«Οτιδήποτε μπορείς να φανταστείς, είναι πραγματικό» είχε πει ο Πάμπλο Πικάσο. Σκύβοντας πάνω από την τεράστια παραγωγή του από πίνακες, σχέδια, γλυπτά, κεραμικά, και βλέποντας τα πλάσματα, τα σχήματα, τα χρώματα, τις ιστορίες που γέννησε η τρελή φαντασία του να «ζωντανεύουν» μπροστά στα μάτια μας, δεν μπορούμε παρά να συμφωνήσουμε μαζί του.

Ο κορυφαίος ισπανός ζωγράφος ό,τι φαντάστηκε, ό,τι ονειρεύτηκε, ό,τι είδε με συγκίνηση, περιέργεια και ενδιαφέρον, το έκανε έργο τέχνης με διαχρονική αξία. Προσκαλώντας και όλους εμάς, που τώρα συνωστιζόμαστε στα μουσεία για να θαυμάσουμε την παραγωγή του, να ακονίσουμε τη δική μας φαντασία, τη δική μας ευαισθησία, να σκεφτούμε υπερβατικά και να αναζητήσουμε στην ανυπέρβλητη τέχνη του την ομορφιά, τη χαρά, την ευτυχία, το δράμα, τη συγκίνηση, ακόμα και το παιχνίδι, το χιούμορ και το γέλιο που μας στερεί η πεζή, για πολλούς από εμάς ακόμα και στείρα, καθημερινή ζωή μας.

Πενήντα χρόνια μετά τον θάνατό του (στις 8 Απριλίου 1973), ο μέγιστος αυτός καλλιτέχνης είναι πάντα εδώ για να εντυπωσιάζει και να εμπνέει. Την ίδια στιγμή, οι μεγάλες εκθέσεις που διοργανώνονται προς τιμήν του μας δίνουν μια καλή αφορμή να τον συναντήσουμε εκ νέου, να τον γνωρίσουμε ξανά, ανακαλύπτοντας και πτυχές της δημιουργίας του που δεν ξέραμε, να ταξιδέψουμε για άλλη μια φορά στους πολύχρωμους θεαματικούς κόσμους του, να θαυμάσουμε το χωρίς όρια μεγαλείο του ταλέντου του που ξεπερνά το ανθρώπινο και αγγίζει το Θείο.

Τα πολλά πρόσωπα του καλλιτέχνη

Οποιος ενδιαφερθεί και ψάξει, θα διαβάσει πολλά (τεράστια η βιβλιογραφία που υπάρχει), από ενδιαφέροντα έως συγκλονιστικά, συχνά αντιφατικά και όχι πάντα συμπαθητικά, για την προσωπικότητά του και για την πληθωρική πορεία του στη ζωή. Ο (και όμως, αυτό είναι το πραγματικό όνομά του) Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Clito Ruiz y Picasso γεννήθηκε στη Μάλαγα της Ισπανίας το 1881. Γιος ζωγράφου, πήρε τα πρώτα μαθήματα από τον πατέρα του. Αφού σπούδασε και έκανε τα αρχικά βήματά του στην Ισπανία εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου και μεγαλούργησε. Κατακερματίζοντας με το έργο του τις παραδοσιακές μορφές της εικαστικής τέχνης και επανεφευρίσκοντάς τες. Δείχνοντας τον δρόμο προς το αύριο χωρίς την ίδια στιγμή να χάσει ποτέ τη σύνδεσή του με τις σπουδαίες παραδόσεις του παρελθόντος. Διαρκώς εξελισσόμενος, διαρκώς παρών με μια νέα ρηξικέλευθη πρόταση, πορεύτηκε περνώντας από τη Γαλάζια στη Ροζ Περίοδο (ονομασίες που προέκυψαν από τα χρώματα τα οποία κυριαρχούσαν ανά διαστήματα στους πίνακές του) για να αναπτύξει στη συνέχεια (μαζί με τον Ζορζ Μπρακ) τον κυβισμό και τον αναλυτικό κυβισμό (χονδρικά μεταξύ 1907-1914). Ο Πικάσο κυριάρχησε στην αγορά των τεχνών χωρίς να σταματήσει ποτέ, ως το τέλος της ζωής του, να πειραματίζεται με ιδέες, με υλικά, με θέματα και να καταθέτει νέες προτάσεις. Κομμουνιστής, που όμως δεν φοβόταν να ασκήσει κριτική όταν κάτι δεν του άρεσε, χαρακτήρας έντονος, δύσκολος και εκκεντρικός, λάτρης των γυναικών (πολλά έχουν ειπωθεί για τους έντονους έρωτές του αλλά και για την κακοποιητική συμπεριφορά του απέναντι στις αρκετά χρόνια νεότερες συντρόφους του), συγκέντρωνε στο πρόσωπό του όλα τα χαρακτηριστικά που έχει μια ιδιοφυΐα, δηλαδή και την από χαριτωμένη έως εξοργιστική (και επικίνδυνη για τον ίδιο και για τον περίγυρό του) τρέλα που επίσης συχνά χαρακτηρίζει τους εξαιρετικά προικισμένους ανθρώπους. Σήμερα, η κληρονομία που μας έχει αφήσει ο εξόχως παραγωγικός καλλιτέχνης, ο πιο επιδραστικός εικαστικός του 20ού αιώνα, φτάνει (ή και ξεπερνά) τις 50.000 έργα, με την υπογραφή του ακόμα και σε ένα χαρτί όπου έχει χαράξει μια-δυο γραμμές να κοστολογείται σε εξαιρετικά υψηλές τιμές στο παγκόσμιο χρηματιστήριο της τέχνης. Σύμφωνα με ένα ανέκδοτο, όταν του ζήτησαν να πληρώσει το φαγητό που είχε παραγγείλει σε ένα εστιατόριο όχι με χρήματα αλλά υπογράφοντας ένα σχέδιό του, είχε πει: «Θέλω να αγοράσω ένα γεύμα, όχι ολόκληρο το εστιατόριο».

Από το Παρίσι στη Νέα Υόρκη

Ενδεικτικές του εικαστικού πλούτου που μας έχει κληροδοτήσει ο κορυφαίος των κορυφαίων είναι και οι εκθέσεις που παρουσιάζονται ή που πρόκειται να παρουσιαστούν με αφορμή τη συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατό του, περισσότερες από σαράντα στο αριθμό, από δεκάδες ιδρύματα στην Ευρώπη και στην Αμερική. Μεταξύ άλλων, στο Μουσείο Πικάσο στο Παρίσι φιλοξενείται ως τις 27 Αυγούστου η έκθεση με τίτλο «Célébration Picasso, la collection prend des couleurs!».

Πρόκειται για μία νέα παρουσίαση της συλλογής του μουσείου σε συνεργασία με τον βρετανό σχεδιαστή μόδας σερ Πολ Σμιθ, ο οποίος εξηγώντας την εμπλοκή του στη διοργάνωση έχει δηλώσει μεταξύ άλλων: «Αγαπώ την τέχνη, όπως αγαπώ κάθε πλευρά του ντιζάιν. Η γενική ιδέα στον πυρήνα της διοργάνωσης είναι μια ελεύθερη έκφραση του δικού μου τρόπου να δείξω τα έργα του Πικάσο. Αρχικό αίτημα ήταν να σκεφτώ κάτι που δεν θα ήταν ακαδημαϊκή προσέγγιση, να κάνω τα πράγματα διαφορετικά». «Η δουλειά μας δεν είναι να λειτουργούμε ως μαυσωλείο» δήλωσε με τη σειρά της και η διευθύντρια του Μουσείου, Σεσίλ Ντεμπρέ, απαντώντας σε εκείνους που είχαν αντιρρήσεις στον τρόπο με τον οποίο στήθηκε η έκθεση – και που μάλλον δεν είναι λίγοι.

Πάντα στο Παρίσι, εκθέσεις σχετικές με την τέχνη του κορυφαίου δημιουργού φιλοξενούνται ήδη ή θα φιλοξενηθούν μετά τα μέσα της χρονιάς στο Musée de Montmartre, στο Musée du Luxembourg, στο Κέντρο Πομπιντού κ.ά. Το Μουσείο Πικάσο της Βαρκελώνης παρουσιάζει τη δική του συλλογή με έργα του Πικάσο. Στις 8 Μαΐου το Μουσείο Πικάσο στη Μάλαγα, τη γενέτειρα πόλη του καλλιτέχνη, θα εγκαινιάσει την έκθεση με τίτλο «Picasso: Matter and Body», με γλυπτά του καλλιτέχνη – από τις 29 Σεπτεμβρίου η εν λόγω έκθεση θα μεταφερθεί στο Μουσείο Γκούγκενχαϊμ του Μπιλμπάο. Με τη σειρά του το Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía στη Μαδρίτη θα επικεντρώσει στο 1906, μια χρονιά που θεωρείται εξαιρετικά σημαντική για τη δημιουργική πορεία του καλλιτέχνη. Τίτλος της έκθεσης που θα εγκαινιαστεί εκεί στις 14 Νοεμβρίου «Picasso 1906: The Turning Point». Από τις 4 Οκτωβρίου 2023 ως τις 14 Ιανουαρίου 2024, ένα ακόμα σπουδαίο μουσείο της Μαδρίτης, το Τhyssen-Bornemisza National Museum, θα φιλοξενήσει την έκθεση «Picasso, the Sacred and the Profane».

Στη Βιέννη, το Μουσείο Albertina παρουσιάζει ήδη από τις 17 Μαρτίου (και έως τις 18 Ιουνίου) έκθεση με περίπου 70 έργα του Πικάσο. Την ιδιαίτερη σχέση του δημιουργού με την κεραμική θα αναδείξουν μεταξύ άλλων το Musée Magnelli (από τις 6 Μαΐου) και το Musée de la Céramique (από τον Ιούνιο) που συλλειτουργούν στη Βαλoρί, λίγο έξω από τις Κάννες. Μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα έκθεση θα παρουσιαστεί και στη Νέα Υόρκη, από την 1η Οκτωβρίου 2023 έως τις 2 Φεβρουαρίου 2024: Τίτλος της «Picasso in Fontainebleau», θα φιλοξενηθεί στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (ΜοΜΑ) και αφορά τα σημαντικά έργα που ο καλλιτέχνης δημιούργησε στο Φοντενεμπλό της Γαλλίας, μεταξύ Ιουλίου και Σεπτεμβρίου του 1921. Τέλος, στον «Νεαρό Πικάσο στο Παρίσι» θα εστιάσει με τη δική του έκθεση το Γκούγκενχαϊμ της Νέας Υόρκης, από τις 12 Μαΐου.