ΝΑΤΟ: Τα 3+1 μηνύματα από το Βίλνιους

Το Βίλνιους έμοιαζε με σφραγισμένη πόλη κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ. Μία περιοχή αποκλεισμένη, με πρόσβαση μόνο σε όσους φορούσαν το ειδικό καρτελάκι και που ανάλογα από ποια χώρα έρχονταν τους ενδιέφερε και κάτι διαφορετικό, που λάμβανε χώρα είτε στο προσκήνιο της Συνόδου είτε στο περιθώριο.

Ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατάφερε για άλλη μια φορά να γίνει ο σταρ της συνάντησης κορυφής της Συμμαχίας, κλέβοντας τη δόξα ακόμα και από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αφού το πραγματικό παιχνίδι παίχτηκε γύρω από το ζήτημα της ένταξης της Σουηδίας. Για την Αθήνα ο Ερντογάν ήταν ο σταρ της Συνόδου Κορυφής αρκετές μέρες πριν την έναρξή της αφού ο τούρκος πρόεδρος και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχαν φροντίσει να δώσουν ραντεβού στο Βίλνιους μέσω αντίστοιχων δηλώσεών τους σε ΜΜΕ, πριν ακόμα την ολοκλήρωση του δεύτερου γύρου των εκλογών στην Ελλάδα και την ανάδειξη της νέας κυβέρνησης. Με τις δύο πλευρές να δηλώνουν έτοιμες για διάλογο.

Το μήνυμα Μπάιντεν

Με το βασικό διακύβευμα της Συνόδου για τις ΗΠΑ να είναι η Σουηδία, ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έστειλε το δικό του μήνυμα ήδη από την Κυριακή, πριν την έναρξη των εργασιών στο Βίλνιους. Το μήνυμα αφορούσε τόσο την Τουρκία όσο και την Ελλάδα. Στο φόντο η Σουηδία. «Η Τουρκία αναζητεί τον εκσυγχρονισμό των αεροσκαφών F-16. Και ο έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην Ελλάδα αναζητεί επίσης κάποια βοήθεια» είπε ο Μπάιντεν. Για να προσθέσει πως «αυτό που προσπαθώ ειλικρινά, είναι να συγκεντρώσω μια μικρή κοινοπραξία εδώ, όπου ενισχύουμε το ΝΑΤΟ όσον αφορά τη στρατιωτική ικανότητα τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας, και επιτρέπουμε στη Σουηδία να εισέλθει». Με αυτόν τον τρόπο ο Μπάιντεν απαίτησε τόσο από την Αθήνα όσο και από την Αγκυρα να κάνουν το απαιτούμενο βήμα. Ενα βήμα προς την επανεκκίνηση του διαλόγου και να αναλάβουν τις δικές τους δεσμεύσεις ότι θα συμβάλουν στη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Το ζήτημα τέθηκε και στον Ερντογάν κατά το τετ α τετ που είχε με τον Μπάιντεν την Τρίτη στο Βίλνιους, ενώ ο Λευκός Οικος και το Στέιτ Ντιπάρτμεντ το υπενθύμιζαν και σε ανακοινώσεις που αφορούσαν τηλεφωνικές επαφές με την τουρκική πλευρά τις προηγούμενες μέρες.

Το μήνυμα ήρθε και στην Αθήνα, κάτι που εμμέσως πλην σαφώς άφησε να εννοηθεί και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στις δηλώσεις του, όταν ανέφερε ότι είχε συνομιλία με τον Μπάιντεν στο περιθώριο της Συνόδου και περιορίστηκε να σχολιάσει για τα τουρκικά F-16 πως το τι κάνουν οι ΗΠΑ με την Τουρκία αφορά την Ελλάδα μόνο «έμμεσα». Αποκαλύπτοντας παράλληλα πως η Αθήνα περιμένει πλέον τα δικά της καλά νέα – σύντομα – σε σχέση με την ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων.

Το μήνυμα Μητσοτάκη

Ο Πρωθυπουργός μετά τη συνάντησή του με τον Ερντογάν έστειλε το δικό του μήνυμα ότι οι δύο χώρες δεν πρέπει να είναι «στα κόκκινα» όσον αφορά τη δραστηριότητα των Ενόπλων Δυνάμεων. Οπως είπε, δεν λύθηκαν τα προβλήματα ως διά μαγείας, δεν μπορούμε άμεσα ή στο προβλέψιμο μέλλον να λύσουμε τη μία βασική μας διαφορά, που είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ωστόσο «έχουμε μια υποχρέωση απέναντι στους λαούς μας, να διασφαλίσουμε ότι θα ζούμε ειρηνικά και χωρίς να είμαστε σε ένα καθεστώς διαρκούς έντασης».

Δήλωσε πίστη στις ειλικρινείς προθέσεις της Τουρκίας και είπε ότι ο ίδιος επιλέγει να βλέπει το ποτήρι μισογεμάτο. Σε αυτό το πλαίσιο προανήγγειλε και την επόμενη μέρα του διαλόγου σημειώνοντας ότι «στο πλαίσιο του πολιτικού διαλόγου, μέσα στο οποίο εμπίπτουν οι διερευνητικές, είμαστε έτοιμοι να εξετάσουμε το επίπεδο των συζητήσεων και στο πλαίσιο των υπουργών, όχι μόνο των εκπροσώπων σε διερευνητικές εντολές». Με την Αθήνα και την Αγκυρα να εμφανίζονται πρόθυμες για έναν διάλογο που θα έχει πολιτικό «καπέλο» και ανάλογα με το πώς θα αξιοποιηθεί, μπορεί να παρουσιάσει ευκαιρίες αλλά να κρύβει και παγίδες.

Το μήνυμα Ερντογάν

Για τον τούρκο πρόεδρο η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ τυπικά δεν πρέπει να συνδέεται με το αίτημα της Τουρκίας για τα F-16. Ωστόσο όπως οι ΗΠΑ έχουν Κογκρέσο έτσι και η Τουρκία έχει Βουλή, όπως φρόντισε να πει αρκετές φορές. Και η τουρκική εθνοσυνέλευση θα αποφασίσει για τη Σουηδία, από φθινόπωρο που θα ανοίξει ξανά μετά τις θερινές διακοπές. Μέχρι τότε θα παρακολουθεί. Την ίδια στιγμή όμως φρόντισε να στείλει και ένα ακόμα θετικό μήνυμα στην Ελλάδα. Τα τουρκικά F-16, όπως είπε απαντώντας σε σχετική ερώτηση, δεν θα χρησιμοποιηθούν για αύξηση της επιθετικότητας της Αγκυρας απέναντι στην Αθήνα, όπως δεν έγινε μέχρι σήμερα… Με τον τούρκο πρόεδρο να στέλνει μήνυμα δέσμευσης στη Δύση, υπενθυμίζοντας πάντα ότι η Τουρκία θα κάνει βήματα εφόσον δει ότι αυτά ακολουθούνται και από την απέναντι πλευρά.

Το κοινό μήνυμα Μητσοτάκη – Ερντογάν

Ελλάδα και Τουρκία δεν έλυσαν τα προβλήματά τους. Δεν άρχισαν να γράφουν σε νέο βιβλίο. Ωστόσο άνοιξαν μία νέα σελίδα στις σχέσεις τους. Και έκαναν το πρώτο βήμα. Για κάποιους μικρό, ωστόσο για τους διπλωμάτες πολύ σημαντικό. Ακόμα και το γεγονός ότι οι ανακοινώσεις Μητσοτάκη και Ερντογάν ήταν πανομοιότυπες μετά από μία συνάντηση που αντί για μισή ώρα κράτησε μία και κάτι λεπτά, ήταν σημαντικό. Πολύ σημαντικό μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια διαρκούς έντασης. Οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν για συνέχιση του μορατόριουμ και ηρεμία. Ηρεμία που θα ανοίξει τους διαύλους επικοινωνίας. Μητσοτάκης και Ερντογάν έδωσαν ραντεβού το φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη για το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας που έχει παγώσει από το 2016, ενώ την ίδια στιγμή θα δρομολογηθούν διερευνητικές, Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και πολιτικός διάλογος. Με τους δύο ΥΠΕΞ, Γιώργο Γεραπετρίτη και Χακάν Φιντάν, να αναλαμβάνουν τα ηνία επικοινωνίας ανάμεσα στις δύο πλευρές. Είναι άλλωστε και οι δύο οι άνθρωποι των προέδρων. Το μήνυμα ήταν η επανεκκίνηση των σχέσεων και η εκ νέου θεμελίωση της φιλίας των δύο χωρών. Ενα βήμα τη φορά. Σταθερό. Και μετρήσιμο.