμως υπάρξει η απάντηση: «Για να μη παγιδεύονται οι αφελείς». Συμφωνώ.
Με τιμή,

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Χ. ΠΕΤΡΑΚΟΣ,
ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΥΣ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ


***
Αστοχη κριτική με ανακριβή στοιχεία

…Θα ήθελα και ως ενεργό μέλος της Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς να παρατηρήσω τα ακόλουθα.

1) Η εκδήλωση για την Ελληνική γλώσσα, που έγινε στην Ακαδημία Αθηνών στις 8-10/3/2013 δεν οργανώθηκε από αυτήν, αλλά από την Ενωση Περιφερειών Ελλάδος (ΕΝΠΕ), την Κεντρική Ενωση Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) και την Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά (ΕΓΚ).
2) Στην εκδήλωση αυτή ο κ. Α. Κουνάδης δεν έκανε πανηγυρική ομιλία αλλά απηύθυνεχαιρετισμό ως Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΓΚ, αναφερθείς γενικώς σε στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας.
…
4) Από τον χαιρετισμό αυτόν (που αναδημοσιεύει και η «Νέα Ευθύνη») ουδόλως προκύπτει ότι ο κ. Α. Κουνάδης, που φαίνεται ότι είναι ο στόχος του δημοσιεύματος και όχι οι θέσεις του για την Ελληνική γλώσσα, υποστήριξε το αμετάλλακτο της Ελληνικής γλώσσας, αντιθέτως μάλιστα αναφέρθηκε στην εξέλιξή της από τους χρόνους του Ομήρου μέχρι σήμερα.
5) Οπως γνωρίζω και από προηγούμενα δημοσιεύματα, τα παρατεθέντα στατιστικά δεδομένα για τις ελληνικές ρίζες ξένων λέξεων, που αφορούν τη Γαλλικήκαι την Πορτογαλικήγλώσσα, είναι απολύτως ακριβή, αφού στην ομιλία του κ. Κουνάδη αναφέρεται ρητώς ότι το ποσοστό αυτό των πορτογαλικών λέξεων με ελληνικές ρίζες τού το γνώρισε η καθηγήτρια κυρίαAlcina Dos Martires Lopes, συντάκτρια του πρόσφατα εκδοθέντος αρχαιοελληνο-πορτογαλικού λεξικού.Σε ό,τι αφορά τη Γαλλική γλώσσα ενδιαφέροντα είναι όσα ανέφερε στη διάλεξή του ο Α’ σύμβουλος της Γαλλικής Πρεσβείας, με θέμα «Η Ελληνική ετυμολογία. Τι οφείλει η γαλλική γλώσσα στην ελληνική» (βλ.τεύχος Δεκεμβρίου 2004 της μηνιαίας εφημερίδος «Γαλλοφωνία»).
6) Από το περιεχόμενο του χαιρετισμού δεν προκύπτει ότι ο κ. Κουνάδης είπε ότι ο Γ. Σεφέρης καταδίκασε την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση το 1976 (βλ. και περιοδικό «Νέμεσις», τ. 3, 2002). Επίσης τα λεχθέντα από τους Ι. Κακριδή και Οδ. Ελύτη είναι απολύτως ακριβή, στηριζόμενα σε αδιαμφισβήτητες πηγές, δημοσιευθέντα άλλωστε κατ’ επανάληψη στον Τύπο (βλ. περιοδικό «Πλάτων», τ. 36, 1984, σελ. 234 και 261, ως και πορίσματα της ΓΣ της Εταιρείας Ελλήνων Φιλολόγων της 6/5/1984 και Διαδίκτυο «Πύλη για την Ελληνική γλώσσα»,14/7/2010). Οπερ έδει δείξαι (και όχι βήξαι κατά την απρεπή έκφραση του αρθογράφου σας).
…
Και μόνο από τα προεκτεθέντα φαίνεται πόσο άστοχη είναι η κριτική του συντάκτη αυτού του ανούσιου, στηριζόμενου σε λαθεμένα στοιχεία και ειρωνικούδημοσιεύματος.Ποιους άραγε εξυπηρετεί το δημοσίευμα.

ΔΡ ΘΕΟΔΩΡΟΣ Δ. ΑΝΔΡΕΑΚΟΣ,
ΠΡ. ΓΕΝΙΚΟΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

***

Οι μεταρρυθμίσεις του 1976 και η σημερινή λεξιπενία

…Διερωτώμαι για τους πραγματικούς λόγους της όψιμης κριτικής του κ. Μαρωνίτη μιας ομιλίας-χαιρετισμού πριν από πέντε μήνες (!). Το δημοσίευμά του προκαλεί έντονα ερωτηματικά, διότι τα καταγγελλόμενα από τον κ. Κουνάδη (όπως και προγενέστερα από πολλούς επιφανείς Eλληνες και ξένους) για τα αίτια που οδήγησαν στη σημερινή αδιαμφισβήτητη κακοποίηση της γλώσσας μας έχουν τύχει ευρείας δημοσιότητας και με πολλά άρθρα του την τελευταία δεκαετία σε εφημερίδες μεγάλης κυκλοφορίας, μεταξύ των οποίων και στο «Βήμα». Κακοποίηση που ξεκίνησε με τη γνωστή Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση Ράλλη το 1976, μετά την οποία όμως τόσο ο ίδιος όσο και βασικοί εισηγητές αυτής (καθηγητές του ΑΠΘ) αναγνώρισαν ότι η κατάργηση στο Γυμνάσιο της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών από το πρωτότυπο υπήρξε μεγάλο σφάλμα. Αλλωστε και ο συντάκτης του δημοσιεύματος (καθηγητής τότε του ΑΠΘ) διετέλεσε υψηλόβαθμο στέλεχος στη Διεύθυνση Ανώτατης Εκπαίδευσης του υπουργείου Εθνικής Παιδείας κατά τη Μεταπολίτευση.

Αποτελεί κοινό τόπο πλέον ότι οι αλλεπάλληλες εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις οδήγησαν στη σημερινή λεξιπενία των νέων και στην κακοποίηση της γλώσσας μας ακόμη και από εκπροσώπους των ΜΜΕ, όπως περιέγραψε σε ανακοίνωσή του στην εκδήλωση αυτή ο διακεκριμένος αρθρογράφος και συνεργάτης σας, πρώην ευρωβουλευτής, κ. Ι. Μαρίνος.
…Ο συντάκτης του δημοσιεύματος και στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας σας (18.08.2013) συνεχίζει την ίδια σιβυλλική κριτική, χωρίς να προσθέτει τίποτε το ουσιαστικό (όπως άφηνε να εννοηθεί στο πρώτο σημείωμά του), αναφέρεται δε σε τρεις περικοπές ή γλωσσοφιλικές αποφάσεις (;), όπως αυτός τις χαρακτηρίζει, δηλαδή: α) παραθέτει αποσπασματικά τμήματα του χαιρετισμού του κ. Κουνάδη που δεν επιτρέπουν στον αναγνώστη να μορφώσει ολοκληρωμένη γνώμη επί του περιεχομένου του λόγου του και της ορθότητος διατυπώσεώς του. Αλλωστε στον χαιρετισμό αυτόν ο κ. Κουνάδης δεν εξέφρασε δικές του απόψεις αλλά αναφέρθηκε σε γνώμες κορυφαίων γλωσσολόγων (όπως π.χ. στον F. R. Adrados) και εγνωσμένου κύρους πνευματικών ανθρώπων. β) Σχετικά με τα δήθεν αναπόδεικτα στατιστικά δεδομένα για το ποσοστό των ξένων λέξεων με ρίζες ελληνικές, αυτά στηρίζονται σε έγκυρες πηγές, τις οποίες κατ’ επανάληψη ανέφερε σε δημοσιευθείσες ομιλίες-χαιρετισμούς του.
…Το ερώτημα λοιπόν παραμένει: ποιο είναι το νόημα αυτού του «περίεργου» δημοσιεύματος, ποια είναι η σκοπιμότητά του;
Εκτιμώ ότι, αν ο συντάκτης του άρθρου περίμενε τη δημοσίευση των Πρακτικών της εκδηλώσεως προτού προχωρήσει στην ατυχή κριτική, αυτή θα είχε αποφευχθεί.
ΑΡΙΣΤΕΑ ΤΟΛΙΑ
***

Η απάντηση του κ. Δ. Ν. Μαρωνίτη

Δεν νομίζω ότι δικαιολογούν απάντηση οι δύο από τις τρεις προκείμενες επιστολές: της κυρίας Αριστέας Τόλια η μία, δίχως άλλη, εκτός του ονόματος, σύσταση, και του «Δρος Θεοδώρου Δ. Ανδρεάκου, πρ. Γενικού Επιθεωρητή Υπουργείου Παιδείας». Ο διαμαρτυρικός πάντως φιλόγλωσσος οίστρος τους, σύμμαχος προς εκείνον του Ακαδημαϊκού Α. Κουνάδη, μάλλον με διασκέδασε. Ευχαριστώ ωστόσο ειλικρινώς για το επεξηγητικό του σχόλιο τον Γενικό Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών κ. Βασίλειο Χ. Πετράκο, οι νηφάλιες εκτιμήσεις του οποίου για το επίμαχο θέμα δεν απέχουν, όσο βλέπω, πολύ από εκείνες που ενθέρμως εγώ υποστήριξα στα δύο ομόθεμα Μονοτονικά μου.

Δ. Ν. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ