Αυτές οι ημέρες είναι κρίσιμες για τη Βόρεια Μακεδονία. Σήμερα ή αύριο το κοινοβούλιο της χώρας θα ψηφίσει εάν αποδέχεται την πρόταση που έκανε η Γαλλία ως προεδρεύουσα της ΕΕ το πρώτο εξάμηνο για συμφωνία με τη Βουλγαρία προκειμένου η Σόφια να άρει το βέτο της για την ενταξιακή πορεία των Σκοπίων στην ΕΕ.
Το βουλγαρικό κοινοβούλιο, παρότι η κυβέρνηση της χώρας διαλύθηκε, ενέκρινε τη γαλλική πρόταση. Ο πρώην πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ δεν κρύβει την αγωνία του. Επιθυμεί διακαώς να υπερψηφιστεί η πρόταση. «Περιμένουμε 17 χρόνια» λέει. «Είναι πλέον καιρός».
Ο Ζόραν Ζάεφ πήρε μέρος στο ετήσιο συνέδριο του Economist που γίνεται στο Λαγονήσι. Και στη συνομιλία του με τους πρωθυπουργούς του Μαυροβουνίου Ντρίντα Αμπάζοβιτς και του Κοσόβου Αλμπίν Κούρτι έκανε μια κατηγορηματική τοποθέτηση: «Το σημαντικό είναι να ψηφιστεί η πρόταση και να επιλυθεί η διαφωνία με τη Βουλγαρία. Αυτό είναι το σημαντικό για να αρχίσει η ενταξιακή μας πορεία. Λένε ότι μπορεί να πέσει η κυβέρνηση. Ποιος νοιάζεται; Οι κυβερνήσεις αλλάζουν, η συμφωνία θα μείνει».
«Περιμένουμε 17 χρόνια»
«Ο κόσμος, ο λαός μας, έχει κουραστεί να περιμένει. Περιμένουμε 17 χρόνια την ΕΕ να μας ανοίξει τον δρόμο. Μας είχαν υποσχεθεί: Εάν κάνετε τη Συμφωνία των Πρεσπών και έπειτα από τόσα χρόνια βρείτε λύση μαζί με την Ελλάδα για το όνομα, θα προχωρήσετε. Παράλληλα μας ζήτησαν να κάνουμε πολλές μεταρρυθμίσεις. Το κάναμε 100% στην κατεύθυνση που μας ζήτησε η ΕΕ. Πολεμήσαμε τη διαφθορά, εξασφαλίσαμε την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, βελτιώσαμε υγεία, παιδεία, περιμένοντας να αρχίσουμε την ενταξιακή πορεία. Και κατόπιν προέκυψε το θέμα με τη Βουλγαρία που θέλει επέκταση προς τα Δυτικά Βαλκάνια αλλά δεν παίρνει ξεκάθαρες αποφάσεις γι’ αυτό. Και αυτή η κατάσταση δημιουργεί κούραση στον λαό, αναταραχή, μας κάνουν να χάνουμε τα κίνητρά μας και τη διάθεση για μεταρρυθμίσεις. Αισθανόμαστε ότι η ΕΕ μάς πρόδωσε. Εχουμε κάνει όσα ζήτησε και ακόμα περιμένουμε. Εάν συνεχίσει να μας απογοητεύει, αφήνει χώρο για άλλες δυνάμεις να εισχωρήσουν, δυνάμεις που ελέγχουν ΜΜΕ εξαγοράζουν κάτω από το τραπέζι. Και τότε η κατάσταση δυσχεραίνει διαρκώς».
Εξηγεί ότι για αυτό η ψηφοφορία στη Βουλή είναι τόσο κρίσιμη. «Υπάρχουν αλβανικά κόμματα της αντιπολίτευσης που θα τη στηρίξουν. Ελπίζω ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση να έχουν αρκετό κουράγιο να ψηφίσουν υπέρ της πρότασης της ΕΕ. Ουσιαστικά θα αποδεχθούν να μπουν οι μειονότητες των Βούλγαρων, των Μαυροβούνιων και των Κροατών στο Σύνταγμά μας. Μέχρι τώρα έχουμε επίσημα 7 εθνικότητες-κοινότητες, τώρα θα έχουμε 10. Πρέπει να είναι αποδεκτό από την πλειοψηφία του λαού και του κοινοβουλίου. Για χάρη του ευρωπαϊκού μέλλοντός μας αλλάξαμε το όνομά μας. Είναι πιο εύκολο να προσθέσεις άλλες τρεις κοινότητες που ήδη ζουν και στη χώρα σου από το να αλλαξεις όνομα. Ελπίζω ότι θα περάσει».
Μπορεί να περάσει η πρόταση αλλά να πέσει η κυβέρνηση. «Υπάρχουν τρία μικρά κόμματα που έχουν 4 βουλευτές. Εάν δεν ψηφίσουν μπορεί να αποφασίσουν να φύγουν από την κυβέρνηση συνεργασίας. Τότε θα χαθεί η πλειοψηφία. Ελπίζω ότι δεν θα συμβεί αυτό. Ομως τελικά οι κυβερνήσεις έρχονται και φεύγουν. Το σημαντικό είναι ότι το κράτος πρέπει να προχωρήσει μπροστά. Ιδιαίτερα σε τέτοιου είδους στρατηγικά θέματα. Την απόφαση να γίνουμε μέλος της ΕΕ την πήραμε όταν φύγαμε από τη Γιουγκοσλαβία. Ισως χρειαστούμε πολλά χρόνια ακόμα. Αλλά αυτό είναι το βασικό μας κίνητρο».
Διαφωνίες στο εσωτερικό
Φυσικά υπάρχουν και διαφωνίες στο εσωτερικό. «Πάντα υπάρχουν. Προώθησα τη Συμφωνία των Πρεσπών με τον Αλέξη Τσίπρα όταν το 78% των πολιτών της χώρας μου ήταν εναντίον οποιασδήποτε αλλαγής ονόματος. Κι όμως, παρ’ όλα αυτά το 2020 κέρδισα τις εκλογές. Γιατί; Διότι τους πολίτες τούς νοιάζει το μέλλον. Ισως έχουν στενοχωρηθεί για διάφορα, αλλά όταν αποφασίζουν τι είδους μέλλον θέλουν, επιθυμούν ένα προβλέψιμο μέλλον. Η Ευρωπαϊκή Ενωση για εμάς είναι μονόδρομος. Είμαστε ήδη στο ΝΑΤΟ λόγω της Συμφωνίας των Πρεσπών. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη και προσωπικά ο έλληνας Πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας παλεύουν για τα Δυτικά Βαλκάνια και το ξέρουμε. Επίσης είμαι περήφανος για τις πολλές ελληνικές επενδύσεις στη χώρα μου. Και για το ότι τώρα που είμαστε μέλη του ΝΑΤΟ τα ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη προστατεύουν τον εναέριο χώρο μας».
Δεν αφήνει απ’ έξω τη νέα κατάσταση που έχει διαμορφωθεί διεθνώς. «Ελπίζω ότι η ΕΕ έμαθε κάτι από τη ρωσική επιθετικότητα προς την Ουκρανία. Οτι σε κάποιες περιοχές είναι πιο εύκολο να δημιουργηθούν προβλήματα. Προς το παρόν λοιπόν εμείς και άλλες χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είμαστε ανοιχτοί και ευάλωτοι σε επιρροές από άλλες χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Τουρκία. Η Ρωσία και Κίνα δεν προσφέρουν δημοκρατία και ελευθερία».
«Εφικτή η λύση στην Κύπρο»
Και η Τουρκία; Πώς βλέπει την τουρκική συμπεριφορά απέναντι στην Ελλάδα; «Είμαστε καλοί φίλοι και με την Ελλάδα και με την Τουρκία. Εχουμε τουρκική μειονότητα και δικούς μας στην Τουρκία. Σε αυτή την κρίση υπάρχουν πολλές μη συνήθεις προσεγγίσεις από τους πολιτικούς. Μιλάω προσεκτικά, καταλαβαίνετε. Μερικές φορές υπάρχει πρόβλημα χωρίς διαφωνίες. Τουρκία και Ελλάδα είναι σημαντικές χώρες. Χώρες οι πολίτες των οποίων θα επωφεληθούν εάν βρεθούν λύσεις. Εχω κάνει και άλλες συμφωνίες εκτός από τις Πρέσπες που είναι η πιο γνωστή. Πιστεύω πραγματικά ότι είναι εφικτή μια δίκαιη λύση για την Κύπρο. Επίσης, πιστεύω ότι και οι δύο χώρες θα επωφεληθούν από τους ενεργειακούς πόρους εάν συνεργασθούν. Και αυτό θα είναι ευεργετικό για όλη την περιοχή».
Διακοπές στη Χαλκιδική
Θυμάται την εποχή, όχι πριν από πολλά χρόνια, που «το καθεστώς Γκρούεφσκι έστελνε ανθρώπους στα σύνορα με την Ελλάδα να φωτογραφίζει όσους έρχονταν διακοπές στη χώρα σας για να τους κατηγορήσει ως προδότες. Φέτος ήρθαν 1,3 εκατ. από τη Βόρεια Μακεδονία στην Ελλάδα, όταν ο πληθυσμός μας είναι 1,8 εκατ. Δείτε πώς άλλαξε η κατάσταση τόσο σύντομα» λέει.
Αλλαξε και για εκείνον που δεν είναι πλέον στην εξουσία. «Ναι, αλλά βλέπετε το μαύρισμά μου; Εχει γίνει στο σπίτι μου στη Χαλκιδική. Εχω μια συμβουλή για τους πολιτικούς: Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να κάνουν όταν εγκαταλείψουν την πολιτική».
