Τις μεθόδους του Στάλιν αντιγράφει το χαλιφάτο

Θα μπορούσε ο σταλινισμός να εξηγήσει τις στρατηγικές αλλά και την απήχηση που έχει μια τρομοκρατική οργάνωση με κρατική δομή, δικά της εδάφη, χιλιάδες μαχητές αλλά και «υπηκόους»; Σύμφωνα με τον Eρικ Φλέρι, επισκέπτη καθηγητή Πολιτικών Επιστημών στο Κολέγιο του Τιμίου Σταυρού στο Ουόρστερ της Μασαχουσέτης, η απάντηση είναι «ναι».

«Το Ισλαμικό Κράτος (ISIS) περιγράφεται συχνά ως μια πρωτόγνωρη απειλή, καθώς οι πρόσφατες επιθέσεις στις Βρυξέλλες, στο Ορλάντο και στην Κωνσταντινούπολη ενίσχυσαν την ικανότητα της οργάνωσης να πραγματοποιεί ή να αποτελεί την κινητήρια δύναμη ενός φάσματος επιθέσεων σε παγκόσμια κλίμακα. Ωστόσο η τάση της οργάνωσης για την εφαρμογή καινοτόμων τακτικών και ο φόβος που προκαλεί αποκρύπτει το γεγονός ότι έχει κοινά στοιχεία με ένα άλλο παγκόσμιο επαναστατικό κίνημα, ήτοι τον Μαρξισμό – Λενινισμό» υποστηρίζει σε άρθρο στη διαδικτυακή επιθεώρηση Foreign Policy Journal ο αμερικανός ακαδημαϊκός.

Και εξηγεί: «Το Ισλαμικό Κράτος εκπροσωπεί μια σταλινική φάση του σαλαφισμού (ενός εξαιρετικά συντηρητικού μεταρρυθμιστικού κινήματος στο σουνιτικό Ισλάμ) με κύρια χαρακτηριστικά τον συγκεντρωτισμό –σε συγκεκριμένη στιγμή και συγκεκριμένο τόπο –ενός διεθνιστικού κινήματος, τη δραματική κλιμάκωση της βίας και μια αδελφοκτόνο σύγκρουση στο εσωτερικό της επαναστατικής ηγεσίας».

Βέβαια ο κ. Φλέρι σπεύδει να επισημάνει στο άρθρο του ότι «οι ιστορικές αναλογίες δεν είναι ποτέ τέλειες» και πως η κατανόηση του Ισλαμικού Κράτους μέσω του σταλινισμού δεν θα αποκαλύψει το πώς θα μπορούσε να ηττηθεί η τρομοκρατική οργάνωση. Και για τον λόγο αυτόν υποστηρίζει πως οι πολιτικοί ιθύνοντες δεν θα πρέπει να συγχέουν τις ομοιότητες μεταξύ του Ισλαμικού Κράτους και της Σοβιετικής Ενωσης υπό την ηγεσία του Στάλιν με την αναβίωση πολιτικών και στρατηγικών υποθέσεων της περιόδου του Ψυχρού Πολέμου.

Εντούτοις, υποστηρίζει πως εξετάζοντας τις ομοιότητες μεταξύ του ISIS και της σταλινικής ΕΣΣΔ είναι δυνατόν να αντληθούν χρήσιμα συμπεράσματα όσον αφορά τις πολιτικές που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στη μάχη τους κατά του «χαλιφάτου». Ακολουθούν τα κυριότερα σημεία της ανάλυσης του κ. Φλέρι.

Ο σαλαφισμός στοχεύει στην αποκατάσταση του ανόθευτου Ισλάμ της πρώτης γενιάς μωαμεθανών. Αλλά οι αρχές και η μεθοδολογία του θυμίζουν σε εντυπωσιακό βαθμό κάποιες αρχές του επαναστατικού μαρξισμού. Επιφανείς σαλαφιστές της σύγχρονης εποχής, όπως ο Ινδο-πακιστανός Αμπούλ α λα Μαουντούντι και ο Αιγύπτιος Σαγίντ Κουτμπ κατέληξαν στη σύλληψη του «αληθινού Ισλάμ» μέσω της μελέτης του σοσιαλισμού και άλλων δυτικών ιδεολογιών, οι αποτυχίες των οποίων «απέδειξαν» στους εν λόγω θεωρητικούς ότι οι νόμοι που διέπουν την οργάνωση της κοινωνίας εμπεριέχονται μόνον στο Κοράνι και στα «χαντίθ» (συλλογή από τα λόγια και τις πράξεις του προφήτη Μωάμεθ).

Για την επιστροφή της «ούμμα» (του συνόλου της ισλαμικής κοινότητας) στη θεία τάξη είναι απαραίτητη μια διαδικασία η οποία έχει ομοιότητες με τον ιστορικισμό των μαρξιστών. Σύμφωνα με τον Μαουντούντι και τον Κουτμπ η «ούμμα» βρίσκεται σε μια κατάσταση η οποία μπορεί να συγκριθεί με εκείνη του προλεταριάτου. Αντί να καταλάβει τα μέσα παραγωγής, η «ούμμα» καλείται να καταλάβει την εξουσία με στόχο την εφαρμογή των αρχών του σαλαφισμού.

Το Ισλαμικό Κράτος εφαρμόζει πιστά τη σταλινική μέθοδο για τη δημιουργία ενός αυταρχικού κράτους από το εσωτερικό ενός επαναστατικού μηνύματος. Το πρώτο βήμα έγκειται στη μετατροπή της ήδη υπάρχουσας εδαφικής βάσης του ISIS σε κύριο σημείο αναφοράς σχετικά με την ιδεολογική πρόοδο του χαλιφάτου. Η σταλινική θέση περί «σοσιαλισμού σε μια χώρα» αντικατέστησε ένα φιλόδοξο διεθνές εγχείρημα το οποίο εξαρτιόταν από τη συγχρονισμένη δράση διαφόρων εξωτερικών παραγόντων, με ένα πιο περιορισμένο σύνολο στόχων αποκλειστικά στο εσωτερικό της Σοβιετικής Ενωσης.

Ακολουθώντας ανάλογη πορεία, η ίδρυση του ισλαμικού «κράτους» από το ISIS επιβάλλει σε όλους τους μουσουλμάνους την υποχρέωση να δηλώσουν την πίστη τους και να εκφράσουν την υποστήριξή τους σε αυτό, αλλιώς θα απολέσουν την απαραίτητη για τη σωτηρία τους καθοδήγηση επί της Γης. Εχοντας ως προτεραιότητα τη δημιουργία ενός κράτους-πρότυπο για όλους τους μουσουλμάνους του κόσμου, οι υπήκοοι του «χαλιφάτου» βρίσκονται σε διαρκή κινητοποίηση.

Παρ’ όλο που το ISIS δεν έχει στη διάθεσή του τους πόρους που είχε ο Στάλιν που του επέτρεπαν να παραμένει στην εξουσία παρά τα πολλά καταστροφικά του λάθη, απολαμβάνει παρόμοια πλεονεκτήματα με εκείνα που πρόσφεραν στον «πατερούλη» τη δυνατότητα να ενισχύει τη θέση του. Η ισορροπία δυνάμεων στη Μέση Ανατολή διατηρεί ζωντανό το ISIS για τον ίδιο λόγο που η μεσοπολεμική Ευρώπη ευνόησε την επιβίωση της Σοβιετικής Ενωσης. Στο απόγειο της τρομοκρατίας του Στάλιν, η ΕΣΣΔ ήταν μια «μαινόμενη πυρκαγιά» –σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Φλέρι «την οποία ήταν ευκολότερο να περιορίσουν ή να στρέψουν προς άλλη κατεύθυνση παρά να την κατασβήσουν».

Ακόμη και ο Γουίνστον Τσόρτσιλ, ο οποίος το 1919 είχε δηλώσει πως «το μωρό των Μπολσεβίκων πρέπει να στραγγαλιστεί στην κούνια του», άλλαξε στάση μετά την άνοδο του ναζισμού που αποτελούσε μεγαλύτερη απειλή. Οι συγκυρίες που επέτρεψαν την εμφάνιση και την άνοδο του ISIS, καθιστούν ιδιαίτερα δύσκολη, αν όχι αδύνατη, την εξεύρεση ενός συμβιβασμού μεταξύ των εμπλεκόμενων δυνάμεων όσον αφορά τον τρόπο αντιμετώπισης της οργάνωσης. Για καμία άλλη χώρα, πέρα από τις ΗΠΑ, η καταστροφή του ISIS δεν αποτελεί προτεραιότητα. Οσο οι τζιχαντιστές βρίσκονται σε σχετική απόσταση ασφαλείας, οι περιφερειακές δυνάμεις εκλαμβάνουν την αποτρόπαια δράση τους ως μέσο για την επίτευξη δικών τους στόχων.