«Μελετήστε σαν να πρόκειται να ζήσετε για πάντα. Ζήστε σαν να πρόκειται να πεθάνετε αύριο». Αυτό συμβούλευε τις μαθήτριές της στο Κολέγιο Βάσαρ (Vassar College) η Μαρία Μίτσελ (Maria Mitchell, 1818-1889), η πρώτη γυναίκα που πέτυχε να γίνει επαγγελματίας αστρονόμος στις ΗΠΑ. Η 50χρονη τότε δασκάλα τους είχε διανύσει μια μακρά επιστημονική διαδρομή και ήξερε καλά για τι πράγμα μιλούσε.
Ενα από τα εννέα παιδιά μιας οικογένειας Κουακέρων που ζούσε στο νησί Νάντακεκ ανοιχτά της Μασαχουσέτης, η Μαρία έδειξε από μικρή τις πνευματικές ικανότητές της και παρακινούμενη από τον πατέρα της (διευθυντής σε υποκατάστημα τράπεζας και ερασιτέχνης αστρονόμος) άρχισε να παρατηρεί τον ουρανό από το τηλεσκόπιο που υπήρχε στην ταράτσα του σπιτιού τους. Φυσικό ταλέντο στα μαθηματικά, με εξαιρετική παρατηρητικότητα και κοφτερό μυαλό, διέπρεψε ως μαθήτρια και στην ηλικία των 17 ετών άνοιξε το δικό της σχολείο. Εναν χρόνο αργότερα τοποθετήθηκε επικεφαλής της τοπικής βιβλιοθήκης. Ιστορικές αναφορές θέλουν τη Μίτσελ να μην αποχωρίζεται ποτέ το σημειωματάριό της, στο οποίο εκτός από τις αστρονομικές παρατηρήσεις της κατέγραφε και τις ιδέες της. Χαρακτηριστική του ανεξάρτητου πνεύματός της είναι η ακόλουθη: «Δεν μπορούμε να παίρνουμε τίποτε σαν δεδομένο. Πρέπει να αμφιβάλλουμε για όλα».
Τον Οκτώβριο του 1847, σε ηλικία μόλις 29 ετών, εντόπισε έναν κομήτη και ανέφερε το εύρημά της στην επιθεώρηση της Βρετανικής Βασιλικής Αστρονομικής Εταιρείας. Ο κομήτης πήρε το όνομά της, η Μίτσελ κέρδισε το χρυσό μετάλλιο που είχε θεσπίσει ο Φρειδερίκος Στ’ της Δανίας για «όποιον πρωτοεντοπίσει κομήτη με τη χρήση τηλεσκοπίου οπουδήποτε στον κόσμο» και αυτό τής άνοιξε τον δρόμο για ακόμα μεγαλύτερη αναγνώριση: έγινε μέλος της Αμερικανικής Ενωσης για την Προώθηση της Επιστήμης και κατά τη διάρκεια ενός μεγάλου ταξιδιού στην Ευρώπη έγινε δεκτή από επιστήμονες και διανοουμένους, μεταξύ των οποίων και ο Αλεξάντερ φον Χούμπολτ.
Το 1865 διορίστηκε καθηγήτρια Αστρονομίας στο νεοϊδρυθέν κολέγιο θηλέων Βάσαρ, το οποίο διέθετε τον δεύτερο καλύτερο εξοπλισμό για αστρονομικές παρατηρήσεις στις ΗΠΑ (πρώτος ήταν του Χάρβαρντ). Παρά το γεγονός ότι η Μίτσελ έγινε έξαλλη όταν ανακάλυψε πως ο ετήσιος μισθός της ήταν κατά πολύ μικρότερος από εκείνον των ανδρών καθηγητών, λάτρεψε τη θέση αυτή που της παρείχε τη δυνατότητα να εκπαιδεύσει αλλά και να ενδυναμώσει τις μαθήτριές της, τις οποίες ενθάρρυνε να ακολουθήσουν επιστημονική σταδιοδρομία. Οχι πως τα κατάφερνε πάντα: από το κολέγιο αυτό αποφοίτησαν πράγματι πολλές επιστήμονες, αλλά για την πλειονότητα των κοριτσιών ήταν ο προθάλαμος ενός καλού γάμου.
Την 1η Αυγούστου συμπληρώνονται 200 χρόνια από τη γέννηση της Μίτσελ. Μέσα στον μήνα θα μάθουμε και τους εφετινούς εισακτέους στα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας μας. Και δεν θα εκπλαγεί κανένας για πρωτιές κοριτσιών σε σχολές θετικών επιστημών. Εχουν αλλάξει λοιπόν τα πράγματα για τις σημερινές νέες γυναίκες; Ισως! Αλλά αν κρίνει κανείς από το γεγονός ότι προηγμένες χώρες όπως ο Καναδάς ή η Αγγλία λαμβάνουν μέτρα για την ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας σε ανώτερες θέσεις πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων, αντιλαμβανόμαστε πως τα μηνύματα της Μίτσελ προς τις γυναίκες έχουν ισχύ ακόμα και σήμερα.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
