«Διακυβεύονται πολλά» δήλωσε στις αρχές της εβδομάδας ο σοσιαλδημοκράτης πρώην καγκελάριος της Αυστρίας Βέρνερ Φάιμαν, στιγμές μετά την ξαφνική παραίτησή του, επιβεβαιώνοντας πως η ειδυλλιακή χώρα των Αλπεων βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πρωτόγνωρη πολιτική κρίση η οποία δεν αποκλείεται να οδηγήσει ακόμη και στη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών με άγνωστες συνέπειες τόσο για την Αυστρία όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη. Σε κρίση, όμως, βρίσκεται, όπως όλα δείχνουν, και η αυστριακή Σοσιαλδημοκρατία με κύρια αιτία την ιλιγγιώδη άνοδο της Ακροδεξιάς.
Στα τέλη του Απριλίου τα δύο κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού, οι Σοσιαλδημοκράτες και το Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα, υπέστησαν μια ταπεινωτική ήττα στη μάχη για την εκλογή του επόμενου προέδρου της Αυστρίας. Για πρώτη φορά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι δύο προεδρικοί τους υποψήφιοι απέτυχαν να περάσουν στον δεύτερο γύρο ενώ μεγάλος νικητής αναδείχθηκε ο Νόρμπερτ Χόφερ (συγκεντρώνοντας 36% των ψήφων) του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας. Τώρα, αυτό το κόμμα που ιδρύθηκε από πρώην ναζιστές στα μέσα της δεκαετίας του 1950 διεκδικεί με αξιώσεις όχι μόνο την προεδρία αλλά ακόμη και τη συμμετοχή του στη διακυβέρνηση. Και μάλιστα σε μια χώρα η οποία –σε αντίθεση με την όμορη Γερμανία –επιλέγει περισσότερο να αποσιωπά, παρά να διαχειρίζεται το ναζιστικό παρελθόν της.
Πού οφείλεται όμως η κατάρρευση της Σοσιαλδημοκρατίας και η εδραίωση της Ακροδεξιάς στην πολιτική σκηνή της Αυστρίας; Ποια υπήρξαν τα λάθη του «φιλέλληνα» πρώην καγκελαρίου; Ποια προβλέπεται πως θα είναι η εξέλιξη για την Αυστρία αλλά και για την υπόλοιπη Ευρώπη;
Απότομη στροφή 180 μοιρών


Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Αυστρίας εμφανίζεται βαθιά διχασμένο, και αυτό οφείλεται κυρίως στο πώς ο πρώην καγκελάριος διαχειρίστηκε δύο ζητήματα: τους λαϊκιστές του Κόμματος της Ελευθερίας και, κυρίως, το Προσφυγικό. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 και έπειτα, όταν το Κόμμα της Ελευθερίας υπό την ηγεσία του Γκεργκ Χάιντερ εξέπληξε δυσάρεστα ολόκληρη την Ευρώπη, δημιουργήθηκαν δύο φράξιες στο εσωτερικό των Σοσιαλδημοκρατών. Η μία δήλωνε αντίθετη σε οποιαδήποτε μορφή συνεργασίας με το ακροδεξιό κόμμα, η άλλη δεν το απέκλειε. Κινούμενος τη μία περισσότερο προς τα αριστερά και την άλλη περισσότερο προς τα δεξιά, ο Φάιμαν αποδυνάμωσε και αποξένωσε και τις τάσεις.
Οσον αφορά το Προσφυγικό, ο Φάιμαν είναι το πρώτο θύμα της πολιτικής αναταραχής που έχει επιφέρει η ακατάσχετη, έως πρόσφατα, ροή προσφύγων και μεταναστών προς την ευρωπαϊκή επικράτεια. Ακολουθώντας το παράδειγμα της Ανγκελα Μέρκελ, ο αυστριακός πρώην καγκελάριος αρχικά έσπευσε να υποδεχθεί δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες, περισσότερους από 90.000 το 2015. Στη συνέχεια, ωστόσο, πραγματοποίησε μια εξαιρετικά απότομη –εξαιτίας της δημοσκοπικής ανόδου της Ακροδεξιάς –στροφή 180 μοιρών, και έχοντας πλέον ως σημείο αναφοράς τον εθνικιστή πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Ορμπαν επανέφερε τους συνοριακούς ελέγχους και έθεσε αυστηρά όρια όσον αφορά τον αριθμό των προσφύγων που θα δέχεται η Αυστρία.
Αλλά η αναστροφή αυτή δεν είχε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Εν μέρει γιατί πολλοί Αυστριακοί θεώρησαν πως ο Φάιμαν όχι μόνο οικειοποιήθηκε αλλά και δικαίωσε τις απόψεις του Κόμματος της Ελευθερίας. Η δεξιά στροφή της κυβέρνησης εξόργισε την αριστερή πτέρυγα των Σοσιαλδημοκρατών, στελέχη της οποίας δεν δίστασαν να αποδοκιμάσουν τον πρώην καγκελάριο και πρώην επικεφαλής του κόμματος κατά τη διάρκεια της καθιερωμένης πρωτομαγιάτικης ομιλίας του στη Βιέννη.
«Και στην Ευρώπη πάνε όπου φυσάει ο άνεμος»


«Η παρακμή του αυστριακού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, ενός από τα πιο επιτυχημένα κόμματα της Κεντροαριστεράς στην Ευρώπη, δείχνει την εξαιρετικά δύσκολη θέση στην οποία βρίσκεται η Σοσιαλδημοκρατία σε ολόκληρη την Ευρώπη» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Αντον Πελίνκα, πολιτικός επιστήμονας στο Κεντρικό Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης.
Σύμφωνα με τον αυστριακό ακαδημαϊκό, η ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία χάνει ολοένα και περισσότερους ψηφοφόρους μεταξύ των λαϊκών στρωμάτων της κοινωνίας που στρέφονται προς λαϊκιστικά δεξιά, κυρίως, κόμματα, ενώ ταυτόχρονα αδυνατεί να κερδίσει την υποστήριξη των αποκαλούμενων «νικητών του εκσυγχρονισμού», ήτοι των νεαρών και με υψηλό επίπεδο μόρφωσης ψηφοφόρων. Αιτία; «Το γεγονός ότι τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη τείνουν να υιοθετούν θέσεις από τις ατζέντες όλων των κομμάτων. Αλλά όσο περισσότερο το κάνουν τόσο περισσότερο χάνουν, επειδή δίνουν την εντύπωση ότι πάνε όπου φυσάει ο άνεμος».

Ρέινχαρτ Χέινις, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ
Το χαμένο τρένο των οικονομικών μεταρρυθμίσεων
«Δεν φταίνε μόνο οι πρόσφυγες αλλά και η οικονομία» για την αποτυχία της αυστριακής Σοσιαλδημοκρατίας, υποστηρίζει μιλώντας στο «Βήμα» ο Ρέινχαρτ Χέινις, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ και πρόεδρος της Ενωσης Πολιτικών Επιστημών της Αυστρίας. «Οπως φαίνεται από κάποια απόσταση, η οικονομία δεν βρίσκεται σε καλή κατάσταση, όσον αφορά τουλάχιστον τους δείκτες που έχουν σημασία στην Αυστρία. Η ανεργία βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο (6%, ποσοστό ασυνήθιστα υψηλό για τη χώρα) στη μεταπολεμική ιστορία και η ανάπτυξη τόσο της οικονομίας όσο και της αγοράς εργασίας είναι αναιμική την ώρα που αλλού, ιδιαίτερα στη Γερμανία, είναι πιο ισχυρή. Η Αυστρία είχε καλύτερους οικονομικούς δείκτες από τη Γερμανία ως τη δεκαετία του 1990, ενώ τώρα η Γερμανία την ξεπερνά, γεγονός που αποτελεί μεγάλο ζήτημα εδώ» εξήγησε ο κ. Χέινις, προσδιορίζοντας ότι η παρακμή των αυστριακών Σοσιαλδημοκρατών οφείλεται στο ότι οι ψηφοφόροι «σταμάτησαν να ελπίζουν πως το κόμμα υπό την ηγεσία του Βέρνερ Φάιμαν είναι σε θέση να προβεί στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις».
Οσον αφορά την αντιμετώπιση του Προσφυγικού, «τα πολιτικά ζιγκ-ζαγκ και οι δημόσιες εξηγήσεις που δόθηκαν έδωσαν την εντύπωση ότι η κυβέρνηση είναι ανίκανη να διαχειριστεί τα (όποια) ζητήματα και πως απλά αντιδρά σε γεγονότα που λαμβάνουν χώρα αλλού. Με λίγα λόγια, την εντύπωση ότι δεν βρίσκεται η κυβέρνηση στο τιμόνι αλλά η Μέρκελ, οι Βρυξέλλες, οι Συντηρητικοί. Επιπροσθέτως η σοσιαλδημοκρατική αλλαγή πλεύσης όσον αφορά το Προσφυγικό πιστώνεται περισσότερο στην πίεση που ασκεί το Κόμμα της Ελευθερίας παρά στην παραιτηθείσα κυβέρνηση».

ΜΕΤΑΞΥ ΑΚΡΟΔΕΞΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ
Την ερχόμενη Κυριακή 22 Μαΐου οι Αυστριακοί θα κληθούν να αναδείξουν τον πρώτο πρόεδρο στη σύγχρονη μεταπολεμική ιστορία τους που δεν θα υποστηρίζεται ούτε από τους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες ούτε από το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα. Νικητής θα αναδειχθεί είτε ο υποψήφιος του ακροδεξιού Κόμματος της Ελευθερίας Νόρμπερτ Χόφερ είτε ο ανεξάρτητος Αλεξάντερ βαν ντερ Μπέλεν που υποστηρίζεται από τους Πράσινους. Σε περίπτωση επικράτησης του Χόφερ, δεν αποκλείεται – προειδοποιούν οι ειδικοί – το συγκυβερνών Λαϊκό Κόμμα να στραφεί περισσότερο προς τα δεξιά, επιλέγοντας ακόμη και τη συνεργασία με το Κόμμα της Ελευθερίας, ενδεχόμενο το οποίο θα άνοιγε τον δρόμο για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών και την ανάδειξη μιας κυβέρνησης στην οποία θα συμμετέχει και η Ακροδεξιά.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ