Ήταν σαν να περάσαμε ένα ονειρεμένο Σαββατοκύριακο στη Λαπούτα, το φανταστικό ιπτάμενο νησί στο «Το Κάστρο στον Ουρανό», μία από τις πιο γνωστές, άρτιες και πολυβραβευμένες δουλειές του Χαγιάο Μιγιαζάκι και του studio Ghibli. Μας πήρε 39 χρόνια, τόσα μεσολάβησαν από την κυκλοφορία της ταινίας το 1986 μέχρι να εμφανιστεί πριν λίγες μέρες στο Chat GTP 4.0 η επιλογή να μετατρέπουμε τις φωτογραφίες μας σε εικόνες που μιμούνται την αισθητική του σπουδαίου σκηνοθέτη.
Σε αντίθεση βέβαια με τους εικαστικά πολύπλοκους κόσμους του studio Ghibli, οι περισσότεροι ανεβάσαμε απλώς τους εαυτούς μας ή φτιάξαμε μιμς, ικανοποιώντας έτσι την γαργαντουανή όρεξη μας για ένα ακόμα διαδικτυακό τρεντ που σε λίγες μέρες θα έχουμε όλοι μας ξεχάσει.
Αν και δεν ήταν η πρώτη φορά που το Chat GTP 4.0 έδινε τη δυνατότητα στους χρήστες να δημιουργούν εικόνες και μιμς εμπνευσμένα από πολύ γνωστά animations (είχαν προηγηθεί «φίλτρα» για το South Park και τους Simpsons), οι εικόνες «σε ύφος studio Ghibli» ήταν εκείνες που αγαπήθηκαν περισσότερο (σίγουρα επειδή ήταν και οι πιο «εξωτικές») και άνοιξαν πιο έντονα από ποτέ τη συζήτηση αν η τέχνη κινδυνεύει από την αδηφάγα εξάπλωση της Τεχνητής Νοημοσύνης -και ήταν δικαιολογημένο να συμβεί με αυτή την αφορμή.
«Καλλιτέχνες όπως ο Μιγιαζάκι επιμένουν να διεκδικούν το δικαίωμα στην παύση, την εμβάθυνση τη λεπτομέρεια και το σεβασμό της πρώτης ύλης και του περιβάλλοντος».
Τα animations του studio Ghibli σχεδιάζονται στο χέρι, καρέ-καρέ. Σκηνές λίγων δευτερολέπτων έχουν πίσω τους πολλούς μήνες δουλειάς. Ο τρόπος που εργάζονται αναδεικνύει τη δύναμη του ανθρώπινου ταλέντου και δημιουργεί εικόνες που πυροδοτούν τον στοχασμό, ενθαρρύνουν την παρατήρηση. Σε ένα κόσμο που κινείται -χωρίς καν να γνωρίζει το λόγο- σε ρυθμούς ιλιγγιώδεις και μένει στην επιφάνεια των πραγμάτων, καλλιτέχνες όπως ο Μιγιαζάκι επιμένουν να διεκδικούν το δικαίωμα στην παύση, την εμβάθυνση τη λεπτομέρεια και τον σεβασμό της πρώτης ύλης και του περιβάλλοντος.
Το ενεργοβόρο και αντι-οικολογικό Chat GTP 4.0 πήρε αυτή την φιλοσοφία και την τοποθέτησε στα ράφι του σούπερ μάρκετ, προσεγγίζοντας με όρους fast food το πλούσιο και περίπλοκο εύρος συγκινήσεων που οι ταινίες του studio Ghibli γεννούν. Εύλογα κάποιοι υποστήριξαν ότι όλο αυτό συνιστά βαθιά προσβολή στο έργο του Μιγιαζάκι, ο οποίος είναι διαχρονικός πολέμιος όχι μόνο του ΑΙ αλλά και όλων των «ετοιματζίδικων» που προσφέρει η τεχνολογία.
Ίσως χρειάζεται να παραμείνουμε ψυχραιμότεροι. Σίγουρα η μαζική παραγωγή εικόνων άκοπα είναι μια λανθασμένη (αν όχι και προβληματική) αφετηρία για την επαφή μας με τη φιλμογραφία του Μιγιαζάκι, από την άλλη ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για ένα διαδικτυακό τρεντ.
Είναι επικίνδυνο να ευτελίζονται όλα σε «τάσεις», συμφωνούμε, όμως οι συγκεκριμένες εικόνες γνώρισαν τόσο μεγάλη επιτυχία για τουλάχιστον δύο λόγους.
«Το τόσο διασκεδαστικά απροσδόκητο (που πολύ γρήγορα μετατράπηκε σε μανιέρα) πάντρεμα σπάνια αφήνει ασυγκίνητο το κοινό των social media».
Ο πρώτος είναι η ίδια η δύναμη της πηγής έμπνευσής τους. Ένα μιμ δεν είναι αυτόφωτο. Η επιτυχία του εξαρτάται αποκλειστικά από την αυτόνομη αξία των αναφορών που ενσωματώνει. Είναι το σημαίνον που καθορίζει την επιτυχία του σημαινομένου. Οι εικόνες του studio Ghibli είναι ήδη κομμάτι της ιντερνετικής κουλτούρας και ξεχωρίζουν επειδή ακριβώς αποπνέουν κάτι τόσο εγγενές ανθρώπινο και αναλογικό μέσα σε έναν ψηφιακό κόσμο.
Ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με το ότι όλα αυτά τα μιμς στάθηκαν στην επιφάνεια του ιντερνετικού πολτού δημιουργώντας ένα πεδίο αντιθέσεων. Το πολύ ενδιαφέρον ήταν ότι ήδη γνωστά μιμς (όπως αυτό της φωτογραφίας του άρθρου) απέκτησαν μια αναπάντεχη εικονογράφηση. Ειδικά στην Ελλάδα, τα πιο πετυχημένα ήταν εκείνα που μετέφεραν στιγμές από τις καλτ και τρας κινηματογραφική/τηλεοπτική μυθολογία στο ύφος της εικονογραφίας του studio Ghibli. Αυτό το τόσο διασκεδαστικά απροσδόκητο (που πολύ γρήγορα μετατράπηκε σε μανιέρα) πάντρεμα σπάνια αφήνει ασυγκίνητο το κοινό των social media.
Είναι αναπόφευκτο στο εγγύτερο μέλλον η Τεχνητή Νοημοσύνη να δημιουργήσει τέχνη που θα μας προκαλεί αυθεντικές συγκινήσεις και συναισθήματα. Από την άλλη, δεν υπάρχει λόγος να θρηνούμε για την πνευματική διάνοια που «προσβάλλεται», «ευτελίζεται» ή ακόμα και «χάνεται». Όταν θα φτάσουμε στο σημείο η ανθρωπότητα να μην βρίσκει εκφραστική διέξοδο στην Τέχνη, τότε μάλλον δεν θα υπάρχει καν ανθρωπότητα.
Προς το παρόν οι αληθινά κερδισμένοι από αυτή τη συζήτηση είναι οι δικηγόροι. Βλέπετε, όσο εμείς ταξιδεύαμε στη Λαπούτα, εκείνοι έστελναν μέιλ. Πλέον θα πρέπει να προνοούν για τη διαφύλαξη της πνευματικής ιδιοκτησίας των πελατών τους και από την Τεχνητή Νοημοσύνη.
Ξέρετε πόσο κοστίζει η ώρα για να προσλάβετε ένα δικηγόρο-αστέρι στα πνευματικά δικαιώματα;
