Η Ανγκελα Μέρκελ μπορεί να χαμογελάει ικανοποιημένη αυτό το Σαββατοκύριακο. Εχει εξασφαλίσει μια ομαλή ολοκλήρωση της κυβερνητικής θητείας της, καθώς η εκλεκτή της Ανεγκρέτ Κραμπ-Καρενμπάουερ, γνωστή στη χώρα ως ΑΚΚ ή «μίνι Μέρκελ», κατάφερε να κερδίσει την κούρσα της διαδοχής στο κόμμα των Χριστιανοδημοκρατών.
Επειτα από μια αμφίρροπη εκλογική εσωκομματική αναμέτρηση, η ΑΚΚ εξασφάλισε 517 ψήφους σε σύνολο 999 ψηφισάντων (51,75%) επικρατώντας των δύο έτερων υποψηφίων: του πάλαι ποτέ εσωκομματικού αντιπάλου της καγκελαρίου, υπερσυντηρητικού Φρίντριχ Μερτς και του νυν υπουργού Υγείας Γενς Σπαν, που ήταν ούτως ή άλλως αουτσάιντερ.
Αφού ευχαρίστησε θερμά την Ανγκελα Μέρκελ και τους συνυποψηφίους της, στις πρώτες δηλώσεις της μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος η ΑΚΚ είπε ότι ήταν μια όμορφη και δίκαιη αναμέτρηση, μια διαδικασία που θα ζήλευαν όλοι οι άλλοι. «Αυτό το πνεύμα, αυτός ο δυναμισμός, πρέπει να διατηρηθεί» τόνισε, υπογραμμίζοντας την «ανάγκη της ενότητας και της συνέχισης αυτού του κεντρώου κόμματος που ανέκαθεν υπήρξε το CDU».
Δημιουργεί μια αίσθηση συνέχειας
Και πράγματι. Η 56χρονη πολιτικός δημιουργεί μια αίσθηση συνέχειας στο κόμμα, αφού αντικατοπτρίζει τον πραγματισμό της Μέρκελ και την απόρριψή της για οποιαδήποτε μετατόπιση του CDU προς τον δεξιό λαϊκισμό. Εγκατέλειψε την πρωθυπουργία του Ζάαρλαντ όταν της το ζήτησε η Μέρκελ, προκειμένου να γίνει γενική γραμματέας του κόμματος, και σήμερα οδεύει σταθερά προς την καγκελαρία.
Ο εγχώριος Τύπος έχει προεξοφλήσει ότι η ΑΚΚ δεν αναμένεται να φέρει νέο άνεμο στο κόμμα, μάλλον ως μια άνευρη επιλογή τη χαρακτηρίζει για την ηγεσία, καθώς θα προωθήσει, όπως και η Μέρκελ, την πολιτική της συναίνεσης, την ώρα που θα περιμένει με υπομονή να τη διαδεχθεί στην εξουσία. Σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι ο κλώνος της Μέρκελ και σίγουρα θα θελήσει να αφήσει το δικό της αποτύπωμα.
Στο Μεταναστευτικό έχει αποστασιοποιηθεί από τις θέσεις της καγκελαρίου. Θεωρείται πιο συντηρητική στα κοινωνικά θέματα από την πολιτική της μέντορα, παρά το ότι τοποθετείται στην αριστερή πτέρυγα του CDU, για παράδειγμα αντιτίθεται στον γάμο ατόμων του ίδιου φύλου, κάτι που σημαίνει πως θα μείνει προσηλωμένη στις χριστιανικές αξίες του κόμματος σε ό,τι αφορά θέματα ηθικής φύσης.
Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας προτίμησε να επικεντρωθεί σε θέματα κοινωνικής πολιτικής και πιο άμεσου ενδιαφέροντος για τους Γερμανούς, όπως η Παιδεία, το ζήτημα της στέγασης, το μέλλον της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, και αυτό φάνηκε να έχει απήχηση στην κομματική βάση.
Η Νέμεσις δεν ήρθε για τον αντίπαλο
Μεγάλος χαμένος είναι ο Φρίντριχ Μερτς που πήρε 482 ψήφους (48,52%). Μέχρι πρότινος φαβορί στην κούρσα της διαδοχής, ο παλαιός αντίπαλος της Μέρκελ, τον οποίο είχε απομακρύνει το 2002 από επικεφαλής της Budenstag εξαναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει την πολιτική, δεν κατάφερε να πάρει το αίμα του πίσω. Ούτως ή άλλως υπολειπόταν σε όλες τις πανγερμανικές δημοσκοπήσεις και η τελευταία που ανακοινώθηκε από τη δημόσια τηλεόραση λίγες ώρες προτού ανοίξει η εσωκομματική κάλπη τού έδινε ένα 37% έναντι 47% της ΑKK.
Από την ώρα που ο βετεράνος της πολιτικής ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του, όλα τα βλέμματα στράφηκαν επάνω του και τόσο γερμανοί επιχειρηματίες όσο και μεγάλα συγκροτήματα του Τύπου εξέφρασαν την προτίμησή τους στον Μερτς. Οντας ένας δεινός ρήτορας, μεταρρυθμιστής και υπέρμαχος των παραδοσιακών συντηρητικών αξιών, πολλοί είδαν σε αυτόν τη μεγάλη ελπίδα για την ανανέωση του κόμματος.
Στο πλευρό του τάχθηκε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, με πολλούς να εκτιμούν ότι τελικά η αναμέτρηση αυτή ήταν κατά κάποιον τρόπο ένα άτυπο μπρα-ντε-φερ ανάμεσα στη γερμανίδα καγκελάριο και τον νυν πρόεδρο της Bundestag. «Θα ήταν το καλύτερο για τη χώρα εάν ο Φρίντριχ Μερτς εξασφάλιζε πλειοψηφία στο συνέδριο» δήλωσε ο πρώην τσάρος της οικονομίας σε πρόσφατη συνέντευξή του προς τη «Frankfurter Allgemeine Zeitung», τονίζοντας την ανάγκη ενός πιο «διακριτού στίγματος» του CDU.
Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα κάποιες άστοχες τοποθετήσεις του Μερτς, όπως η πρότασή του για επανεξέταση του άρθρου 16 στον Βασικό Νόμο, το γερμανικό Σύνταγμα δηλαδή, το οποίο εγγυάται την παροχή ασύλου σε όσους διώκονται πολιτικά, προκάλεσε εκ του αποτελέσματος μεγάλη ανασφάλεια και αναταραχή. Υψηλού συμβολισμού η εν λόγω διάταξη είχε θεσπιστεί μετά τα ναζιστικά εγκλήματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και θεωρείται απαραβίαστη.
Εξίσου αρνητική εντύπωση προκάλεσε η άρνησή του σε συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «Bild» ότι είναι εκατομμυριούχος. Δεδομένου ότι μόνο από τη δουλειά του στο γερμανικό παράρτημα του αμερικανικού επενδυτικού fund BlackRock κερδίζει 125.000 ευρώ τον χρόνο, το σχόλιό του προκάλεσε θυμηδία: «Είχε τόσο μεγάλο πολιτικό κεφάλαιο στις αρχές της εκστρατείας του και το ξόδεψε όλο σε αυτές τις γκάφες» δήλωσε εξέχον πολιτικό στέλεχος των Χριστιανοδημοκρατών στους «Financial Times».
Ως ηττημένος πάντως και από βήματος του συνεδρίου ο Μερτς δήλωσε πως παρά το γεγονός ότι έχασε θα στηρίξει το κόμμα τα επόμενα χρόνια και ευχήθηκε στην ΑΚΚ «κάθε επιτυχία». Ο Μερτς τόνισε και αυτός ότι η διαδικασία της διαδοχής στο CDU αποτέλεσε το τέλειο παράδειγμα του πώς θα πρέπει να λειτουργούν οι δημοκρατίες και ευχήθηκε ένα «καλό μέλλον» σε ολόκληρο το κόμμα.
Οι δηλώσεις Μερτς για την Ελλάδα
Αίσθηση πάντως είχαν προκαλέσει οι δηλώσεις του Μερτς για την Ελλάδα αναφορικά με την κορύφωση της κρίσης το 2015. Σε ένα υποθετικό ερώτημα που του έθεσαν σε συνέντευξη για το εάν πιστεύει ότι η πρόταση του τότε υπουργού Οικονομικών Σόιμπλε για προσωρινή αποχώρηση της χώρας μας από το κοινό νόμισμα ήταν σωστή, ο Μερτς δήλωσε χαρακτηριστικά ότι θα ήταν καλύτερα να έχει φύγει προσωρινά η Ελλάδα από το ευρώ «όχι προς παραδειγματισμό των υπολοίπων, αλλά για να της δοθεί η δυνατότητα να προχωρήσει σε υποτίμηση του νομίσματός της και να δημιουργηθούν ανταγωνιστικές βιομηχανικές δομές».
Αλλαγή φρουράς;
Η κάλπη του Αμβούργου σηματοδοτεί μια νέα σελίδα στη γερμανική πολιτική σκηνή, η οποία θα ακουστεί σε ολόκληρη την Ευρώπη καθώς σύντομα αναμένεται – σύμφωνα με αναλυτές – αλλαγή φρουράς στην καγκελαρία. Δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι έξι στους δέκα Γερμανούς επιθυμούν την αποχώρηση της Μέρκελ από το τιμόνι της χώρας μετά την ανάδειξη της νέας κομματικής ηγεσίας στο CDU.
Η ίδια πάντως έχει δηλώσει ότι θα εξαντλήσει τη θητεία της ως επικεφαλής της κυβέρνησης μέχρι το φθινόπωρο του 2021. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η ΑΚΚ χρεωθεί το κόστος της φθοράς της Μέρκελ, η οποία είναι πλέον μια υπηρεσιακή καγκελάριος και κατά συνέπεια δεν μπορεί να αναλάβει ουσιαστικές πρωτοβουλίες τόσο στη Γερμανία όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η απάντηση θα δοθεί εν ευθέτω χρόνω. Ορίζοντας για πολλούς θεωρείται το κρίσιμο ορόσημο των ευρωεκλογών στα τέλη Μαΐου, οπότε και προεξοφλούν την απόσυρση της Μέρκελ από την πολιτική σκηνή προκειμένου να σώσει την υστεροφημία της.
Τέλος εποχής για τη «σιδηρά κυρία»
Κατά την τελευταία δεκαετία, η Ευρώπη αντιμετώπισε δύο υπαρξιακά σημεία καμπής: μια κρίση χρέους που προκλήθηκε από την κατάρρευση της χρηματοπιστωτικής αγοράς των Ηνωμένων Πολιτειών στα τέλη του 2008 και το μεταναστευτικό κύμα που ακολούθησε την Αραβική Ανοιξη και τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς θα μπορούσε να διευθετηθεί είτε η μία είτε η άλλη κρίση χωρίς τη γερμανίδα καγκελάριο Μέρκελ. Η σκληρότητα, η ανθεκτικότητα και η αντοχή της βοήθησαν την Ευρωπαϊκή Ενωση να μείνει ενωμένη μπροστά σε αυτές τις πρωτοφανείς προκλήσεις με τις οποίες ερχόταν αντιμέτωπη και την κατέστησαν αναμφίβολα μία από τις πιο ισχυρές πολιτικούς εκτός συνόρων.
Στο εσωτερικό όμως, ήταν ακριβώς αυτές οι επιλογές της που διέβρωσαν τη δημοτικότητά της. Αφενός τα πακέτα διάσωσης που παρείχε σε ευάλωτες χώρες όπως η Ελλάδα, πρωτίστως όμως η απόφασή της να ανοίξει τα σύνορα της Γερμανίας σε περισσότερο από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες το καλοκαίρι του 2015, λέγοντας τότε την περίφημη φράση «Wir Schaffen Das», δηλαδή ότι «Μπορούμε να τα καταφέρουμε», συνέβαλαν αποφασιστικά στη φθίνουσα πορεία της.
Σήμερα, η πολιτική καριέρα της γερμανίδας καγκελαρίου πλησιάζει στο τέλος της διαδρομής, το οποίο θέλησε η ίδια να οριοθετήσει, αναλαμβάνοντας την ευθύνη των απογοητευτικών αποτελεσμάτων που κατέγραψε το κόμμα της στις πρόσφατες κάλπες της Βαυαρίας και της Εσσης.
Με την παραίτησή της από την ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών, η Μέρκελ άνοιξε την πόρτα της διαδοχής, αλλιώς την πόρτα στο «αγωνιώδες φινάλε της χρονιάς», όπως εύστοχα χαρακτήρισαν αναλυτές την εσωκομματική κάλπη για την ανάδειξη του νέου ηγέτη. Τα κλειδιά ανήκουν πια στην εκλεκτή της, Ανεγκρέτ Κραμπ-Καρενμπάουερ.
