«Το προσωπικό είναι και πολιτικό»...  Τι απόγινε εκείνο το πάλαι ποτέ σύνθημα του φεμινισμού; Με μια διαταρακτική ευκολία «το πολιτικό» μοιάζει  στις μέρες μας να καταβροχθίζει «το προσωπικό». Μια ακόμα ειρωνεία της εξέλιξης των πραγμάτων;

Τεκμήρια αθωότητας σε μια τόσο φορτισμένη προεκλογική περίοδο; Ψύλλοι στ’ άχυρα! Είναι σαν να ζητάμε μυρωδικά υψηλής αισθητικής ποιότητας σε σπίτι που δεν διαθέτει ούτε καν νερό και σαπούνι να πλυθείς.

Πριν από τρία χρόνια η αρχή

Η υπόθεση φέρνει στο προσκήνιο τη δύναμη αλλά και την ευθραυστότητα του #MeToo. Η αρχή έγινε πριν από τρία σχεδόν χρόνια με τη Σοφία Μπεκατώρου. Μίλησε. Ακολούθησαν κι άλλες, κι άλλοι. Ακούστηκε η φωνή τους: «Δεν ταυτίζομαι με τον ρόλο του θύματος», «είμαι», «υπάρχω», «με διεκδικώ». Το αμίλητο αρρωσταίνει. Η φωνή είναι ιαματική, σπάει τα δεσμά προαιώνιων πατριαρχικών φόβων που μικραίνουν και στενεύουν τη ζωή. Τουλάχιστον αυτή ήταν η ελπίδα.

Σπεύσαμε ίσως πιο γρήγορα απ’ ό,τι θα άρμοζε να το πιστέψουμε. Να αφεθούμε στην κυριαρχία μιας ευφρόσυνης δικαίωσης. Βιαστήκαμε να θεωρήσουμε ότι η φυλακή των στερεοτύπων άρχισε να γκρεμίζεται.

Στο άψε σβήσε η υπόθεση Γεωργούλη μας έφερε σε επαφή με την ανεπίτρεπτη βιασύνη μας.

Η πραγματική κι ανόθευτη βία που σηματοδοτεί ο γυναικείος βιασμός αδειάζει από τη φρίκη του όταν με τόση άνεση και ευκολία εντάσσεται σε συγκυριακές σκοπιμότητες.

Bιασμός; Παρενόχληση; Ξυλοδαρμός; Ή μήπως σκηνοθετημένο ψέμα λόγω ζηλοτυπικής αντεκδίκησης; Μαζί με εκείνο το ατυχές και υποτίθεται παρωχημένο «και γιατί η καταγγέλλουσα περίμενε τόσο διάστημα;».

Στοχοποίηση του θύματος

H «θολούρα», οι ασάφειες, η διοχέτευση πληροφοριών αντιφατικών και αλληλοσυγκρουόμενων, η επιλεκτική προβολή «συγκεκριμένων φωτογραφιών» από την καθημερινότητα του θύματος υποθάλπουν και καλλιεργούν μια επιτήδεια στοχοποίησή του. Η καλλιέργεια δυσπιστίας για την ευκρίνεια των επιδιώξεων και των προθέσεων του θύματος  υπονομεύει την περίφημη αλληλεγγύη, το «εγώ είμαι με το μέρος του θύματος», «εγώ σε πιστεύω, αδελφή μου».

Σαν να μην πέρασε μια μέρα. Χρόνια αγώνων και κατακτήσεων του νομικού μας πολιτισμού κι εξακολουθεί ο βιασμός να είναι το μόνο έγκλημα στον κόσμο όπου του θύμα είναι πιο στιγματισμένο από τον θύτη.

«Οσο πιο πολύ αλλάζει, τόσο το ίδιο μένει;». Πόσο συναρτημένο είναι, εν τέλει, το #ΜeToo από την κοινοτοπία αυτής της αλήθειας; Η κοινωνία του θεάματος συρρικνώνει το κίνημα σε διαφημιστικό σλόγκαν, αδειάζοντάς το από την καταγγελτική του δύναμη; Χιούμορ, χαχανητά και αστειάκια για τον εύμορφο δράστη, σεξιστικά υπονοούμενα για το «πικραμένο» θύμα. Το χιούμορ, εν τέλει, δεν σώζει μόνο από την άβυσσο, σε ρίχνει με ευκολία και μέσα στην αγκαλιά της.

Οι δόλιοι και μάγκες πολύτροποι αρσενικοί που αξιώνουν άμεση και γρήγορη υποταγή στις ορέξεις και επιθυμίες τους, οι σεμνές και άξιες γυναίκες που δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους, ευτελίζουν στο τέλος άνδρες – γυναίκες, μύγες και σπαθιά.

Κι ο χορός καλά κρατεί. Εδώ είμαστε. Εδώ που πάντα ήμασταν.

Απλώς τώρα προστίθεται κι ένας προεκλογικός αγώνας με άφθονη σκοτεινιά που μυρίζει από μακριά, για να μην πω «βρωμάει», τοξικότητα και αλληλοσπαραγμό. Μέσα σε αυτό το κλίμα το #MeToo μοιραία εργαλειοποιείται. Γίνεται κάτι άλλο από αυτό που είναι. Kι αυτό το κάτι άλλο είναι που τώρα πονάει και θλίβει.

Kι όμως το #ΜeΤoo άξιζε και αξίζει να είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό που η συγκυρία αυτή αφήνει να διαφανεί.

Η προεκλογική περίοδος θα λήξει. Εκείνο που θα μείνει είναι η τραυματισμένη έμφυλη φωνή της ανθρώπινης επιθυμίας. Η δυσκολία να υπάρχουμε και να συνυπάρχουμε πέρα από τον κλειστό ορίζοντα και τη φυλακή των στερεοτύπων.

«Ιεροί» πολιτικoί σκοποί

Διαφωνούντες με το #MeToo μίλησαν για νεοπουριτανισμό που απειλεί τον ερωτισμό. Ομως ο ερωτισμός τρέφεται από εμπόδια και αντιξοότητες. Και πνέει τα λοίσθια όταν εργαλειοποιείται, έστω για τους «ιερούς» πολιτικoύς, βλέπε μικροκομματικούς σκοπούς.

Σε κάθε περίπτωση, όλα χωράνε σε ένα κίνημα που πάει να γίνει ένα από τα λατρεμένα παιδιά του ψηφιακού μας πολιτισμού. Να μετέχεις π.χ. σε παιχνίδια ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης εναντία στη βία όντας εσύ ο ίδιος βιαστής, να καταγγέλλεις ψευδείς βιασμούς, να περιμένεις 20 χρόνια για να μπορέσεις επιτελούς να μιλήσεις ώστε να εμψυχωθείς και να εμψυχώσεις με τη φωνή σου, να προσφέρεις τη φωνή σου δωρεάν για καλό σκοπό, να την πουλήσεις ακριβά επίσης για καλό σκοπό, να γίνεις ένας λαμπρός έμπορος πουλώντας θυματοποίηση ή ειλικρίνεια, σθένος και ενσυναίσθηση. Ολα τα μπορεί, όλα τα χωράει, όλα τα κάνει δυνατά ο αδιανόητος ψηφιακός πολιτισμός μας. Ευρύχωρος έως τελικής ασφυξίας. Παιδιά του είμαστε όλοι και όλες μας. Για τo καλύτερο και για το χειρότερο. Τα πράγματα είναι πάντα πιο πολύπλοκα απ’ ό,τι φαίνονται.

Κόλαση; Κι όμως μέσα στη φαντασμαγορική ρευστότητα που μας περιβάλλει, μέσα στην αβάσταχτη σκοτεινιά των καιρών κάτι αξίζει να μείνει αλώβητο. Μια σκέψη που απομακρύνει από τη νύχτα. Πριν από τρία περίπου χρόνια μια κοπέλα που ακούει στο όνομα Σοφία Μπεκατώρου άνοιξε τις πύλες του Ουρανού δίνοντας έναν μεγάλο αγώνα και δανείζοντας τη δύναμη της ψυχής και της φωνής της σε αυτές και αυτούς που δεν έχουν φωνή. Αν υπάρχει ελπίδα είναι χάριν των απελπισμένων. Γι’ αυτούς που δεν έχουν φωνή, για τα βουβά και αθέατα θύματα αξίζει, εν τέλει, να περιφρουρηθεί, να μην ευτελιστεί, να μη χαθεί η εκρηκτική δυνατότητα που έχει το ελληνικό #ΜeΤoo.

Η κυρία Φωτεινή Τσαλίκογλου είναι καθηγήτρια Ψυχολογίας, συγγραφέας.