Ανησυχητικά σημάδια κόπωσης του τουρισμού

Η αύξηση των εσόδων και η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου αποτελούν διαχρονικά στοιχήματα για τον ελληνικό τουρισμό. Η εφετινή χρονιά ωστόσο παραμένει ρευστή, με την εικόνα ως τώρα να είναι μεικτή, καθώς οι αεροπορικές αφίξεις αυξάνονται και οι οδικές μειώνονται. Ταυτόχρονα, υπάρχουν έντονες διακυμάνσεις στη ζήτηση, με το Brexit να επηρεάζει τις κρατήσεις της «τελευταίας στιγμής», όταν και τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων είναι χαμηλά. «Μια απόλυτα οριζόντια επιβολή της χρήσης του πλαστικού χρήματος, με προτροπή, επιβολή στις τουριστικές επιχειρήσεις και κίνητρα για τους τουρίστες έχει εκτιμηθεί ότι μπορεί να προκαλέσει αναδιανομή τουριστικού εισοδήματος και επιπλέον φορολογητέα ύλη ύψους 2 ως 3 δισ. ευρώ» υπογραμμίζει ο καθηγητής Τουριστικής Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου κ. Πάρις Τσάρτας.

Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από μια πολυπαραγοντική διερεύνησή του για τη διευρυμένη εφαρμογή του πλαστικού χρήματος, η οποία αποτελεί και μέρος γενικότερης έρευνας που θα παρουσιαστεί στο άμεσο μέλλον. «Η επιτυχία του εγχειρήματος πρέπει να συνδεθεί με πολιτική κινήτρων σε επιχειρηματίες και ντόπιους, σημαντική μείωση φορολογίας και να ξεκινήσει οργανωμένα στην επόμενη πιθανόν σεζόν» αναφέρει.«Αλλωστε» λέει, «με αυτόν τον τρόπο μπορεί να φύγει από το επάγγελμα ένα μέρος επιχειρηματιών που «μαυρίζουν»».

Κατά τον κ. Τσάρτα «υπάρχει μια δυναμική την τελευταία δεκαετία, η οποία ενισχύεται τα τελευταία τρία – τέσσερα χρόνια και τείνει να δείχνει σημάδια σοβαρής κόπωσης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος». Μια σειρά παραγόντων οδηγούν σε αυτό το συμπέρασμα.

Νέα target group

Ο πρώτος είναι «όταν αυξάνονται οι αφίξεις, αλλά η δαπάνη είναι σταθερά χαμηλή. Τότε έχεις έλλειμμα ανταγωνιστικότητας. Δεν κερδίζεις τον ποιοτικό πελάτη». Η ανταγωνιστικότητα «δεν συνδέεται με την αύξηση των αφίξεων. Είναι ένας δείκτης γιατί σε επιλέγουν, αν έχεις μακροχρόνια σύνθετο προϊόν». Αν στην Ελλάδα «το κάνουν γιατί έχουμε κρατήσει τις τιμές χαμηλά για λόγους ανταγωνισμού δεν αρκεί. Η λογική της τιμολόγησης μας υποβάθμισε το προϊόν, γιατί δεν μπορούμε να το εξυπηρετήσουμε με την υψηλή φορολόγηση. Εξάλλου, στη χώρα παρατηρείται πλέον μια κόπωση της ξενοδοχειακής υποδομής. Δεν έχουμε δώσει βάρος στο πολυσύνθετο και μακροχρόνιο τουριστικό προϊόν» υποστηρίζει.

Βασική παράμετρος είναι και η φορολογία, η οποία «έχει ανεβοκατέβει και κυρίως ανέβει με ιδιαίτερα μη ανταγωνιστικό τρόπο την τελευταία τριετία. Αυτό καταρχήν μειώνει τις δυνατότητες των μεγάλων επιχειρήσεων, ενώ για τις μεσαίες επιχειρήσεις, που είναι πάρα πολλές (από τρία αστέρια και κάτω), δημιουργεί ένα σοβαρό πεδίο νέας φοροδιαφυγής» λέει. Για αυτό εκτιμά ότι «θα στραφούν σε λύσεις που θα είναι σοβαρά προβληματικές. Ιδίως για το 2017 τα πράγματα μπορεί να είναι προβληματικά». Ενώ, σε ό,τι αφορά την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση, αναφέρει ότι οι επιπτώσεις του Brexit στον τουρισμό προβληματίζουν «ουκ ολίγους Ευρωπαίους».

«Δεν έχουμε μια πραγματική τομή στην τουριστική πολιτική» τονίζει ο κ. Τσάρτας, θέτοντας και το πολιτικό ζήτημα του τομέα. «Η πολιτική μας ως χώρας αφορά κυρίως προβολή και αναζήτηση νέων αγορών, αλλά δεν αναμορφώνει το τουριστικό προϊόν. Το cluster «Διακοπές» εξακολουθεί να είναι το κυρίαρχο» σημειώνει. Ωστόσο, εκτιμά ότι αν η κυβερνητική πολιτική διαφοροποιήσει το προϊόν μέσα από ένα νέο θεσμικό πλαίσιο, «μπορεί να κερδίσει 40% ως 50% νέα target group». Στην κατεύθυνση αυτή κινείται η πρόσφατη σύσταση της νέας διεύθυνσης Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού, την οποία ανακοίνωσε η αναπληρώτρια υπουργός Τουρισμού κυρία Ελενα Κουντουρά.

Εστιάζοντας στο ζήτημα των ειδικών προϊόντων, ο κ. Τσάρτας υπογραμμίζει ότι συνδέεται άρρηκτα με την άμβλυνση της εποχικότητας και τη σταθερή αύξηση της διεθνούς και εγχώριας ζήτησης «για τέτοια προϊόντα, στα οποία διαθέτουμε ποιοτικούς πόρους». Για τον λόγο αυτόν χρειάζεται «να αναλύσουμε καλύτερα την έρευνα συνόρων. Πρέπει να ξέρουμε ο τουρισμός που έρχεται στην Ελλάδα τι άλλο κάνει» λέει.

Kίνητρα

Γιατί αυτοί οι ταξιδιώτες κάνουν κάποια πράγματα, «αλλά δεν ξοδεύουν αρκετά χρήματα. Αυτό έχει σημασία. Ο τουρίστας να έχει παραπάνω από ένα κίνητρο για να έρθει στη χώρα». Παράλληλα, «θα πρέπει να γίνει καταγραφή των target group που έρχονται στην Ελλάδα, αλλά όχι με βασικό κίνητρο τις διακοπές». Αυτοί έχουν ειδικό κίνητρο π.χ. την ποδηλασία, την περιήγηση, την πεζοπορία. «Υπάρχουν 6 εκατ. Γάλλοι και 5 εκατ. Γερμανοί οι οποίοι ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες. Και είναι μια αγορά υψηλού εισοδήματος που μπορεί να ταξιδέψει σε μια απόσταση δύο – τριών ωρών στην Ελλάδα».

Οπως διαπιστώνει ο κ. Τσάρτας, παρότι ο χώρος του τουρισμού στην Ελλάδα «είναι πολύ πλούσιος σε ακαδημαϊκό προσωπικό, δεν είναι πραγματικά υπαρκτός, καθώς οι επιστήμονες αυτοί δεν είναι σε θέσεις ευθύνης. Πού είναι αυτοί οι άνθρωποι;» αναρωτιέται, υποδηλώνοντας λόγους σκοπιμότητας και αδιαφορίας. «Δεν είναι αποδεκτό με την έννοια του όρου ότι ο τουρισμός είναι μακροπρόθεσμης προοπτικής με πολύ θετικές συνέπειες» δηλώνει.

Και προαναγγέλλει την έκδοση ενός τόμου, σε συνεργασία με τον αναπληρωτή πρόεδρο του ΤΕΙ Αθήνας καθηγητή κ. Περικλή Λύτρα, στον οποίο παρουσιάζονται όλοι οι έλληνες επιστήμονες στον χώρο του τουρισμού. «Μάλιστα, ποσοστό 60% – 70% αυτών των ελλήνων επιστημόνων ασχολούνται με θέματα ανάπτυξης» τονίζει.

Ταυτόχρονα, «αυξάνεται ο αριθμός των μεταπτυχιακών προγραμμάτων στον Τουρισμό και η ζήτηση για αυτά, χωρίς όμως να υπάρχει η αντίστοιχη απορρόφηση από κράτος, τους ΟΤΑ και τον ιδιωτικό τομέα. Αυτό την ίδια περίοδο που το Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) αναγγέλλει τη δημιουργία Προπτυχιακού Τμήματος Τουρισμού και θα ακολουθήσουν πιθανότατα και κάποια αλλά ΑΕΙ» καταλήγει.