Φίλος που ασχολείται με τη φιλοσοφία μού εξηγούσε κάποτε πόσο αφηρημένο είναι το «εδώ», όσο συγκεκριμένο κι αν φαίνεται σε πρώτη ματιά. Δείχνοντας «εδώ!», μπορεί να εννοείς τώρα «αυτό» και ύστερα «το άλλο», απλά εστιάζοντας αλλού το βλέμμα σου. Το «εδώ» γίνεται εύκολα «παντού», άρα υπόκειται σε περαιτέρω προσδιορισμούς.
Ας πάρουμε ένα απλό και πρόσφατο παράδειγμα. Αν τυχαίνει να μένεις στα Εξάρχεια, πέριξ της «Πλατείας» (σε εισαγωγικά γιατί μόνο λαμαρίνες βλέπεις πια), έχεις ένα «εδώ» που κάθε χρόνο, τις ημέρες της μνήμης της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, χαρακτηρίζεται από την απόσυρση των κάδων σκουπιδιών. Προληπτικά σκεπτόμενη η αστυνομία αποσύρει από τους δρόμους πιθανά όπλα πιθανών «κουκουλοφόρων». Αν προχωρήσεις λίγο προς το Κολωνάκι, το «εδώ» αλλάζει και γίνεται ακόμα και ανακυκλώσιμο – μην ξεχνάμε ότι οι μπλε κάδοι δεν βρίσκονται παντού.
Οι εκδηλώσεις της επετείου του Πολυτεχνείου, αντίθετα με άλλα ιστορικά ορόσημα, παρουσιάζουν το χαρακτηριστικό ότι διατηρούν ακόμα μια αίσθηση ζωντανής διεκδίκησης. Τι εννοώ: η σχετική χρονική εγγύτητα σε συνδυασμό με την πολιτική διάσταση του γεγονότος δημιουργούν μια ένταση στον δημόσιο χώρο που δείχνει ότι κάτι εδώ είναι πολύ επίκαιρο.
Μετά την κρίση και το μεταδημοκρατικό σοκ των μνημονίων αυτή η ένταση κλιμακώθηκε. Το περιβόητο ντιμπέιτ για το «μήνυμα» του Πολυτεχνείου διογκώθηκε, αλλά προσωρινά. Αυτή η εξέλιξη κάμφθηκε μετά τη νίκη Μητσοτάκη επί του Τσίπρα και εμπεδώθηκε μετά την πανδημία, όπου τα υγειονομικά μέτρα νίκησαν τις μαζικές πορείες και διαδηλώσεις. Πράγματι, τα τελευταία χρόνια μοιάζει να ενισχύθηκε η μουσειακότητα των εκδηλώσεων.
Η ιστορία όμως κάνει κύκλους, και πολλές φορές προσθέτει και αρκετό χιούμορ στις «γυροβολιές» της. Χιούμορ μαύρο εν προκειμένω, αν σκεφτούμε μια πρόσφατη υπόθεση που για κάποιες και κάποιους ίσως συνδέει την επέτειο με την τρέχουσα πραγματικότητα.
Πρόκειται για την υπόθεση του φοιτητή που καταδικάστηκε σε 14 μήνες φυλάκιση για σύνθημα σε τοίχο του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με τεκμήριο – σύμφωνα με το ρεπορτάζ – τις φωτογραφίες που προσκόμισε στις Αρχές ο κοσμήτορας στη σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών όπου δύο άτομα έγραφαν σύνθημα υπέρ της Παλαιστίνης.
Οι αντιδράσεις τόσο των φοιτητικών οργανώσεων, όσο και ευρύτερων συλλογικοτήτων, καθώς και μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας υπήρξαν έντονες, καυτηριάζοντας το γεγονός ότι ο φοιτητής ουσιαστικά διώκεται για την έκφραση ενός πολιτικού φρονήματος. Στον αντίποδα, οι υπερασπιστές του νόμου και της τάξης εκφράζουν την αγαλλίασή τους για την παραδειγματικότητα της ποινής, εστιάζοντας στο τυπικό μέρος. Μια νέα ένταση δηλαδή αρχίζει και πάλι να εκφράζεται στον δημόσιο χώρο. Ένα νέο «εδώ» μοιάζει να αναδύεται.
Ποιο είναι αυτό το «εδώ»; Είναι το «εδώ» της ατιμωρησίας για τα Τέμπη, των «διερευνήσεων» για τον ΟΠΕΚΕΠΕ, της προνομιακής μεταχείρισης κρατουμένων του οικονομικού εγκλήματος μεγάλης κλίμακας και του «εδώ» της φυλάκισης ενός φοιτητή, της προφυλάκισης του Νίκου Ρωμανού χωρίς λόγο και αιτία, των ποινών στα μέλη του Ρουβίκωνα για το πανό στον Άγνωστο Στρατιώτη, της οριζόντιας αυστηροποίησης προστίμων του ΚΟΚ παρά τη διαφορετική οικονομική επιφάνεια των παραβατών κ.λπ. κ.λπ.
Αυτά τα «εδώ» συγκροτούν το περίγραμμα μιας κοινωνικής πραγματικότητας διχασμένης. Και αυτός ο διχασμός -πείτε τον ταξικό, έμφυλο και ό,τι άλλο- αποδεικνύει μάλλον ότι τα συνθήματα του Πολυτεχνείου πέρα από το «εδώ» διατηρούν κάπως ενεργό και ένα «τώρα».
