Αρχιτέκτονες από το νηπιαγωγείο

Κάτι πολύ συγκινητικό μα και σημαντικό έλαβε χώρα στην Αίθουσα «Αποθήκη» της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων τις τελευταίες ημέρες. Οι μαθητές και οι μαθήτριες του 47ου και του 49ου Νηπιαγωγείου Αθηνών εξέθεσαν τα δικά τους έργα αρχιτεκτονικής σε μια έκθεση που επιχείρησε (και κατάφερε) να αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά μπορούν να προσεγγίσουν την αρχιτεκτονική ως βιωμένο χώρο. Τίτλος της έκθεσης, που άνοιξε την Τετάρτη 1η Ιουνίου και ολοκληρώθηκε τη Δευτέρα 6 του μηνός, «Προσχέδια: Η αρχιτεκτονική πάει σχολείο». Με αρχηγούς της αποστολής τους εκπαιδευτικούς Αιμιλία Φάκου και Φάνη Μπαρμπούνη (47ο Nηπιαγωγείο Αθηνών), Σωτηρία Σαπρανίδου, Ελένη Καραμπότσιου και Χαρά Ρεντζέλου (49ο Νηπιαγωγείο Αθηνών), τα παιδιά περπάτησαν σχεδόν όλη την περιοχή τους, τα Ανω Πετράλωνα, και στη συνέχεια δούλεψαν για μια έκθεση, όπου οι φωτογραφίες, οι μακέτες, τα προσχέδια, τα κολάζ και άλλα έργα τους έδωσαν την ευκαιρία στον επισκέπτη να γνωρίσει τις σκέψεις και τις οπτικές τους για τον χώρο.

Ολα αυτά με την υγιή συνεργασία γονέων και κηδεμόνων αλλά και τη συμμετοχή επαγγελματιών όπως ο αρχιτέκτων Μανόλης Μπαμπούνης, ο μηχανολόγος μηχανικός Ορέστης Πρέκας-Πατρωνάκης, ο ηλεκτρολόγος μηχανικός Δημήτρης Δημόπουλος, η ΣτεφανίαΒουβουσίρα, που είχε τη φωτογραφική υποστήριξη, και η νηπιαγωγός Ηρώ Bούλγαρη, συνεργάτις στον σχεδιασμό του εκπαιδευτικού προγράμματος (εκπαιδευτική τεχνολογία, ΕΔΠΤΕΑΠΗ).

«Η λέξη «προσχέδια» δηλώνει τον πειραματικό, παρόντα και προσωρινό χαρακτήρα της διαδικασίας η οποία θεωρούμε ότι έχει ενεργοποιηθεί» είπε στο «Βήμα» η κυρία Φάκου. «Μας ενδιέφερε να δούμε τους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά παρατηρούν και αναλύουν τους χώρους τους οποίους κινούνται –τους δημόσιους χώρους, το αστικό περιβάλλον –ώστε να αρχίσουν να σκέφτονται πάνω σε αυτό». Ωστόσο, η έκθεση δεν έγινε από τη μια στιγμή στην άλλη. Αντιθέτως, χρειάστηκε υπομονή και δουλειά εφόσον το πρόγραμμα «Προσχέδια: Η αρχιτεκτονική πάει σχολείο» ήταν χωρισμένο σε αρκετά στάδια. Οι τέσσερις αυτές φάσεις παρουσιάστηκαν σχηματικά στην έκθεση ώστε να προτρέψουν το κοινό των επισκεπτών να περιδιαβεί την έκθεση ακολουθώντας τα βήματα των νεαρών αρχιτεκτόνων σε μια διαδικασία μάθησης με πολλές προεκτάσεις.

Η πρώτη φάση αφορούσε τις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που είχαν στόχο να προβληματίσουν τα παιδιά για τους χώρους στους οποίους ζουν και κινούνται –για παράδειγμα, τον χώρο του σπιτιού, του νηπιαγωγείου και της γειτονιάς. Ως βασικό εργαλείο παρατήρησης χρησιμοποιήθηκε η φωτογραφία, ενώ έμφαση δόθηκε στις αρχικές σκέψεις και αντιλήψεις των παιδιών ώστε αυτές να αξιοποιηθούν στη συνέχεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την εμπλοκή επαγγελματιών που σχετίζονται με την τέχνη της αρχιτεκτονικής (αρχιτέκτων και μηχανολόγος μηχανικός). Για παράδειγμα: πώς εργάζεται ένας αρχιτέκτονας, τι λαμβάνει υπόψη του όταν σχεδιάζει, πώς μπορούμε να ερμηνεύσουμε τις αρχιτεκτονικές ποιότητες των κτιρίων που παρατηρήσαμε στους χώρους όπου κινηθήκαμε, πώς εργάζεται ένας μηχανικός, τι πληροφορίες μπορούμε να αντλήσουμε για/από τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένα τα κτίρια, ποια είναι τα στάδια κατασκευής ενός κτιρίου.

Στη δεύτερη φάση η εκπαιδευτική διαδικασία συνδιαμορφώθηκε από τα παιδιά και τους ειδικούς μέσα από τον σχεδιασμό και τη μοντελοποίηση η οποία βασίστηκε στην επεξεργασία καταγραφών που έκαναν τα παιδιά σε ελεύθερες διαδρομές στη γειτονιά. Προσανατολισμός στον χώρο με τη βοήθεια χάρτη, σημειώσεις για τις βόλτες τους. Επεξεργασία του υλικού στον χώρο του σχολείου με ποικίλους τρόπους, όπως συζητήσεις, δημιουργία «νοητικών χαρτών» για τις διαδρομές και κατασκευή μακέτας. «Τα παιδιά κλήθηκαν να σκεφθούν από τι είναι φτιαγμένα τα κτίρια που παρατηρήσαμε, πώς θα μπορούσαμε να φτιάξουμε τις μακέτες των κτιρίων αυτών ή τι σκέψεις κάνουμε σε σχέση με τη διαδικασία σχεδιασμού και κατασκευής» είπε η κυρία Φάκου.

Στην τρίτη φάση τα παιδιά επικεντρώθηκαν σε τέσσερα κτίρια κατοικιών της γειτονιάς των Ανω Πετραλώνων και τα μελετούν. Τα συγκεκριμένα κτίρια κατασκευάστηκαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και συγκεντρώνουν στοιχεία αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, χαρακτηρίζουν την αρχιτεκτονική της συγκεκριμένης περιοχής και αποτελούν έμμεσους δείκτες για τη συνύπαρξη ετερογενών αρχιτεκτονικών στοιχείων στη σύγχρονη Ελλάδα. «Εδώ αξιοποιείται η προφορική ιστορία. Τα παιδιά συζητούν με τους κατοίκους και συλλέγουν στοιχεία-«μαρτυρίες» για την ταυτότητα των κτιρίων μέσα από μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση της κοινωνικής πραγματικότητας». Το αποτέλεσμα ήταν να δώσουν φωνή τόσο στον εαυτό τους ως ερευνητές όσο και στους κατοίκους αναδεικνύοντας την κοινωνική ποικιλομορφία και προσεγγίζοντας ρεαλιστικά το παρελθόν και το παρόν (τα ηχητικά ντοκουμέντα – συνεντεύξεις αλλά και η φωτογραφική έκθεση προέκυψαν κατά τη φάση αυτή).

Η τέταρτη φάση περιστράφηκε γύρω από το τρίπτυχο «σκέφτομαι» – «σχεδιάζω» – «κατασκευάζω» ως προϋπόθεση για την υλοποίηση ενός αρχιτεκτονικού έργου. Τα παιδιά σχεδίασαν με τη φαντασία τους κτίρια και τα αναπαράστησαν κατασκευαστικά σε μακέτες λαμβάνοντας υπόψη παραμέτρους όπως για ποιους προορίζονται τα συγκεκριμένα οικοδομήματα και ποιες ανάγκες ή επιθυμίες τους θα κάλυπταν.