Ολο και πιο συχνά πλέον παρατηρώ στον δρόμο – ή μάλλον στην άκρη του δρόμου και συχνά πάνω στο πεζοδρόμιο – αυτοκίνητα με σηκωμένους τους υαλοκαθαριστήρες. Η κίνηση του σηκώματος των υαλοκαθαριστήρων έχει αντικαταστήσει το παλιό αυτοκόλλητο «είμαι γάιδαρος, παρκάρω όπου γουστάρω» που χρησιμοποιούσαμε κάποτε για να ευαισθητοποιήσουμε τους οδηγούς που χωρίς δεύτερη σκέψη άφηναν το όχημά τους κυριολεκτικά όπου να ’ναι. Αφενός η ευαισθησία μας απέναντι στα συμπαθή ζώα, αφετέρου η διόγκωση του φαινομένου, καθιστούν τη χρήση αυτοκόλλητων απαγορευτική: πόσα τέλος πάντως να αγοράσεις; Υπάρχει και το οικολογικό αποτύπωμα.
Γενικότερα, έχει κανείς την εντύπωση ότι τα αυτοκίνητα έχουν καταλάβει ακόμα μεγαλύτερο χώρο στους δημόσιους χώρους. Στην ταινία του Ντέιβιντ Κρόνενμπεργκ Crash υπάρχει μια σκηνή όπου οι πρωταγωνιστές παρατηρούν ότι η κίνηση έχει αυξηθεί δραματικά. Στη δυστοπία του Crash το αυτοκίνητο είναι τόσο συνυφασμένο πλέον με την ανθρώπινη ύπαρξη που διαπερνά ακόμα και τη σεξουαλικότητά της – όλα περνάνε μέσα από τη σχέση του ανθρώπου με το μεταλλικό κατασκεύασμα.
Στην Ελλάδα του 2024 δεν έχουμε φτάσει εκεί, περιοριζόμαστε να διαπερνά απλώς την αδιαφορία για τον πεζό συνάνθρωπο. Ράμπες, διαβάσεις, πεζοδρόμια έχουν αποικηθεί από όλο και περισσότερο μεγάλα και «οικολογικά» αυτοκίνητα, τα οποία πέρα από μειωμένα ή μηδενικά τέλη απολαμβάνουν και ελεύθερη πρόσβαση στον δακτύλιο. Φαντάζομαι ότι αν αντικατασταθούν και τα τελευταία παλιακά αυτοκίνητα, ο ίδιος ο δακτύλιος δεν θα έχει νόημα ύπαρξης, καθώς τα αυτοκίνητα θα είναι περισσότερα στο κέντρο της πόλης από τους κατοίκους και τους επισκέπτες. Ισως ένας δακτύλιος για ανθρώπους να ήταν πιο αποδοτικός, επιτρέποντας στα αυτοκίνητα να κάνουν τη ζωή τους χωρίς τις οχλήσεις πεζών που δεν χωράνε να περάσουν – και πού θέλουν να πάνε όλοι αυτοί δηλαδή;
Στις 13 Μαρτίου του 1935 εισάγονται στη Μ. Βρετανία οι εξετάσεις για τη χορήγηση άδειας οδήγησης Ι.Χ. αυτοκινήτου. Μοιάζει πραγματικά μακριά, αλλά λιγότερο από 100 χρόνια πριν η ύπαρξη των αυτοκινήτων στον χώρο έμοιαζε ακόμα εξωτική. Γέλασα για παράδειγμα στο Poor Things του Λάνθιμου όταν είδα τη μηχανοκίνητη άμαξα του Μπάξτερ να φέρει μπροστά το ομοίωμα κεφαλιού αλόγου: το αυτοκίνητο έγινε οικείο μέσα από την προσαρμογή στην εικόνα αυτού του προηγήθηκε ως μεταφορικό μέσο ευρείας κλίμακας – εξάλλου ακόμα για ιπποδύναμη μιλάμε.
Στην εξέλιξη του τελευταίου αιώνα οι εξετάσεις και η εκπαίδευση εστιάζουν μεν στον ΚΟΚ αλλά πρωτίστως από την άποψη των απαιτήσεων του οχήματος. Το τεχνικό κομμάτι της λειτουργίας και του χειρισμού είναι φυσικά απαραίτητο. Οπως και η ορθή γνώση των σημάτων. Δεν είναι όμως καιρός να εστιάσει η οδική εκπαίδευση και παιδεία και στο μείζον θέμα της σχέσης του οχήματος και του οδηγού με το περιβάλλον στο οποίο κινείται;
Πλάι στο δίπλωμα οδήγησης θα φανταζόμουν ένα παρόμοιο δίπλωμα οδικής συμπεριφοράς. «Δεν βρίζουμε τους άλλους οδηγούς», «δεν περιμένουμε να ανάψει πράσινο πάνω στη διάβαση των πεζών», «δεν κορνάρουμε χωρίς λόγο», «δεν παρκάρουμε όπου μας αρέσει» κ.λπ. κ.λπ. Ειδικά για το τελευταίο, το μάθημα θα μπορούσε να είναι βιωματικό, όπως είναι στη μόδα σήμερα: ο υποψήφιος χωρίς αυτοκίνητο, συνοδεία ενός παιδικού καροτσιού, θα δοκιμάζει τη χαρά τού να κινείσαι όχι απλώς πάνω σε διαλυμένα πεζοδρόμια αλλά και κάνοντας ζιγκ ζαγκ ανάμεσα σε παρκαρισμένα οχήματα κάθε λογής, από μηχανάκια και αυτοκίνητα έως πατίνια και ποδήλατα. Υπερβολική αισιοδοξία; Πιθανότατα – γι’ αυτό και θα είχα και ένα αυστηρό πόιντ σύστεμ για κάθε σχετική παράβαση.
