1944. Τέσσερις αξιωματούχοι και τέσσερις γυναίκες ζουν στο κρατίδιο του Σαλό της βόρειας Ιταλίας. Για παρέα τους έχουν 16 συλληφθέντες, τέλεια δείγματα της νεότητας, παρέα με φρουρούς, υπηρέτες και επιβήτορες. Διαστροφή, σεξ και εμμονές. Αυτός είναι ο σκελετός της ταινίας «Σαλό 120 ημέρες στα Σόδομα», η ιστορία της οποίας, σε κάποιο βαθμό, «δανείζεται» στοιχεία από τον Δάντη και τον Μαρκήσιο Ντε Σαντ (βασίζεται στο ημιτελές μυθιστόρημα Οι 120 μέρες των Σοδόμων του ντε Σαντ) προκειμένου να μιλήσει για το φαινόμενο του φασισμού. Μια ταινία που είτε σου αρέσει, είτε όχι, σε εντυπωσιάζει.
Θαυμάζεις κυρίως την τόλμη του Π. Π. Παζολίνι να κάνει μια ταινία που με μαθηματική ακρίβεια θα προκαλούσε… σάλο, όπως και έγινε, τόσο στην πρώτη προβολή της στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Παρισιού τον Νοέμβριο του 1975, όσο και αργότερα στις αίθουσες. Σύμφωνα με πολλούς αυτή η ταινία που αναμφισβήτητα ανήκει στις πιο δύσκολες του μεγάλου Ιταλού διανοούμενου, θα του κόστιζε τη ζωή (ο Παζολίνι δολοφονήθηκε τον Νοέμβριο του 1975 λίγο μετά την πρεμιέρα της).
Όμως το επίτευγμα του Παζολίνι είναι ότι την έκανε έτσι όπως ακριβώς ήθελε μιλώντας ακριβώς για αυτά που ήθελε, με βασικότερο τον κίνδυνο του φασισμού που εκείνη την εποχή έβραζε στην Ιταλία και που δυστυχώς εξακολουθεί να βράζει στις μέρες μας παντού.
Πενήντα περίπου χρόνια μετά την εμφάνιση του κινηματογραφικού «Σαλό», ο ίδιος ζοφερός κόσμος της ταινίας αυτής ζωντανεύει στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο ΚΠΙΣΝ, σε μια παράσταση με την υπογραφή του Άρη Μπινιάρη. Η πρεμιέρα της παράστασης -ανάθεσης της ΕΛΣ- πραγματοποιήθηκε με επιτυχία το Σάββατο 10 Φεβρουαρίου στην γεμάτη αίθουσα της Εναλλακτικής Σκηνής. Υποκλινόμενος στην εμβληματική ταινία, ο Μπινιάρης, ένας πολυσχιδής και ευφάνταστος δημιουργός ανασύνθεσε την κατακερματισμένη μνήμη μέσα από μια ποιητική αλληγορία που στόχο έχει να αποκαλύψει την τρομακτική ανθεκτικότητα του ολοκληρωτισμού και την πιθανότητα μιας νέας μετάλλαξής του: τον νεοκαπιταλισμό.
«Ο φασισμός δεν καίει μόνο σάρκες, μας «σπρώχνει» στον ολοκληρωτικό αφανισμό» είπε σε μια από τις τελευταίες συνεντεύξεις του ο ποιητής, συγγραφέας και κινηματογραφικός σκηνοθέτης Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Αυτόν τον φασισμό ήταν που πολέμησε από τα πρώτα μέχρι τα τελευταία χρόνια της ζωής του. Και αυτός ο φασισμός ήταν που τελικά τον σκότωσε.
Γεννημένος στην Μπολόνια στις 5 Μαρτίου του 1922, κατά τραγική ειρωνεία την ίδια χρονιά που ο Μπενίτο Μουσολίνι ανέβηκε στην εξουσία, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι, γιος στρατιωτικού και δασκάλας, μεγάλωσε σε ένα τυραννικό περιβάλλον, λόγος που των ώθησε να εγκαταλείψει σύντομα το σπίτι του. Ένα ακόμα πιο ειρωνικό στοιχείο της ζωής του είναι ότι ο πατέρας του είχε γίνει διάσημος επειδή έσωσε τη ζωή του Μουσολίνι.
Η κλίση του Π. Π. Παζολίνι προς την ποίηση και τις Τέχνες φάνηκε από την αρχή. Σπούδασε Ιστορία της Τέχνης και φιλολογία στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια ενώ κατά την διάρκεια του πολέμου βρήκε καταφύγιο στην Καζάρσα μαζί με την μητέρα και τον αδελφό του που αργότερα ως μέλος της αντάρτικης ομάδας Οζόπο θα δολοφονούνταν από Γιουγκοσλάβους αντάρτες (τα μυθιστορήματα «Παιδιά της ζωής» και «Μια βίαιη ζωή» ήταν επίσης ένας θρήνος του Παζολίνι για τον χαμό του αδελφού του). Τότε ήταν που ο Παζολίνι εξέδωσε την πρώτη ποιητική συλλογή του, «Ποιήματα στην Καζάρσα».
Στη Ρώμη έφτασε δέκα χρόνια αργότερα, περισσότερο από ανάγκη γιατί είχε χάσει τη δουλειά του ως φιλόλογος στην Καζάρσα όταν έγινε γνωστή η ομοφυλοφιλία του. Ίδρυσε το φιλολογικό περιοδικό Officina (1955) το οποίο μετά από τέσσερα χρόνια θα έκλεινε όταν ο Παζολίνι έγραψε ένα οργισμένο άρθρο εναντίον του Πάπα Πίου του 12ου. Η ομοφυλοφιλία του ήταν επίσης ο λόγος για τον οποίο το Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα τον διέγραψε το 1949 (είχε γίνει μέλος το 1947).
Η ποιητική του δραστηριότητα τον έφερε κοντά στον Αλμπέρο Μοράβια που τον θεωρούσε κορυφαίο ποιητή της γενιάς του και μαζί του διεύθυνε την επιθεώρηση «Nuovi argomenti» φλερτάροντας σιγά –σιγά με την Έβδομη Τέχνη. Από το 1961 ως το 1975 ο Παζολίνι σκηνοθέτησε αρκετές ταινίες για το σινεμά, κάποιες από τις οποίες αποτελούν από μόνες τους κεφάλαια της ιστορίας του ιταλικού κινηματογράφου. «Μάμα Ρόμα», «Ακατόνε», «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», «Θεώρημα», «Μήδεια».
Σε όλη του την ζωή ο Παζολίνι δεν σταμάτησε να προκαλεί και πολύ συχνά εξόργισε τόσο την καθολική Εκκλησία όσο και την ιταλική δικαιοσύνη που προέβη σε εισαγγελικές παρεμβάσεις εναντίον του όπως συνέβη με το «Σαλό» αλλά και το σπονδυλωτό «Ro.Go.Pa.G.» (1963) για το οποίο ο Παζολίνι είχε συλληφθεί.
«Αγαπητέ Αλμπέρτο
Σου στέλνω το χειρόγραφο για να μου δώσεις τη συμβουλή σου. Είναι ένα μυθιστόρημα αλλά δεν είναι γραμμένο έτσι όπως γράφονται τα μυθιστορήματα. Η γλώσσα του είναι εκείνη των δοκιμίων, των δημοσιογραφικών άρθρων, των κριτικών, των προσωπικών γραμμάτων – ακόμα και της ποίησης. Μίλησα στον αναγνώστη ως ο εαυτός μου, ψυχή τε και σώματι. Ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος είναι αυτός που είναι και πέρα από τις ομοιότητές του με την δική μου ιστορία, μου είναι ένας άγνωστος…»
Το παραπάνω είναι απόσπασμα της επιστολής που το 1975, ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι έστειλε στον φίλο του, συγγραφέα Αλμπέρο Μοράβιο προκειμένου να ζητήσει μια γνώμη το για το μυθιστόρημά του «Petrolio». Ωστόσο το «Petrolio» που στην χώρα μας κυκλοφόρησε ως «Πετρέλαιο» το 1993 (εκδ. Παρατηρητής) έμελλε να δημοσιευτεί πολλά χρόνια μετά τον θάνατο του Παζολίνι.
Στις 2 Νοεμβρίου του 1975, ο αιρετικός δημιουργός βρέθηκε δολοφονημένος στην παραλία της Όστια, έξω από τη Ρώμη, ένα μέρος που είχε χρησιμοποιήσει πολλές φορές στα γραπτά και τις ταινίες του. Η σορός έφερε σημάδια άγριας κακοποίησης και για τον φόνο είχε καταδικαστεί σε φυλάκιση λίγων ετών ο Πίνο Πελόζι, μια αρσενική πόρνη 17 ετών που πολλά χρόνια αργότερα, μετά την αποφυλάκισή του, θα έλεγε ότι ο Παζολίνι εκτελέστηκε από νεοφασίστες.
