Έχει γράψει κάποια από τα ομορφότερα ελληνικά τραγούδια των τελευταίων 30κάτι ετών («Χίλιες Σιωπές», «Μέτρησα», «Τι Να Θυμηθώ», «Δεν μπορώ» – μεταξύ άλλων) ο Νίκος Ζούδιαρης και το Σάββατο 1 Νοεμβρίου θα παρουσιάσει στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός», στην Πλατεία Καρύτση, ένα πρόγραμμα με τίτλο «Α’ και Β΄ Ανάγνωση».
Πρόκειται για μια αναδρομή στο σύνολο του ρεπερτορίου του σπουδαίου τραγουδοποιού, με ερμηνευτή τον ίδιο και με τη συνδρομή της ταλαντούχας τραγουδίστριας Αλεξάνδρας Γκουντούλια, η οποία είναι η ερμηνεύτρια του τελευταίου του άλμπουμ με τίτλο «Mascaron».
Μαζί τους οι μουσικοί Αριστείδης Χατζησταύρου και Δημήτρης Τσεκούρας. Ο σημαντικός δημιουργός μίλησε στο ΒΗΜΑ για αυτή τη συναυλία και για τη σχέση του με την τραγουδοποιία και μοιράστηκε μαζί μας τι τον κάνει να θυμώνει και τι του δίνει ελπίδα στη σημερινή εποχή.
Ο τίτλος του προγράμματος που θα παρουσιάσετε στον Παρνασσό, «Α’ και Β’ Ανάγνωση», έχει μια ιδιαίτερη, σχεδόν λογοτεχνική χροιά. Τι σημαίνει για εσάς αυτή η διπλή ανάγνωση του έργου σας;
Ο τίτλος σημαίνει το χθες και το σήμερα, στο τώρα. Το μουσικό μου παρελθόν και το παρόν επί σκηνής. Τον τίτλο μου τον χάρισε ο φίλος μου Πέτρος Παράσχης, αμέσως μόλις έμαθε για την συναυλία μου. Σπουδαίος καλλιτέχνης – εμβληματικά εικαστικά εξώφυλλα της ελληνικής δισκογραφίας είναι δικά του έργα.
Στη σκηνή θα είστε μαζί με την Αλεξάνδρα Γκουντούλια, με την οποία κυκλοφορήσατε πρόσφατα το «Mascaron». Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία και τι σας συνδέει καλλιτεχνικά;
Τον Νοέμβριο του 2021 είχα ήδη έτοιμο έναν κύκλο τραγουδιών σε αναμονή. Την άνοιξη του επόμενου χρόνου, τυχαία, κάποια video στο YouTube με την Αλεξάνδρα να τραγουδά, μου κέντρισαν το ενδιαφέρον και της έστειλα ένα μήνυμα στο Facebook. Όταν επικοινωνήσαμε, ολοκλήρωνε τις σπουδές της στο τμήμα φαρμακευτικής του Α.Π.Θ. Κατέβηκε δύο φορές από τη Θεσσαλονίκη να γνωριστούμε, να δοκιμάσουμε, να πειραματιστούμε. Από την πρώτη κιόλας φορά ενθουσιάστηκα τόσο από τις φωνητικές της δυνατότητες όσο και από την προσωπικότητά της. Σύντομα μπήκαμε στο studio να διερευνήσουμε μαζί, απ’ την αρχή, το προϋπάρχον υλικό. Επί της ουσίας, καλούνταν μια νέα γυναικεία φωνή, χωρίς καμία στουντιακή εμπειρία, να αποδώσει τραγούδια που άκουγε για πρώτη φορά. Κάτι πολύ απαιτητικό και δύσκολο. Εργατική, μεθοδική, υπεύθυνη, η Αλεξάνδρα μπήκε μέσα στα τραγούδια και τα κατέκτησε με τον δικό της μοναδικό τρόπο. Σιγά – σιγά προστέθηκαν κι άλλα τραγούδια και δημιουργήθηκε το «Mascaron». Το άκρως δημιουργικό ταξίδι προς το άγνωστο που ζήσαμε, η αμοιβαία εμπιστοσύνη και παραδοχή, η βαθιά φιλία που κερδίσαμε, θα μας συνδέουν για πάντα.
«Χωρίς την αυθόρμητη σπίθα, είμαι ανήμπορος».
Στα καινούργια αυτά τραγούδια σας υπάρχουν πολλές αναφορές στη φύση – θάλασσα, εποχές, αέρας, μπόρα – αλλά και μουσικές επιρροές από την αναγέννηση ή την ελληνική παράδοση. Θα λέγατε ότι σηματοδοτεί μια επιστροφή στις ρίζες, στις αγνές πρώτες ύλες της τέχνης της τραγουδοποιίας;
Τα φυσικά στοιχεία ανέκαθεν αποτελούν σκηνικό των τραγουδιών μου. Συχνά αποτελούν πηγή έμπνευσης. Λειτουργούν ως αντικειμενικά στοιχεία με ψυχολογικές ή συμβολικές προεκτάσεις στο πλαίσιο των οποίων μπορεί να εκτυλίσσεται μια ιστορία πιο αληθινά. Ιδιαίτερα με ενθουσιάζει ο χειμώνας, όπου η φύση βρίσκεται σε φανερή δράση. Όπου κάθε μέρα είναι διαφορετική, ο καιρός αλλάζει αιφνιδιαστικά κι ο ουρανός από στιγμή σε στιγμή δεν είναι ίδιος. Οι στίχοι μου οδηγούν τις νότες μου και οι νότες μου τους στίχους μου. Οι νότες και ο λόγος συνεργάζονται για να εκφράσουν την συναισθηματική μου φόρτιση κάθε φορά. Τους δίνω δε το δικαίωμα να με πηγαινοφέρνουν μουσικά και στιχουργικά όπου νιώθουν – σε Δύση και σε Ανατολή, στο χθες και στο σήμερα.
Από την «Αγορά του Κόσμου» μέχρι το «Mascaron» μεσολαβούν πάνω από τρεις δεκαετίες δημιουργίας. Τι έχει αλλάξει περισσότερο, η ματιά ή η πίστη σας στη μουσική;
Από τα 34 χρόνια μου τότε, στα 66 μου τώρα, αλίμονο αν δεν είχα αλλάξει. Όλος ο κόσμος άλλαξε. Η πίστη μου στη μουσική παρέμεινε αναλλοίωτη αλλά η μουσική και η στιχουργική μου οπτική εμπλουτίστηκαν. Με τον καιρό εστίασα στην εμβάθυνση των χαρακτήρων των ηρώων και των ηρωίδων μου. Αυτό συμπαρέσυρε τη μελοποίηση, μα κυρίως τη μουσική σκηνοθεσία. Στο «Mascaron» πιστεύω πως είναι φανερό ότι επιχειρώ τον συνδυασμό χαρακτήρων και μουσικού κλίματος.
Αν συναντούσατε τον «Νικολάκη με τα κοντά παντελονάκια» όπως αναφέρεστε στον εαυτό σας ως παιδί, ποιο τραγούδι σας θα του παίζατε πρώτο;
Συγκινητικό αυτό που λέτε. Tο πρώτο που έφτιαξε! Ανέκδοτο και απείραχτο. Ξέρουμε ποιο. Έχουμε πολλά τέτοια, ανέκδοτα. Κάποια καταγεγραμμένα σε κασέτες, που τις περισσότερες δεν τις βρίσκω πια, μα τα θυμάμαι, πιστεύω, όλα. Όταν θα χάσω κάποτε το μυαλό μου, με το καλό, θα φύγουμε κι αυτά κι εγώ, απλά κι αθόρυβα, όπως ήρθαμε στον κόσμο.
«Εκεί που συναντιούνται η ανθρωπιά, η αντίρρηση και η συνεργασία, τρέφεται η ελπίδα μας».
Πώς γράφονται σήμερα τα τραγούδια σας; Υπάρχει ακόμα εκείνη η αυθόρμητη σπίθα ή έχει μπει περισσότερη πειθαρχία στη διαδικασία;
Μόνο όταν ανάβει αυτή η σπίθα πιάνω την κιθάρα, το μολύβι, τους δρόμους, και το παραμύθι. Χωρίς την αυθόρμητη σπίθα, είμαι ανήμπορος. Και να ξεγελάσω τον εαυτό μου, δεν θα είμαι τίποτα παραπάνω από ένας ανέμπνευστος, μετριότατος κατασκευαστής. Όσο για την πειθαρχία που αποτελεί συστατικό στοιχείο της μουσικής και του λόγου, για να την αγνοήσει κανείς ή θα έχει παντελή άγνοια των κανόνων ή θα αναγκαστεί πάλι να «κανονίσει», αλλά αλλιώς.
Σας απασχολεί πώς αντιλαμβάνεται η νέα γενιά τη μουσική σας; Έχετε νιώσει ποτέ ότι τα τραγούδια σας μεγάλωσαν με τους ακροατές σας;
Κάθε γενιά αναπτύσσει τους δικούς της αισθητήρες μέσα στην εποχή της. Αφομοιώνει ό,τι την εμπνέει, ό,τι της χρειάζεται και πάει στη ζωή της, όπως έκανε και η δική μου γενιά. Δεν με απασχολεί, λοιπόν, απλά χαίρομαι και συγκινούμαι όταν διαπιστώνω ότι κάποιο τραγούδι μου το έχουν βάλει στη παρέα τους νέοι άνθρωποι. Με τους ανθρώπους που αγάπησαν τα τραγούδια μου και τα έφτασαν γλυκά έως εδώ, μεγαλώνω κι εγώ μαζί τους. Ο χρόνος πιάνει δουλειά από την πρώτη μας αναπνοή σ’ αυτό τον κόσμο. Τον αντιλαμβάνομαι ως ενιαίο και συνεχή όπου η σκέψη ή η φαντασία μπορεί να κινείται αυτοστιγμεί σε όλη του την πιθανή ή απίθανη έκταση.
Αν σας ζητούσε ένας νεότερος τραγουδοποιός μια συμβουλή, ποια θα του δίνατε σήμερα;
Να αγαπήσει πραγματικά τις επιρροές του, ώστε να είναι σε θέση κρατήσει μόνο την ουσία, που θα έχει σαν αποτέλεσμα την αποφυγή της μίμησης. Να αφεθεί άφοβα στην ανάπτυξη του δικού του τραγουδοποιιτικού κόσμου. Του κόσμου που μιλάει μέσα του. Μόνο τότε θα είναι έγκυρη, κατά τη γνώμη μου, η σκυτάλη που ενδεχομένως παρέλαβε από τους δημιουργούς που τον ενέπνευσαν, εν αγνοία τους. Πάντα από μοναδικούς επηρεαζόμαστε για να γίνουμε κάτι άλλο επίσης μοναδικό.
Τα τραγούδια σας μιλούν συχνά για την ανθρώπινη ευθραυστότητα και την ανάγκη για ευαισθησία και καλοσύνη. Πώς βλέπετε τη σημερινή κοινωνία;
Καταπιεσμένη, κατακερματισμένη, που όμως βρίσκει τα ηθικά της αντανακλαστικά απέναντι στη διαφθορά, την αδικία και την περιφρόνηση που βιώνει. Ως μέλος αυτής της κοινωνίας ασφυκτιώ από τις πρακτικές μιας ιδεολογικά συντηρητικής εξουσίας που μας προτείνει τον ατομικισμό και αντιμετωπίζει με καχυποψία την ελευθερία μας. Εκεί που συναντιούνται η ανθρωπιά, η αντίρρηση και η συνεργασία, τρέφεται η ελπίδα μας.
Πολλοί καλλιτέχνες σήμερα αισθάνονται πως η εποχή συμπιέζει τη δημιουργία — οικονομικά, πολιτικά, συναισθηματικά. Εσείς πώς το βιώνετε;
Είναι μια πολύ καλή εποχή για να γράψει κανείς. Μια εποχή γεμάτη θέματα που μυρίζουν μπαρούτι. Η ιστορία συνεχίζει να γράφεται με ραγδαιό ρυθμό. Την απάνθρωπη κυριάρχηση του ισχυρού σε βάρος του εξαθλιωμένου αδύναμου, την ονομάζουν πια «ειρήνη». Οι κοινωνίες ριζοσπαστικοποιούνται προς τον φασισμό, κυρίως λόγω της φτώχειας – ο εθνικισμός από κοντά. Βοά η κοινωνία για τη συγκάλυψη του εγκλήματος των Τεμπών, βγαίνει στους δρόμους, τίποτα! Τι να πρωτοθυμηθώ! Όλα στο «μαγειρείο». Μείναμε μόνοι μας λοιπόν, ως κοινωνία, ας το παραδεχτούμε και να προχωρήσουμε. Οι θεσμοί από τη μια κι εμείς από την άλλη. Μας συνδέει μια ακούσια ανοχή. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να εκφραστεί αυτή η μοναξιά. Συνήθως επιλέγω ενστικτωδώς να πάω από τον εσωτερικό άνθρωπο προς τα έξω. Όσο για την οικονομική διάσταση, στην εποχή κιόλας της έξαρσης των ανισοτήτων, όπου οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι, ακολουθώ φυσικά την πορεία των μη πλούσιων. Κάτι που δεν επηρεάζει σε τίποτα την ανάγκη μου για έκφραση και επικοινωνία. Δεν το σκέφτομαι καν. Ποτέ δεν αγάπησα τα χρήματα. Θέλω μόνο να ζω αξιοπρεπώς και να μπορώ να κερνάω τους φίλους μου.
Ζούμε σε μια περίοδο συνεχούς έντασης — πόλεμοι, κρίση αξιών, υπερπληροφόρηση. Πιστεύετε πως η τέχνη μπορεί ακόμη να λειτουργήσει ως καταφύγιο ή και ως αντίσταση;
Είναι στη φύση της τεχνών, πόσο μάλλον της μουσικής και του τραγουδιού που είναι οι μαζικότερες όλων, να καταγράφουν, να αντιπολιτεύονται το παρόν και να οραματίζονται ένα καλύτερο αύριο. Θα σταθώ στο ακόμη»« που λέτε, γιατί περιγράφει την εποχή μας. Ναι, η τεχνολογία, τα μέσα και ο φόβος, συμπιέζουν προς την τυποποίηση του μηνύματος που μπορεί να εκπέμψει το τραγούδι, άρα, τείνουν προς τον έλεγχό του. Όμως πάντα υπάρχουν οι άφοβες φωνές, που πάντα μιλάνε, στις οποίες καταφεύγουν οι σκασμένες. Ναι. Η τέχνη του τραγουδιού στο στόμα της παρέας, στο δρόμο, στις πλατείες, αντιστέκεται εκφράζοντας τα θέλω μας, αγνοώντας αλγόριθμους και τα αντίθετα προς τη λογική προτάγματα.
Υπάρχει κάτι που σας θυμώνει βαθιά στην εποχή μας — και κάτι που σας δίνει ακόμα ελπίδα;
Ελπίζω κάθε φορά όταν αυθόρμητα μικρές πράξεις καλοσύνης συμβαίνουν μπροστά μου. Ελπίζω στο ξεκαρδιστικό γέλιο ενός παιδιού. Με απογοητεύει η απάθεια και η αδιαφορία μεταξύ των ανθρώπων, κάθε μορφή ρατσισμού και αποστρέφομαι την προσήλωση στην εικόνα.
Αγοράστε εισιτηρία για τις κορυφαίες πολιτιστικές εκδηλώσεις στο tickets.in.gr
