Στα μοναστήρια του Αγίου Ορους

«Περνούσαμε τις ώρες μας κάνοντας αργούς περιπάτους κοντά στη μονή, παρακολουθώντας τις κατανυκτικές Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας και ρεμβάζοντας από το μπαλκόνι, απ’ όπου το βλέμμα αγκάλιαζε το απέραντο, ακύμαντο και φωτεινό όραμα της θάλασσας» γράφει ο Κώστας Ουράνης αναφερόμενος σε ένα ταξίδι του στο Αγιον Ορος και συγκεκριμένα στη Μονή Βατοπαιδίου: «Στο μπαλκόνι αυτό πέρασα τις πιο μακάριες ώρες της διαμονής μου, ρουφώντας ειρήνη με όλους μου τους πόρους. Είδα από κει ξημερώματα πάνω στη θάλασσα τόσο ονειρώδη, που ξεπερνούσαν κι αυτά ακόμα του αρχιπελάγου των Κυκλάδων, γιατί στα γλυκύτατα χρώματα τ’ ουρανού και των ατλαζένιων νερών έρχονταν να προστεθούν οι εαρινές πρασινάδες των πλαγιών και τα μύρια αρώματα που κατέβαζε η πρωινή αύρα… Βασιλεύει έτσι στο Αγιον Ορος μια ατμόσφαιρα μεγάλης ειρήνης και βαθύτατης σιωπής. Περιτυλίγει τα πάντα και κανείς, ούτε κι αυτός ακόμα ο περαστικός ξένος, δεν ξεφεύγει από την παράδοξη υποβολή της και τη γοητεία της. Στο Αγιον Ορος δεν νιώθει κανείς τον εαυτό του έξω από την εποχή του μόνο, αλλά κι έξω από τον κόσμο…».

Δεν είναι ο μόνος, όλοι όσοι έχουν κάνει εκεί Πάσχα ή έστω έχουν περάσει από εκεί τις περιόδους λίγο πριν και λίγο μετά τη Μεγάλη Εβδομάδα, οπότε ο Αθως λάμπει ντυμένος με τα χρώματα της άνοιξης, μιλούν για μια εμπειρία ζωής. Και περιγράφουν μεγαλοπρεπείς τελετουργίες που πραγματοποιούνται εδώ και αιώνες – όπως π.χ. η λιτανεία της εικόνας «Αξιον Εστί» στις Καρυές και η περιφορά της εικόνας της Παναγίας της Πορταΐτισσας στη Μονή Ιβήρων – και Λειτουργίες μοναδικής κατάνυξης. Βεβαίως, δεν είναι απαραίτητο να κάνεις το ταξίδι (αν είσαι άνδρας, καθώς ως γνωστόν η είσοδος στις γυναίκες απαγορεύεται) αποκλειστικά και μόνο τις ημέρες της αναπαράστασης του Θείου Μαρτυρίου για να βιώσεις την αίσθηση του μεταφυσικού, της απόλυτης κατάνυξης και γαλήνης στην αφιερωμένη στη Θεομήτορα χερσόνησο – αυτοδιοίκητο τμήμα του ελληνικού κράτους. Κάθε εποχή έχει τη δική της μοναδική, μυστηριακή ομορφιά σε αυτή τη σπαρμένη με μοναστήρια γη, στο «Περιβόλι της Παναγίας», όπου σήμερα, με αφορμή το Πάσχα που πλησιάζει, μας οδηγούν και τα δικά μας βήματα.

Είκοσι μονές υπάρχουν στο Αγιον Ορος, που από το 1988 περιλαμβάνεται στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, είκοσι εντυπωσιακά κτιριακά συγκροτήματα μοναδικής θρησκευτικής και αρχιτεκτονικής αξίας. Πρόκειται για μονές βασιλικές, που ιδρύθηκαν δηλαδή από τους αυτοκράτορες του Βυζαντίου – ή που η ίδρυσή τους επικυρώθηκε με αυτοκρατορικό χρυσόβουλο. Και για μονές πατριαρχικές και σταυροπηγιακές που είχαν άμεση σχέση με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Ανάμεσά τους οι σημαντικότερες (κατά ιεραρχική αμετάβλητη τάξη) είναι η Μεγίστης Λαύρας με έτος ίδρυσης το 963, η Μονή Βατοπαιδίου που ιδρύθηκε μεταξύ 972 και 985 και η Μονή Ιβήρων που ιδρύθηκε την ίδια πάνω-κάτω εποχή, τον 10ο αιώνα. Από αυτά τα τρία μοναστήρια ξεκινάμε και εμείς την περιήγησή μας.

Μονή Μεγίστης Λαύρας

Η μεγαλύτερη και πρώτη στην ιεραρχία μονή του Αγίου Ορους κτίστηκε από τον Οσιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη. Πρόκειται για τον σεβάσμιο άνδρα που εισήγαγε στην περιοχή τον ερημιτικό μοναχισμό και την κοινοβιακή μοναστική ζωή και ο οποίος έχει ταφεί εκεί. Το μοναστήρι ανεγέρθηκε με κεφάλαια των αυτοκρατόρων Νικηφόρου Φωκά και Ιωάννη Τσιμισκή. Αρχικά εόρταζε στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, σήμερα όμως τιμάται στη μνήμη του Οσίου Αθανασίου (5 Ιουλίου). Στους χώρους του υπάρχουν σπανιότατες τοιχογραφίες του Θεοφάνους (1535), του κρητικού καλλιτέχνη που αγιογράφησε επίσης το καθολικό (δηλαδή τον κεντρικό ναό) και την τράπεζα της Μονής Σταυρονικήτα. Το ραβδί του Οσίου Αθανασίου και ο σάκος και το στέμμα του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά περιλαμβάνονται στα σημαντικότερα κειμήλια που φυλάσσονται στη Μονή Μεγίστης Λαύρας, ενώ εξαιρετικά σημαντική είναι και η βιβλιοθήκη της.

Μονή Βατοπαιδίου

Την έκτισαν τρεις εξ Αδριανουπόλεως πλούσιοι άρχοντες και στη συνέχεια μοναχοί, ο Αθανάσιος, ο Νικόλαος και ο Αντώνιος, μαθητές του Οσίου Αθανασίου. Από εδώ – και από εδώ – πέρασαν οι (σημαντικοί για τους Σέρβους) Αγιοι Σάββας και Συμεών (βλ. και Μονή Χιλανδαρίου). Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό περιτοιχισμένο μοναστήρι, αφιερωμένο στην Παναγία, στο οποίο διασώζονται παμπάλαια ψηφιδωτά και τοιχογραφίες, ορισμένες εκ των οποίων χρονολογούνται από το 1312. Δημιουργός των τοιχογραφιών φημολογείται πως είναι ο Μανουήλ Πανσέληνος. Πρόκειται για το μοναστήρι όπου φυλάσσονται τα περισσότερα λείψανα αγίων, ανάμεσά τους η κάρα με το άφθαρτο αριστερό αφτί του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Κορυφαίο ιερό κειμήλιο της Μονής Βατοπαιδίου είναι βεβαίως η Τίμια Ζώνη της Θεοτόκου, κατασκευασμένη κατά την παράδοση από την ίδια την Παναγία, με τρίχες καμήλας, η οποία φυλάσσεται εκεί από τον 14ο αιώνα. Σημαντικό αφιέρωμα είναι και ο «Ιασπις», ένα κύπελλο, σημαντικό δείγμα της βυζαντινής μικροτεχνίας, που φέρεται να ανήκε (αρχικά) στον δεσπότη του Μυστρά Μανουήλ Καντακουζηνό Παλαιολόγο και που πιστεύεται πως έχει την ιδιότητα να μετατρέπει το νερό σε γαλάκτωμα που θεραπεύει τα δαγκώματα από φίδι. Κατά την παράδοση, ο «Ιασπις» δωρήθηκε στη Μονή Βατοπαιδίου από τον γιο του δεσπότη Θεσσαλονίκης Ανδρόνικο Παλαιολόγο.

Μονή Ιβήρων

Ιδρυτής της θεωρείται ο Αγιος Ιωάννης ο Ιβηρας, κατά κόσμον Ιωάννης Τορνίκιος, αυλικός και στρατηγός του Βασιλείου της Ιβηρίας που ακολούθως έγινε μοναχός. Ελληνική έγινε το 1357. Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821 η μονή πρόσφερε την περιουσία της για τις ανάγκες του Αγώνα. Εκεί, στους χώρους της, έμεινε για επτά χρόνια και ο εθνομάρτυρας Πατριάρχης Γρηγόριος Ε’, επιδιδόμενος στη μελέτη και στην άσκηση. Σήμερα στη βιβλιοθήκη της φυλάσσονται 2.000 χειρόγραφα και 15 ειλητάρια – όπως αποκαλούνται τα βιβλία από χαρτί, περγαμηνή ή πάπυρο που «αναπτύσσονται» τυλιγμένα γύρω από έναν άξονα. Σημαντικότερο κειμήλιο, η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Πορταΐτισσας. Ακόμα και στις μέρες μας, στη Μονή Ιβήρων ο υπολογισμός της ώρας γίνεται με το χαλδαϊκό σύστημα που έχει σαν βάση την ανατολή του ηλίου, ενώ στις υπόλοιπες μονές του Αγίου Ορους χρησιμοποιείται το βυζαντινό σύστημα που έχει σαν βάση τη δύση του ηλίου. Αυτό σημαίνει πως η ώρα 00.00 στο εν λόγω μοναστήρι είναι η στιγμή που ο ήλιος ανατέλλει.

Μονή Χιλανδαρίου

Το προϋπάρχον, ερημωμένο μοναστήρι παραχωρήθηκε από τον Αλέξιο Γ’ στον σέρβο ηγεμόνα Στέφανο Α’ Νεμάνια (ακολούθως μοναχό Συμεών) και στον γιο του Ράστκο (ακολούθως Αγιο Σάββα της Σερβίας) το 1198. Εκείνοι έφτιαξαν νέα κτίρια και μόνασαν εκεί. Το καθολικό εικονογράφησαν δύο σημαντικοί εκπρόσωποι της Μακεδονικής Σχολής, οι Μιχαήλ Αστραπάς και Ευτύχιος. Το μοναστήρι αποτελεί ακόμα σημαντικό θρησκευτικό – πνευματικό κέντρο των Σέρβων, η βιβλιοθήκη του μάλιστα εκτός από τα ελληνικά περιλαμβάνει και πλήθος σλαβικών βιβλίων. Δυστυχώς η Μονή Χιλανδαρίου υπέστη μεγάλη καταστροφή από πυρκαγιά το 2004, με τους μοναχούς να δίνουν αγώνα για τη σωτηρία των κειμηλίων που φυλάσσονται εκεί. Η αποκατάστασή της γίνεται και με τη συμβολή της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Μονή Διονυσίου

Εδώ η πυρκαγιά επιτέλεσε το καταστροφικό της έργο πολλούς αιώνες πριν, το 1535, εξαφανίζοντας την προϋπάρχουσα Μονή Νέας Πέτρας, η οποία είχε ιδρυθεί με την οικονομική χορηγία του αυτοκράτορα Αλεξίου Γ’ Κομνηνού. Στο μοναστήρι που χτίστηκε μετά, πάνω σε έναν βράχο, μπροστά στη θάλασσα, διασώζονται τοιχογραφίες του σημαντικού εκπροσώπου της Κρητικής Σχολής, ζωγράφου Τζώρτζη. Εξαίρετη είναι και η συλλογή εικόνων που φυλάσσεται εκεί, με πιο φημισμένη την Παναγία του Ακάθιστου, κατασκευασμένη με κερί από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Ιδιαίτερα σημαντικά είναι το επιχρυσωμένο τέμπλο του ναού και οι τοιχογραφίες της Αποκάλυψης, οι οποίες θεωρούνται η παλαιότερη πλήρης εικαστική αποτύπωση της Αποκάλυψης στον ορθόδοξο χώρο.

Μονή Κουτλουμουσίου

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα ταλαιπωρημένο μοναστήρι, το οποίο καταστράφηκε ή υπέστη βλάβες ξανά και ξανά από πυρκαγιές (με τελευταία εκείνη του 1981), φυσικά φαινόμενα και κατολισθήσεις. Το καθολικό του έχει κτιστεί τον 16ο αι. και τιμάται στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος στις 6 Αυγούστου. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας «Φοβερά Προστασία» φυλάσσεται εκεί.

Μονή Παντοκράτορος

Αλλο ένα παραθαλάσσιο μοναστήρι. Η ίδρυσή του τοποθετείται στα μέσα του 14ου αιώνα. Το καθολικό της μονής είναι αφιερωμένο στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος, τιμάται στις 6 Αυγούστου και έχει τοιχογραφηθεί από τον ναουσαίο αγιογράφο Ματθαίο Ιωάννου το 1854. Εκεί βρίσκονται θαμμένοι οι δύο κτήτορες της μονής, ο μέγας στρατοπεδάρχης Αλέξιος και ο αδελφός του, μέγας πριμικήριος (δηλαδή εκκλησιαστικός αξιωματούχος) Ιωάννης. Σήμερα στα κειμήλιά της περιλαμβάνονται κομμάτι από το Τίμιο Ξύλο, κομμάτι της χάλκινης ασπίδας του Αγίου Μερκουρίου (στρατιωτικού από την Καππαδοκία που μαρτύρησε για την πίστη του επί αυτοκράτορος Βαλεριανού) και η θαυματουργή εικόνα Παναγία η Γερόντισσα.

Μονή Ξηροποτάμου

Η ίδρυσή της κατά μια εκδοχή αποδίδεται στην αυτοκράτειρα Πουλχερία το 450, κατά μια άλλη εκδοχή στον μοναχό Παύλο Ξηροποταμηνό. Το καθολικό της κτίστηκε το 1761 και τοιχογραφήθηκε το 1783. Η μονή υπέστη μεγάλες καταστροφές από τους Τούρκους αλλά και από δύο πυρκαγιές, το 1507 και το 1609. Η συλλογή της περιλαμβάνει το μεγαλύτερο στον κόσμο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου, καθώς και έναν δίσκο από στεατίτη, ο οποίος πιστεύεται πως ανήκε στην Πουλχερία.

Μονή Ζωγράφου

Την αποκαλούν και «η Βουλγάρικη» καθώς έχει κατοικηθεί από βούλγαρους μοναχούς. Κατά την παράδοση, ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τρία αδέλφια με καταγωγή από την Αχρίδα, τον Μωυσή, τον Ααρών και τον Ιωάννη. Ερημώθηκε το 1502, ανακαινίστηκε όμως από τον αυτοκράτορα Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο και από τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Στέφανο ΣΤ’ τον Καλό.

Μονή Δοχειαρίου

Ο ιδρυτής της, ένας μοναχός ονόματι Ευθύμιος, μαθητής του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτη, είχε υπηρετήσει ως δοχειάρης, δηλαδή αποθηκάριος, υπεύθυνος για τα δοχεία όπου φυλασσόταν το λάδι, στη Μονή της Μεγίστης Λαύρας. Ετσι εξηγείται και το όνομα του μοναστηριού. Οι τοιχογραφίες του καθολικού αποδίδονται στον Τζώρτζη. Στη βιβλιοθήκη της μονής φυλάσσονται πολύ σημαντικά βιβλία και ιστορικά έγγραφα. Στη Μονή Δοχειαρίου βρίσκεται τοιχογραφημένη η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Γοργοϋπηκόου. Εκεί μόναζε και ο μοναχός Νήφωνας, ο οποίος το 1872 φιλοξένησε τον νεαρό Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Ο κορυφαίος πεζογράφος στο σύντομο βιογραφικό σημείωμα που έφτιαξε έπειτα από χρόνια έγραφε «ἐπῆγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας», δείχνοντας έτσι πόσο σημαντική ήταν για εκείνον η επίσκεψη.

Μονή Καρακάλλου

Κατά την παράδοση, ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα της Ρώμης Καρακάλλα. Υπάρχει και μια εκδοχή σύμφωνα με την οποία ιδρυτής της ήταν ένας μοναχός που ονομαζόταν Νικόλαος Καράκαλλος. Τον 13ο αι. εγκαταλείφθηκε, ανακαινίστηκε όμως από τους αυτοκράτορες Ανδρόνικο Β’ Παλαιολόγο και Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγο και ξαναπήρε ζωή. Τον 16ο αιώνα καταστράφηκε, για να ξανακτιστεί όμως με την οικονομική συνδρομή ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας. Το καθολικό της, που χτίστηκε μεταξύ 1548 και 1563 και τοιχογραφήθηκε το 1716, εορτάζει στο όνομα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου στις 29 Ιουνίου.

Μονή Φιλοθέου

Ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα από τον Οσιο Φιλόθεο. Το καθολικό της χτίστηκε το 1746 πάνω σε παλαιότερο που είχε πέσει και τιμάται στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Στη μονή βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας, ζωγραφισμένη κατά την παράδοση από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Εκεί μόνασε από το 1728 έως το 1760 ο Αγιος Κοσμάς ο Αιτωλός.

Μονή Σίμωνος Πέτρας

Θεμελιωτής της θεωρείται ο Οσιος Σίμωνας, ο οποίος έζησε στο Αγιον Ορος στα μέσα του 13ου αι. Την είχε ονομάσει «Νέα Βηθλεέμ», τελικά όμως το μοναστήρι πήρε το όνομά του από το όνομα του ιδρυτή του και από τον βράχο, από την πέτρα πάνω στην οποία έχει χτιστεί. Καταστράφηκε και αυτό, όπως τόσα άλλα μοναστήρια, και ανοικοδομήθηκε αρκετές φορές. Το 1891 κάηκε ολοσχερώς και ανεγέρθη εκ νέου κυρίως με χρήματα που συγκεντρώθηκαν από εράνους στη Ρωσία. Για την ιστορία, τον Νοέμβριο του 1914 επισκέφθηκαν το Αγιον Ορος ο Αγγελος Σικελιανός και ο Νίκος Καζαντζάκης. Στη Μονή Σίμωνος Πέτρας είδαν το άφθαρτο χέρι της Μαρίας της Μαγδαληνής, το οποίο ενέπνευσε στον Σικελιανό το ποίημα «Μαγδαληνή» (από τη συλλογή «Πάσχα των Ελλήνων») που ολοκληρώνεται με τους παρακάτω στίχους: «Μαγδαληνή, Μαγδαληνή, του πόθου μέγα αστέρι·/ σε μοναστήρι ανέβασες κ’ εμένανε πιστό,/ για να φιλήσω λείψανο το ατίμητό Σου χέρι·/ κ’ ήταν ακόμα, ως πίθωσα τα χείλια μου, ζεστό!».

Μονή Αγίου Παύλου

Η μακρά ιστορία της ξεκινάει από το 377, οπότε στον τόπο όπου βρίσκεται υπήρχε ένα μικρό κελί (είδος μοναστικού αγροτικού οικήματος όπου ζει ένας μοναχός – σε ένα από αυτά είχε μονάσει και ο Γέροντας Παΐσιος). Το μοναστήρι το ίδρυσε στα τέλη του 9ου με αρχές του 10ου αιώνα ο Παύλος Ξηροποταμίτης ή Ξηροποταμηνός. Διαθέτει δώδεκα παρεκκλήσια με σημαντικότερο εκείνο του Αγίου Γεωργίου, κυρίως λόγω των τοιχογραφιών της Κρητικής Σχολής που στολίζουν τους τοίχους του. Η βιβλιοθήκη του περιλαμβάνει περισσότερα από 12.000 έντυπα.

Μονή Σταυρονικήτα

Κατά την παράδοση, ονομάστηκε έτσι από δύο μοναχούς που είχαν εκεί κοντά τα κελιά τους, τον Σταύρο και τον Νικήτα. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ιδρύθηκε από έναν αξιωματικό του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή που ονομαζόταν Νικηφόρος Σταυρονικήτας (ή Στραβονικήτας). Το 1533 πουλήθηκε από τη Μονή Φιλόθεου στον ηγούμενο Γρηγόριο Γηρομεριάτη, ο οποίος, με τη συνδρομή του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιερεμία Α’ (1537-1545), την ανοικοδόμησε. Το καθολικό της κτίστηκε το 1536 και τοιχογραφήθηκε από τον αγιογράφο Θεοφάνη τον Κρητικό και τον γιο του Συμεών το 1546. Θεωρείται το μικρότερο καθολικό από όλες τις μονές του Αγίου Ορους.

Μονή Ξενοφώντος

Παραθαλάσσιο μοναστήρι χτισμένο από τον Οσιο Ξενοφώντα τον Συγκλητικό, αλλά αφιερωμένο στον Μεγαλομάρτυρα Γεώργιο τον Τροπαιοφόρο. Στο παλαιό καθολικό της (η μονή έχει την ιδιαιτερότητα να διαθέτει δύο καθολικά) σώζονται σημαντικές τοιχογραφίες του κρητικού ζωγράφου και μοναχού Αντωνίου (16ος αιώνας) και ξυλόγλυπτο τέμπλο του 17ου αιώνα. Στο μεγάλο καθολικό του 19ου αιώνα το μαρμάρινο τέμπλο έχει φιλοτεχνήσει ο τήνιος μαρμαρογλύπτης Χατζή-Αντώνης Λύτρας, πατέρας του ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα.

Μονή Γρηγορίου

Και αυτό το μοναστήρι είναι παραθαλάσσιο, είναι μάλιστα αφιερωμένο στον προστάτη των ναυτικών, στον Αγιο Νικόλαο. Ιδρύθηκε από τον Οσιο Γρηγόριο τον Σιναΐτη. Το καθολικό του τοιχογραφήθηκε το 1779 από τους ζωγράφους Γαβριήλ και Γρηγόριο, με καταγωγή από την Καστοριά. Ο ουκρανός περιηγητής του 18ου αιώνα Βασίλι Γκριγκόριεβιτς Μπάρσκι που το επισκέφθηκε και το σχεδίασε (καθώς και άλλα αθωνικά μοναστήρια) αναφέρει πως ανακαινίστηκε το 1500 και πως σε μια μεγάλη πυρκαγιά το 1761 χάθηκαν σχεδόν όλα τα κειμήλια και τα έγγραφα που υπήρχαν εκεί. Από τις εικόνες που φυλάσσονται σήμερα στη Μονή Γρηγορίου ξεχωρίζουν εκείνες της Θεοτόκου Γαλακτοτροφούσας και της Θεοτόκου Παντάνασσας.

Μονή Εσφιγμένου

Κατά την παράδοση, κτίστηκε τον 5ο αιώνα από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β’ και την αδελφή του Πουλχερία. Λεηλατήθηκε από τους αγαρηνούς πειρατές πολλές φορές και καταστράφηκε ολοσχερώς δύο φορές, το 1533 και το 1634. Ανάμεσα στα κειμήλια που φυλάσσονται στις αίθουσές της περιλαμβάνονται ένας σταυρός που λέγεται πως ανήκε στην Πουλχερία, καθώς και δύο τεμάχια από τη σκηνή του Μεγάλου Ναπολέοντα! (Τη σκηνή είχαν αρπάξει έλληνες πειρατές από πλοίο που τη μετέφερε στην Αλεξάνδρεια, κατά την εκστρατεία των Γάλλων στην Αίγυπτο. Τρία μέρη της πουλήθηκαν, το τέταρτο, αποτελούμενο από δύο κομμάτια, έφτασε στο Φανάρι και ακολούθως κατέληξε στο Αγιον Ορος.)

Μονή Αγίου Παντελεήμονος

Λέγεται και Ρώσικο Μοναστήρι εξαιτίας της καταγωγής πολλών μοναχών που έχουν ζήσει και ζουν εκεί. Πιο παλιά ονομαζόταν Μονή Θεσσαλονικέως και Μονή Ξυλουργού. Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αιώνα. Εκεί βρίσκεται μια τεράστια, βάρους 13 τόνων και διαμέτρου 2,70 μέτρων, καμπάνα! Η τράπεζα της μονής κτίστηκε το 1890 και είναι χωρητικότητας 1.000 μοναχών. Εξαιρετικά πλούσιες είναι οι συλλογές της από βιβλία (στα ρωσικά και στα ελληνικά) και από κειμήλια.

Μονή Κωνσταμονίτου

Kατά την παράδοση, ιδρύθηκε από τον αυτοκράτορα Μεγάλο Κωνσταντίνο και ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κώνστα Α’. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, από έναν ασκητή που καταγόταν από την Κασταμονή του Πόντου. Κάηκε, ξαναχτίστηκε, ξανακάηκε για να ξαναχτιστεί… Το 1818 ξεκίνησε η ουσιαστική ανασυγκρότησή της με τη βοήθεια και της περίφημης κυράς Βασιλικής (Βασιλικής Κονταξή), συζύγου του Αλή Πασά. Από τα κειμήλια της μονής ξεχωρίζουν οι εικόνες του Πρωτομάρτυρος Στεφάνου, της Θεοτόκου Οδηγήτριας και της Θεοτόκου Αντιφωνήτριας.