Νίκος Καραθάνος: «Ο Αριστοφάνης δεν είναι πλάκα»

Ο Νίκος Καραθάνος δεν βιάζεται. Σε κάθε παράστασή του, από τότε που ξεκίνησε να σκηνοθετεί, αφήνει το σημάδι του. Ισως γιατί μαζί με την πολλή δουλειά βάζει και ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού του. Κάπως έτσι θα φτιαχτεί το δικό του παζλ. Τώρα ετοιμάζεται για τους «Ορνιθες» (414 π.Χ.) του Αριστοφάνη, μια παράσταση που θα κλείσει τα εφετινά Επιδαύρια στις 19 και 20 Αυγούστου, σε παραγωγή της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών.

«Αγαπώ τους «Ορνιθες» γιατί ποθούν μια άλλη ζωή. Θυμάστε τι κάναμε τον ελεύθερο χρόνο μας όταν ήμασταν παιδιά; Κοιτάζαμε κάτι άλλο, πέρα μακριά. Και τώρα που μεγαλώσαμε, πάλι υπάρχει κάτι πέρα μακριά. Κάτι άλλο. Βλέπαμε το φως κάπου εκεί στο δειλινό και αναρωτιόμασταν αν θα πάμε ως εκεί. Κι αυτό το πέρα μακριά κάπου μας περίμενε. Πάντοτε υπήρχε το παραπέρα».

«Με τον Αριστοφάνη οφείλεις να παραδεχθείς την ανικανότητά σου. Πρέπει να λερωθείς λίγο μαζί του. Είχα την ευκαιρία για αυτή την παράσταση να συνεργαστώ με τον Γιάννη Αστερή, που έκανε μια ολοκαίνουργια μετάφραση για εμάς. Οταν του ζήτησα να τον μεταφράσει, μου είπε «δεν μπορώ, τον αντιπαθώ». Και μετά τον λάτρεψε. Δεν γίνεται αλλιώς. Τον αγαπάς τον Αριστοφάνη γιατί αλλιώς δεν μπορείς να τον καταλάβεις. Σου ζητάει να τον παντρευτείς. Να ζήσεις μαζί του. Δεν μπορείς να τον δεις απ’ έξω. Κι ακόμα κάτι: Ο Αριστοφάνης δεν είναι πλάκα. Το έργο έχει μια ποίηση πολύ μεγάλη. Αλλά μπορεί να γίνει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Ναι, είναι δύσκολος ο Αριστοφάνης. Γι’ αυτό και δεν τον πιάνουμε. Είναι σαν Ταρκόφσκι και Γούντι Αλεν μαζί. Κάποια έργα έχουν έναν ήχο καταγωγής του κόσμου. Από πού ήρθαμε και γιατί. Αρέσκονταν οι αρχαίοι να αναζητούν το πώς και το γιατί. Ακούνε ακόμα τον ήχο από το Μπιγκ Μπανγκ στα αφτιά τους και στην πλάτη τους… Κι αυτό μεταφέρεται στους «Ορνιθες». Μια κοσμογονία. Και είναι υπέροχο πράγμα. Και το έχουν αυτά τα έργα».

«Εμείς εδώ αυτό που κάναμε ήταν να πιάσουμε κάποια ρεύματα που κινούνται μέσα στο κείμενο, κάποιες διαθέσεις, κάποιες ορμές. Κοιτάμε τη δράση που υπάρχει ανάμεσα, κάποια βαθύτερα όνειρα του κειμένου, του συγγραφέα. Να τα κάνουμε δικά μας. Δεν είναι κείμενο να το διαβάσεις, είναι να το παίξεις».

«Οχι, καθόλου. Γιατί αυτό ήταν τότε που ζούσαμε με την ανάμνηση κάποιων πραγμάτων. Εδώ και πολλά χρόνια δεν νιώθω έτσι. Τα τόσο ωραία πράγματα, τα παλαιότερα, καλό είναι να τα αφήσεις να αναπαυτούν. Μου είχε πει ο Παπαβασιλείου κάποτε ότι δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να ζεις τη θάλασσα του καιρού σου. Να μπαίνεις μέσα στον καιρό σου και να κολυμπάς εκεί. Ο καιρός μας τελευταία είναι τόσο αλλιώτικος. Είμαστε ληγμένα προϊόντα. Πρέπει να ξεκινήσουμε ξανά από την αρχή».

«Ναι, και πιο απαλλαγμένοι. Να πετάξουμε όλα αυτά που κουβαλάμε. Να πετάξουμε τις σκέψεις μας. Νομίζω ότι είναι ένα πολύ ωραίο πέταγμα. Πάμε να ξαναρχίσουμε. Ετσι είναι η φύση, η ζωή. Πρέπει να αδειάσεις και να το ξαναπάρεις από την αρχή».

«Καμιά φορά το ζω λίγο. Δεν πατάω στη γη από μόνος μου. Σαν να πετάω λίγο. Είναι γιατί το ένα μου πόδι είναι πιο κοντό από το άλλο. Αλήθεια. Κι αν το προσέξεις, κουτσαίνω λίγο. Δεν πατάω καλά. Στον Αριστοφάνη χτίζουν μια καινούργια πολιτεία τα πουλιά στον ουρανό και μεταναστεύουν οι άνθρωποι, μεταναστεύουν και οι θεοί».

«Αισθάνομαι ότι βήμα-βήμα χαίρομαι να ακούω τη ζωή όπως την ακούω εγώ και κανένας άλλος. Γι’ αυτό και με ενδιαφέρουν όλο και περισσότερο αυτά που ακούω εγώ και όχι των άλλων. Και το συνιστώ σε όλους. Με βοήθησαν όσα μας συμβαίνουν. Δεν έχουμε πια καμία σταθερά. Δεν ανήκουμε σε κανένα σύστημα, δεν φτιάχνουμε καμία καριέρα. Δεν υπάρχει κάποιο στάτους πνευματικό σε αυτή τη χώρα που να ανήκεις ή που να θέλεις να μπεις. Μεμονωμένες στιγμές ανθρώπων υπάρχουν».

«Ναι, κι αυτό οφείλεται στους ανθρώπους του, στους ανθρώπους που κάνουν θέατρο με μεγάλο κόστος. Το θέατρο πάει καλύτερα από τότε που πάψαμε να είμαστε τόσο εύποροι».

«Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι κρίκοι. Οπως οι άνθρωποι που γνωρίζεις σε μια δουλειά και τους παίρνεις στην επόμενη. Κάνεις κάποια διαδρομή. Δεν σκέφτομαι πια μακριά. Παλιότερα σκεφτόμουν περισσότερο. Μικρότερος νομίζεις ότι τα ξέρεις, ότι τα καταφέρνεις. Θέλεις να δείξεις ότι μπορείς. Θες να μπεις σε όλα τα δωμάτια. Μεγαλύτερος λες «κάτσε να σώσω και να σωθώ σ’ αυτό το ένα που κάνω»».

«Στο στομάχι μου πιστεύω πολύ, στο τι αντέχω. Οπως πιστεύω ότι τα πράγματα είναι όλα εδώ, δίπλα μας».

«Φοβάμαι την ενδεχόμενη περίπτωση ενός πολέμου και τον πόνο που μπορεί να φέρει στους ανθρώπους. Κάθε άνθρωπος οφείλει να ζει με αξιοπρέπεια και μια πολιτεία οφείλει να τον στηρίζει. Να είσαι σήμερα μεγάλος σε ηλικία και να σου κόβουν τη σύνταξη και να αναγκάζεσαι να ζήσεις έτσι. Με στενοχωρεί και με οργίζει πολύ η αδικία, ιδίως όταν δεν έχεις τον χρόνο να διορθώσεις κάτι. Ακούμε ότι θα φτιαχτεί κάτι και χαιρόμαστε ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Γιατί να μην γκρεμιστεί κάτι, το κέντρο της Αθήνας και να γίνει ένας κήπος… Πότε θα γίνει αυτό; Πολύ θα το ‘θελα. Ο Ελληνας πρέπει να αγαπήσει αυτό που είναι δίπλα του, κοντά του, τον τόπο του. Και μετά τα υπόλοιπα».

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Μετάφραση: Γιάννης Αστερής.

Σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος.

Διασκευή: Νίκος Καραθάνος, Γιάννης Αστερής.

Σκηνικά – κοστούμια: Ελλη Παπαγεωργακοπούλου.

Μουσική: Αγγελος Τριανταφύλλου.

Φωτισμοί: Σίμος Σαρκετζής.

Κίνηση: Amalia Bennett.

Παίζουν: Χρήστος Λούλης, Εμιλυ Κολιανδρή, Αλεξάνδρα Αϊδίνη, Αλίκη Αλεξανδράκη, Νίκος Καραθάνος, Φωτεινή Μπαξεβάνη, Νατάσσα Μποφίλιου, Αγγελος Παπαδημητρίου, Μιχάλης Σαράντης, Αρης Σερβετάλης, Αγγελος Τριανταφύλλου, Γαλήνη Χατζηπασχάλη κ.ά. Με ζωντανή μουσική (και αγγλικούς υπέρτιτλους).

Πρεμιέρα στην Επίδαυρο, 19 & 20 Αυγούστου 2016.