Λεωνίδας Καβάκος: «Κάθε συναυλία είναι μια νέα γέννηση»

Ο Λεωνίδας Καβάκος έχει συνεργαστεί αρκετές φορές με τη Φιλαρμονική της Γαλλικής Ραδιοφωνίας, την ορχήστρα με την οποία θα τον δούμε σε λίγες ημέρες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για μία και μοναδική συναυλία με τη διπλή ιδιότητα του σολίστα και του μαέστρου. Πιο πρόσφατα, διηύθυνε το εν λόγω σύνολο στα τέλη του 2015 στο Παρίσι, πολύ κοντά χρονικά στις αιματηρές τρομοκρατικές επιθέσεις που συγκλόνισαν τη γαλλική πρωτεύουσα αλλά και ολόκληρο τον κόσμο: «Η μουσική έχει μια ιδιάζουσα δύναμη και ενώ αυτό το τρομερό γεγονός είχε σοκάρει τους πάντες, στην πρώτη πρόβα εκείνο το οποίο είπα στους μουσικούς είναι ότι κάτι τέτοιες ώρες αντιλαμβάνεται κανείς τη σημασία ορισμένων πυλώνων που υπάρχουν στη ζωή, όπως για παράδειγμα η τέχνη» λέει ο διεθνούς φήμης βιολονίστας. Και συνεχίζει: «Οσο κι αν έχουμε ανάγκη συναισθηματικά ο ένας τον άλλο ως άνθρωποι σε κάτι τέτοιες στιγμές και όχι μόνο, ακόμη μεγαλύτερη είναι η ανάγκη αυτής της επιβεβαίωσης η οποία έρχεται μέσω αυτών των πυλώνων που ήταν εκεί για εμάς πάντοτε, παραμένουν εκεί και θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν και στο μέλλον. Εμείς ως άνθρωποι που ασχολούμαστε με την τέχνη και έχουμε δώσει τη ζωή μας ολόκληρη σε αυτήν δεν μπορεί παρά να αισθανόμαστε τυχεροί, ακόμη και σε τέτοιες, πολύ δύσκολες στιγμές». Καθώς συνεχίζει να σχολιάζει την καλή σχέση του με τη συγκεκριμένη ορχήστρα, ο Λεωνίδας Καβάκος δηλώνει ευτυχής για την ευκαιρία που έχει να εμφανιστεί μαζί της και στην Αθήνα, λίγες μόλις ημέρες μετά το 5ο Διεθνές Σεμινάριο Βιολιού με τον ίδιο που διοργανώνει το Ωδείο Μουσικοί Ορίζοντες και τελεί υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Αθηνών, για το οποίο μιλάει με πραγματικό ενθουσιασμό.

10 λεπτά τρομερής ατμόσφαιρας

Επιστρέφοντας στη συναυλία, λέει πως το πρόγραμμα είναι κάπως διαφοροποιημένο σε σχέση με αυτό που παρουσίασαν στο Παρίσι. Περιλαμβάνει το Τρίτο Κοντσέρτο για βιολί του Μότσαρτ που θα ερμηνεύσει ο ίδιος, ενώ στη συνέχεια θα διευθύνει το έργο «Berceuse elegiaque» του Φερούτσιο Μπουζόνι και τις «Εικόνες από μια έκθεση» του Μουσόργκσκι (σε ενορχήστρωση του Ραβέλ). Σχολιάζοντας το πρόγραμμα, χαρακτηρίζει το έργο του Μπουζόνι εξαιρετικό: «Είναι από αυτούς τους συνθέτες οι οποίοι έχουν ενσωματώσει με επιτυχία και τους δύο κόσμους, και το παρελθόν αλλά και το μέλλον, σε σχέση με την εποχή του πάντοτε. Στη συναυλία παίζουμε ένα έργο που είναι κι αυτό σαν μια εικόνα, δέκα λεπτά τρομερής ατμόσφαιρας… Θεωρώ ότι κάνει πολύ μεγάλη αντίθεση με το Κοντσέρτο του Μότσαρτ που είναι εξωστρεφές, νεανικό, όμορφο, έχει κέφι και χιούμορ. Ετσι έχουμε τη σωστή προετοιμασία ώστε να προχωρήσουμε στο δεύτερο μέρος στο έργο του Μουσόργκσκι».

Παραδέχεται πως η διπλή παρουσία του στη συναυλία είναι δύσκολο εγχείρημα: «Τόσο από πνευματικής όσο και από φυσικής πλευράς ο συνδυασμός είναι δύσκολος» σχολιάζει. «Η κινητικότητα που χρειάζεται κανείς ως διευθυντής ορχήστρας» συνεχίζει «είναι εντελώς αντίθετη και ασύμβατη, μπορώ να πω, με τις μικροκινήσεις του βιολονίστα. Η εργασία των μυών είναι τελείως διαφορετική. Οταν λοιπόν συνδυάζεται το ένα με το άλλο σε διάστημα πολύ μικρό, σχεδόν συνεχόμενο, είναι πολύ δύσκολο. Ταυτόχρονα όμως είναι και εξίσου όμορφο. Αυτά τα κοντσέρτα είναι αριστουργήματα, δεν χρειάζεται κανείς μαέστρο γιατί η επικοινωνία με την ορχήστρα είναι πολύ πιο άμεση. Δημιουργείται ατμόσφαιρα μουσικής δωματίου με πολύ καλά αποτελέσματα. Γενικότερα, θα ‘λεγα πως είναι μια κατάσταση η οποία έχει τα συν και τα πλην της».

Η μουσική είναι φάρος

Σχολιάζοντας τη χρονική στιγμή της συναυλίας στην Αθήνα, λέει πως, ευτυχώς, η μουσική δεν επηρεάζεται από τις ανθρώπινες αδυναμίες όπως εκφράζονται κοινωνικά μέσα στις διάφορες εποχές. «Είναι ένας πνευματικός πυλώνας που υπάρχει είτε τον αναγνωρίζουμε είτε όχι» λέει και συνεχίζει: «Λυπάμαι πραγματικά για τους ανθρώπους που δεν μπορούν να το δουν γιατί η τέχνη γενικά και ιδιαίτερα η μουσική είναι μια τεράστια διέξοδος. Είναι ένας φάρος. Οταν κανείς σκεφθεί ότι μπορεί να πλέει σε έναν ωκεανό και δει ξαφνικά το φως του φάρου να λάμπει από μακριά, το συναίσθημα εκείνη τη στιγμή είναι πολύ ιδιαίτερο. Υπάρχει μια αίσθηση χαράς, ασφάλειας, άντλησης δυνάμεως κ.τ.λ.».

Παραδέχεται πως για να συνειδητοποιήσουμε κάτι ορισμένες φορές χρειάζεται μια συνολικότερη διαδικασία, αλλά στην εποχή που ζούμε σήμερα ο ίδιος θεωρεί πως αυτά τα θέματα είναι καθαρά προσωπική επιλογή. «Ακόμη και παιδεία να μην υπάρχει –η οποία πράγματι λείπει -, κανένας δεν απαλλάσσεται από την προσωπική του ευθύνη. Σήμερα ο καθένας μπορεί να ενημερωθεί και να έχει πρόσβαση στα πάντα. Οποιος αποκλείει την τέχνη από τη ζωή του είναι απλά υπεύθυνος των επιλογών του».

Για τον ίδιο, οι συναυλίες είναι πάντοτε σημαντικές. «Κάθε συναυλία είναι σαν μια νέα γέννηση» λέει και συνεχίζει: «Καμία γέννηση δεν είναι εύκολη αλλά είναι όλες, ανεξαιρέτως, θαύματα».

Ελλειψη συνέχειας και συνέπειας

Κάτοχος κορυφαίων διεθνών διακρίσεων –μεταξύ πολλών άλλων προσφάτως τιμήθηκε με το δανέζικο μουσικό βραβείο Leonie Sonnig 2017 -, καλλιτέχνης που εδώ και πολλά πλέον χρόνια διαγράφει υπέρλαμπρη διαδρομή στη σκηνή αλλά και στη δισκογραφία, πώς σχολιάζει άραγε το ελληνικό κοινό και την ανταπόκρισή του στη μουσική; «Η αλήθεια είναι ότι δεν παίζω συχνά στην Ελλάδα… Αυτό που μπορώ να πω είναι πως υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι οι οποίοι αγαπούν τη μουσική και το έχουν αποδείξει όλα αυτά τα χρόνια με την παρουσία τους στις συναυλίες και στην πολιτιστική κίνηση γενικότερα, όταν αυτή υπήρχε βέβαια, γιατί πλέον δεν υπάρχει. Τώρα το αν αλλάζει ή αν έστω διαμορφώνεται κάποιο κοινό συγκεκριμένο δεν μπορώ να το απαντήσω από τη στιγμή που δεν υπάρχουν συνέπεια και συνέχεια στον προγραμματισμό αλλά και μια κατεύθυνση σε αυτό που παρουσιάζεται γενικώς στην Ελλάδα».

Θεωρεί πως αυτό είναι ευρύτερο θέμα, δεν παρατηρείται αποκλειστικά εξαιτίας της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης. «Απλά, τα τελευταία χρόνια της κρίσης η κατάσταση είναι απελπιστική» σχολιάζει. Πιστεύει πως αν από τα προηγούμενα χρόνια η συνέπεια και η συνέχεια είχαν καλλιεργηθεί τα πράγματα δεν θα είχαν φτάσει σε αυτό το σημείο, ανεξαρτήτως κρίσης. «Τώρα όμως, όπως είναι η κατάσταση και χωρίς να υπάρχει αυτό το υπόβαθρο, τι να πω… Είναι και οι άνθρωποι στα διάφορα κέντρα λήψης αποφάσεων αμόρφωτοι και θεωρούν ότι η τέχνη είναι μια πολυτέλεια της ζωής, όταν όλα τα υπόλοιπα έχουν λυθεί… Δυστυχώς η τέχνη στις προτεραιότητές μας έρχεται μετά το τέλος. Ας πάρουμε για παράδειγμα το Μέγαρο: μια αίθουσα σπουδαίων προδιαγραφών, καταπληκτική, στην οποία έχουν εμφανιστεί και την οποία έχουν αγαπήσει καλλιτέχνες παγκόσμιου βεληνεκούς, έχουμε δυστυχώς καταφέρει να την απαξιώσουμε».

πότε & πού:

Το 5ο Διεθνές Σεμινάριο Βιολιού & Workshop Μουσικής Δωματίου με τον Λεωνίδα Καβάκο ολοκληρώνεται την Κυριακή 8 Μαΐου, στο Κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών. Η συναυλία της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Γαλλικής Ραδιοφωνίας όπου ο ίδιος ερμηνεύει το Τρίτο Κοντσέρτο για βιολί του Μότσαρτ και διευθύνει έργα Μπουζόνι και Μουσόργκσκι θα δοθεί στις 12 Μαΐου (στις 20.30) στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.