Τα δύο γράμματα του ελληνικού αλβαφήτου Φι και Λάμδα, δανεισμένα από τον οπτικό συμβολισμό της αρχαιότητας και της ποπ κουλτούρας, έχουν γίνει στις μέρες μας σύμβολα πολιτικής αναγνώρισης. Η «Ανυπότακτη Γαλλία» του Ζαν-Λικ Μελανσόν έχει επιλέξει το πρώτο γράμμα, δηλαδή το Φι, ενώ το δεύτερο, δηλαδή το Λάμδα, το επέλεξαν «γκρουπούσκουλα» της Ακροδεξιάς, όπως τα ονομάζει η γαλλική εφημερίδα «Le Monde». Τα δύο αυτά γράμματα αποτελούν πλέον δείγμα προσχώρησης σε κάποιο κόμμα.

Ενα ανάποδο Λάμδα (V) μέσα σε έναν κύκλο αποτελεί μοτίβο που ανεμίζει όλο και πιο συχνά σε κάποια σημαία – μπλε εάν βρίσκεστε στη Γαλλία, κίτρινη εάν είστε στη Γερμανία ή στην Αυστρία. Το έμβλημα αυτό, το οποίο ενώνει διάφορες πολιτικές ακροδεξιές ομάδες που γεννήθηκαν στα τέλη του περασμένου αιώνα, τραβάει με τρόπο αινιγματικό την προσοχή από την πρώτη ματιά.

Αυτά τα γκρουπούσκουλα, καίτοι αδύναμα σε ψηφοφόρους, πλην όμως με έντονη (και αμφιλεγόμενη) παρουσία, επέλεξαν ένα κοινό σύμβολο: το ενδέκατο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, Λάμδα (Λ), το οποίο στη συνέχεια το ανανέωσαν έξυπνα με δυναμικά γραφικά και έντονα χρώματα. Πίσω από αυτό το σύμβολο υπάρχει η κλασική έννοια του όρου, Λακεδαιμών (αλλιώς Λακεδαιμονία) και η πρόσφατη επανεμφάνισή του από τους οπαδούς της «εθνοδιαφοροποίησης». Είναι το προϊόν μιας επικοινωνιακής προσπάθειας ώστε οι ομάδες αυτές να αλιεύσουν ψηφοφόρους.

Από τους 300 του Λεωνίδα

Υπό την παρούσα μορφή του, αυτό το Λάμδα έγινε γνωστό από τη χολιγουντιανή ταινία «300», του Ζακ Σνάιντερ (2006), η οποία έσπασε ταμεία και παρουσίασε μια νέα κινηματογραφική εκδοχή της μάχης των Θερμοπυλών. Το Λάμδα ήταν σκαλισμένο επάνω στις ασπίδες των σπαρτιατών πολεμιστών. Ο γερμανός ιστορικός Μπόντο Μρόζεκ, αναλύοντας την επιλογή αυτού του συμβόλου σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε στα γαλλικά στην ηλεκτρονική σελίδα Antiquipop, δείχνει πως η Ακροδεξιά, η οποία είχε έλλειψη από μια ελκυστική εικόνα, άντλησε έμπνευση από αυτή τη δεξαμενή εικόνων:

«Αυτοί οι ακτιβιστές έψαχναν σύμβολα τα οποία έχαιραν εκτίμησης στην ποπ κουλτούρα και θα μπορούσαν να συμβαδίζουν κατά κάποιον τρόπο με τις ιδέες τους περί ισχύος, περί βίας, αρρενωπότητας και εθνικισμού (…) και σιγά-σιγά έδωσαν στις εικόνες αυτές πολιτική έννοια».

Στη Γαλλία ένα νέο κίνημα, στην άλλη όψη του πολιτικού φάσματος, δηλαδή στην Ακροαριστερά, κάνει και αυτό χρήση του ελληνικού αλφαβήτου. Η «Ανυπότακτη Γαλλία» του Ζαν-Λικ Μελανσόν δανείστηκε στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές του 2017 ένα νέο έμβλημα, το Φι, το εικοστό πρώτο γράμμα του ελληνικού αλφαβήτου, σε μια αναφορά στα αρχικά του κινήματος FI, France Insoumise, στα γαλλικά.

Και σε αυτή την περίπτωση συναντάμε αρχαιοπρεπείς αναφορές: ο Ζαν-Λικ Μελανσόν δικαιολογεί την υιοθέτηση του Φι με την «αγάπη του προς εκείνους που μας δίδαξαν τη Δημοκρατία» και γιατί «σχετίζεται με τη φιλοσοφία». Ωστόσο, όπως αναφέρει ο «Monde», προκειμένου να προσδώσουν δυναμισμό στο κίνημά του, οι γραφίστες στρογγύλεψαν το Φι, σε βαθμό που να παραπέμπει στην καλλιγραφία του Walt Disney, σύμβολο της καπιταλιστικής κουλτούρας. Το να δανείζεται κανείς από τον οπτικό συμβολισμό της αρχαιότητας και της ποπ κουλτούρας έχει τελικά το τίμημά του, καταλήγει η γαλλική εφημερίδα.