Με 16 εμβληματικές επενδύσεις, οι οποίες θα υλοποιηθούν από ιδιώτες αλλά και μέσω ΣΔΙΤ, σχεδιάζει η κυβέρνηση να στηρίξει τη μετάβαση της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης στη μετα-λιγνιτική εποχή. Το όραμα για την επόμενη ημέρα στις δύο ενεργειακές περιφέρειες της χώρας βασίζεται σε πέντε πυλώνες (Καθαρή ενέργεια, Βιομηχανία, Βιοτεχνία και Εμπόριο, Έξυπνη αγροτική παραγωγή, Βιώσιμος τουρισμός και Τεχνολογία και εκπαίδευση), οι οποίοι θα υποστηρίζονται από οριζόντιες δράσεις. Οι συγκεκριμένες επενδύσεις εκτιμάται ότι θα δημιουργήσουν στη Δ. Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη περί τις 8.000 άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας.
To τελικό σχέδιο δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών – δηλαδή το masterplan της απολιγνιτοποίησης – συζητήθηκε σήμερα το μεσημέρι στη συνεδρίαση της Κυβερνητικής Επιτροπής που διεξήχθη μέσω τηλεδιάσκεψης. Να σημειωθεί ότι η Ελλάδα φιλοδοξεί να παύσει ποσοστό μεγαλύτερο του 80% της λιγνιτικής ισχύος της ΔΕΗ έως το 2023 και το 100% έως το 2028.
Οι εξεταζόμενες εμβληματικές ιδιωτικές επενδύσεις (ή με ΣΔΙΤ), που περιλαμβάνονται στο σχέδιο παρουσιάστηκαν το απόγευμα σε συνέντευξη Τύπου από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωστή Χατζηδάκη, τον πρόεδρο της Συντονιστικής Επιτροπής Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης κ. Κωστή Μουσουρούλη και τη Γενική Γραμματέα Ενέργειας κυρία Αλεξάνδρα Σδούκου και είναι οι εξής:
- Φωτοβολταϊκά πάρκα συνολικής ισχύος 2,3 γιγαβάτ (GW) σε Δ. Μακεδονία και Μεγαλόπολη με σύμπραξη ΔΕΗ – RWE. Πρώτο μεγάλο πρότζεκτ από τη ΔΕΗ Ανανεώσιμες η κατασκευή πάρκου ισχύος 230 μεγαβάτ (MW), μια επένδυση 133 εκατ. ευρώ.
- Ανάπτυξη φωτοβολταϊκών πάρκων ισχύος 0,5 GW στη Μεγαλόπολη από τη ΔΕΗ
- Άμεση έναρξη κατασκευής του φωτοβολταϊκού πάρκου των ΕΛΠΕ στην Κοζάνη, επένδυση 130 εκατ. ευρω.
- Μονάδα παραγωγής πράσινου υδρογόνου από τη Solaris
- Εγκατάσταση αποθήκευσης ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία από τη Eunice.
- Δημιουργία πρότυπης φαρμακοβιομηχανίας στη Μεγαλόπολη.
- Ανάπτυξη έξυπνης μονάδας υδροπονίας στη Δυτική Μακεδονίας.
- Ανάπτυξη έξυπνης μονάδας υδροπονίας στη Μεγαλόπολη.
- Βιομηχανικό πάρκο ηλεκτροκίνησης στη Δυτική Μακεδονία.
- Οικοσύστημα οινικού τουρισμού, στα πρότυπα της Βορειας Ιταλίας στη Δυτική Μακεδονία.
- Πεδίο ενεργειακής έρευνας και τεχνολογίας, με φορέα υλοποίησης το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
- Υπερσύγχρονη κλινική φυσικής αποκατάστασης στη Δυτική Μακεδονία.
- Δημιουργία θεματικού πάρκου ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης στη Μεγαλόπολη.
- Δημιουργία μονάδας διαχείρισης αποβλήτων στη Δυτική Μακεδονία.
- Κέντρο επεξεργασίας βιομάζας στη Δυτική Μακεδονία
- Δημιουργία επιχειρηματικού πάρκου στη Μεγαλόπολη
Σύμφωνα μάλιστα με τα όσα ανέφερε ο κ. Χατζηδάκης, από τις 9 Ιουλίου που άνοιξε η σχετική πλατφόρμα υποβλήθηκαν από Έλληνες και ξένους επενδυτές περί τις 70 προτάσεις για ανάπτυξη έργων στις δύο περιοχές, οι οποίες βρίσκονται υπό αξιολόγηση.
Στις επενδύσεις που προτείνονται περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, μονάδες ευφυούς κτηνοτροφίας και ζωοτροφών (σε Δ. Μακεδονία και Μεγαλόπολη), ένα σύγχρονο σωφρονιστικό ίδρυμα και μια πρότυπη βιομηχανία παραγωγής φαρμάκων στη Μεγαλόπολη, θεματικά πάρκα περιπέτειας, ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης, μονάδες διαχείρισης αποβλήτων, μονάδες μεταποίησης και συσκευασίας αγροτικών προϊόντων, συγκεντρωτικά ηλιακά συστήματα για παραγωγή θερμότητας και ηλεκτρισμού (CSP/CHP), δημιουργία κέντρου επεξεργασίας βιομάζας, κατασκευή καταλυμάτων για «τρίτη ηλικία», ολοκληρωμένο κέντρο μηχανοκίνητου αθλητισμού, ανάδειξη χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς κλπ. Όσον αφορά στην κρίσιμη για τη Δυτική Μακεδονία τηλεθέρμανση προωθείται ΣΥΘΗΑ με συγχώνευση εταιριών τηλεθέρμανσης, διατήρηση του κόστους θέρμανσης και επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου χωρίς πρόσθετη επιβάρυνση στη Μεγαλόπολη.
Για την επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης των έργων, προκρίνεται η λύση του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδιασμού με το χαρακτηρισμό επιχειρηματικών πάρκων στις επηρεαζόμενες περιοχές.
Σύμφωνα με τον υπουργό οι υπό εξέταση επενδύσεις δίδουν τη δυνατότητα για την Ελλάδα αυξημένης αξιοποίησης του ύψους των πόρων των τριών πυλώνων του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης (Ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, Ειδικό καθεστώς InvestEU και Δανειακή Διευκόλυνση Δημοσίου Τομέα), του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης ξεπερνώντας τα 5 δισ. ευρώ. Επιπλέον, παραμένουν ως χρηματοδοτικός βραχίονας για επενδύσεις το Πρόγραμμα Δυτικής Μακεδονίας και το ΠΕΠ Πελοποννήσου.
Το master plan θα τεθεί σε διαβούλευση για 50 ημέρες (δηλαδή έως τις 31 Οκτωβρίου), στη συνέχεια θα αξιολογηθούν και θα ενσωματωθούν τυχόν παρατηρήσεις και εκτιμάται ότι έως το τέλος του έτους θα υποβληθεί προς έγκριση στην Κομισιόν.
Κίνητρα με φοροελαφρύνσεις και ενισχύσεις
Επιπλέον, σχεδιάστηκε ολοκληρωμένη δέσμη 15 εξατομικευμένων κινήτρων σε τρεις ομάδες. Η πρώτη ομάδα αφορά κίνητρα προσέλκυσης νέας παραγωγικής διαδικασίας (παροχή επιχορήγησης για νέα επένδυση, φοροαπαλλαγή, φοροελαφρύνσεις, επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών, απαλλαγή τελών, δάνειο με ευνοϊκούς όρους, εγγυήσεις). Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει κίνητρα διατήρησης υφιστάμενης λειτουργίας (παροχή επιχορήγησης για αναμόρφωση/εκσυγχρονισμό παραγωγικής λειτουργίας, επιδότηση δανειακών υποχρεώσεων και μισθολογικού κόστους, συμμετοχή στα Ίδια Κεφάλαια και Δάνειο με ευνοϊκούς όρους). Όσο για την τρίτη ομάδα εστιάζει σε κίνητρα για την υποστήριξη φυσικών προσώπων (απομείωση φόρου εισοδήματος, επιδότηση στεγαστικού δανείου, ενίσχυση προβλεπόμενων επιδομάτων και προγραμμάτων κατάρτισης).
Όσον αφορά στα νέα προτεινόμενα όρια ενίσχυσης για τις περιφερειακές ενότητες Κοζάνης, Φλώρινας και Τρίπολης προτείνεται να αυξηθούν σε 60% για τις μεγάλες επιχειρήσεις, 70% για τις μεσαίες επιχειρήσεις και 80% για τις μικρές επιχειρήσεις. Για τις υπόλοιπες περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και Πελοποννήσου τα αντίστοιχα ποσοστά ενίσχυσης προτείνεται να είναι 40%, 50% και 60% αντίστοιχα. Σήμερα στη Δ. Μακεδονία τα ποσοστά ενίσχυσης διαμορφώνεται σε 25%, 35% και 45% και στην Πελοπόννησο σε 35%, 45% και 55% αντίστοιχα.
Ανεργία και απασχόληση
Η Δυτική Μακεδονία μαστίζεται από διαχρονικά υψηλή ανεργία 25%-30%, η οποία μάλιστα έχει οδηγήσει σε ρυθμούς μετανάστευσης 4%-7%. Αντιστοίχως, στην ευρύτερη περιοχή της Πελοποννήσου καταγράφεται ανεργία περίπου 45% στους νέους. Η εκπαίδευση, σύμφωνα με το master plan αποτελούν τα κύρια πλεονεκτήματα για το εργατικό δυναμικό των δύο ενεργειακών περιοχών. Το εργατικό δυναμικό της Δυτικής Μακεδονίας είναι χαμηλής εξειδίκευσης αλλά με προοπτική επανακατάρτισης.
Ωστόσο, σύμφωνα με τα όσα αναφέρθηκαν σε παρουσίαση του master plan που έγινε στις ομάδες εργασίας Δυτικής Μακεδονίας τη Δευτέρα, υφίστανται προβληματισμοί καθώς τα δεδομένα για την περιοχή δείχνουν ότι περίπου το 50% του δυναμικού είναι άνω των 45 ετών καθιστώντας την επανακατάρτιση πιο δύσκολη. Επίσης, περίπου το 75% του πληθυσμού δεν έχει εκπαίδευση Πανεπιστημίου/ΤΕΙ.
Αντιστοίχως, περίπου το 77% του πληθυσμού στην Πελοπόννησο δεν έχει εκπαίδευση Πανεπιστημίου/ΤΕΙ, ενώ περίπου 50% του δυναμικού είναι άνω των 45 ετών.
Επενδύσεις και μεταφορές
Θετικό στοιχεία για την ανάπτυξη επενδύσεων αποτελεί η καλή οδική σύνδεση που έχει η Δυτική Μακεδονία με αστικά κέντρα της Ελλάδας και γειτονικών Βαλκανικών χωρών. Όσο για την ύπαρξη δύο αεροδρομίων στην περιοχή θεωρείται ευνοϊκή για την προσέλκυση τουρισμού, αν και σήμερα εξυπηρετεί αποκλειστικά πτήσεις εσωτερικού. Κοιτώντας ευρύτερα στην περιοχή, το διεθνές αεροδρόμιο «Μακεδονία» απέχει 1.5-2 ώρες οδικώς από την περιοχή και εξυπηρετεί πολλαπλάσιες αφίξεις εσωτερικού και εξωτερικού.
Εξάλλου, το υφιστάμενο σιδηροδρομικό δίκτυο Δ. Μακεδονίας συνδέει την Πτολεμαΐδα και τη Φλώρινα με το κύριο εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο και από εκεί με τις αγορές των Βαλκανίων και της Κεντρικής Ευρώπης. Η πρόβλεψη ένταξης της Κοζάνης στο δίκτυο, καθώς και η επέκταση ανατολικά προς την Αλβανία θα μπορούσε να ενισχύσει δυνητικά τη συνδεσιμότητα και ως εκ τούτου τον εξαγωγικό χαρακτήρα της περιοχής.
