Η τελευταία λέξη θα ανήκει στον Σόιμπλε

Η «αυθάδεια» του Αλέξη Τσίπρα τις ενώνει. Η αποκάλυψη των μηχανορραφιών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου εις βάρος της Αθήνας και του Βερολίνου, που έβγαλε στην επιφάνεια μάλλον ελληνική υπηρεσία, όπως πιστεύουν και στο Βερολίνο, έφερε φαινομενικά όσο ποτέ άλλοτε πιο κοντά την Ανγκελα Μέρκελ και την Κριστίν Λαγκάρντ. Το ερώτημα για αυτές δεν ήταν αν οι αιτιάσεις του έλληνα πρωθυπουργού είναι δικαιολογημένες. Σημασία είχε μόνο ότι ο πρωθυπουργός μιας μικρής χώρας τόλμησε να τα βάλει με την επικεφαλής μιας «αυτοκρατορίας», του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Αυτό επέβαλε την αλληλεγγύη και της δεύτερης στο ελληνικό ζήτημα ενεχόμενης αυτοκρατορίας, της ευρωζώνης. Η κοινή αντίδρασή τους ήταν έτσι το αντίστροφο από εκείνο που ανέμενε η Αθήνα. «Για τις δύο κυρίες δεν παίζει ρόλο αν ο έλληνας πρωθυπουργός έχει δίκιο ή όχι, αλλά το ότι θέτει υπό αίρεση την πρωτοκαθεδρία τους» λέει γερμανική κυβερνητική πηγή. «Γι’ αυτό και συνασπίστηκαν προσωρινά βάζοντας στην άκρη τις διαφορές τους».

Αγκάθι το «κούρεμα»

Παρ’ όλα αυτά οι διαφορές αυτές συνεχίζουν να λειτουργούν σαν βραδυφλεγείς βόμβες. Το ΔΝΤ επιμένει στο «κούρεμα» του χρέους και σε μεγαλύτερη ευελιξία στις μεταρρυθμίσεις, το ευρωπαϊκό κατεστημένο στο αντίθετο. Τελικά όμως, προσθέτει η πηγή, για να αποφύγουν νέες επικίνδυνες εκρήξεις, τύπου Grexit, πρέπει να τηρήσουν το συμφωνηθέν χρονοδιάγραμμα, ήτοι την αξιολόγηση του προγράμματος ως το Πάσχα καθώς και, λίγο αργότερα, την έναρξη των συνομιλιών για την αναδιάρθρωση του χρέους. Και αυτό προϋποθέτει συμβιβασμούς που ήταν μέχρι πρότινος αδιανόητοι.

Ο βασικότερος από αυτούς, που αφορά τη νέα δομή του χρέους, είναι ίσως και ο ευκολότερος. «Θα περιοριστεί στην επιμήκυνση του χρόνου εξόφλησης και στη σταθεροποίηση, ενδεχομένως μάλιστα και στην περαιτέρω μείωση των επιτοκίων» λέει η πηγή. «Το σημαντικό είναι όμως ότι θα πρέπει να έχει δύο αντιθετικές όψεις: Η πρώτη, που θα δείχνει ότι δεν έγινε ονομαστικό κούρεμα, κάτι που θα ικανοποιεί το Βερολίνο, και η δεύτερη που θα αποδεικνύει ότι τα ληφθέντα μέτρα ισοδυναμούν με κούρεμα –κάτι που θα δίνει άλλοθι στο ΔΝΤ».

Αυτό θα διευκολύνει και έναν δεύτερο συμβιβασμό, που είναι η ένταξη του ΔΝΤ στο τρίτο Μνημόνιο. Το σχήμα της δεν είναι ακόμα συμφωνημένο: Το Βερολίνο προκρίνει τελευταία μόνο την τεχνογνωσία του ΔΝΤ χωρίς χρηματική συμμετοχή, το ΔΝΤ επιμένει και στα δύο, δεδομένου ότι χωρίς ίδια κεφάλαια η δυνατότητα του να ασκεί πίεση εντός της τρόικας θα είναι περιορισμένη. Στη γερμανική πρωτεύουσα δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν ότι είναι πλέον καιρός να αλλάξει η σελίδα, να μπει δηλαδή στη θέση του ΔΝΤ το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στήριξης ESM, τονίζοντας μάλιστα ότι το τελευταίο θα μπορούσε να εκπαιδεύσει εντός μηνών ειδικούς που θα έμπαιναν στη θέση των εμπειρογνωμόνων του ΔΝΤ. «Το πρόβλημα για το ESM δεν είναι η έλλειψη τεχνογνωσίας, αλλά πολιτικού βάρους» αντιτείνει η πηγή. «Οσο το ταμείο αυτό δεν έχει αναβαθμιστεί στο μέτρο που να αποτελεί ευρωπαϊκό ισοδύναμο του ΔΝΤ, να έχει δηλαδή ανάλογη δύναμη, δεν θα μπορεί να υποκαθιστά το τελευταίο».

Η κόντρα για τα 50 δισ.

Πιο χαοτική εμφανίζεται η σχέση της Αθήνας με το μέτωπο των δανειστών. Οι δύο πλευρές, σύμφωνα με γερμανό ραδιοσχολιαστή, μοιάζουν να κινούνται ταυτόχρονα σε «παράλληλα σύμπαντα»: Το πρώτο είναι εκείνο των άτυπων διαπραγματεύσεων, στο οποίο και οι δυο τους εμφανίζονται πολύ ευέλικτες, το δεύτερο, εκείνο των επίσημων τοποθετήσεων, στο οποίο δείχνουν εντελώς άκαμπτες –ιδίως μάλιστα εκείνη των δανειστών. Πρόσφατο παράδειγμα, η διαμάχη για το ποσό που πρέπει να συγκεντρώσει το νέο ταμείο αποκρατικοποιήσεων, που θα αντικαταστήσει το ΤΑΙΠΕΔ και που σύμφωνα με το τρίτο Μνημόνιο ορίζεται στα 50 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η δήλωση του Γιώργου Σταθάκη τις προάλλες στο Βερολίνο, ότι ύστερα από αλλεπάλληλες μειώσεις το ποσό αυτό, κατά τη σύμφωνη άποψη των δύο πλευρών, κατήλθε στα 15 δισ., προκάλεσε την άμεση αντίδραση του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. «50 δισ. και ούτε ευρώ λιγότερο» δήλωσε εκπρόσωπός του. «Αυτό αποφάσισε η συμφωνία του Ιουλίου του 2015. Και σε αυτό ακριβώς το ποσό έδωσε πέρυσι την έγκρισή της η γερμανική Βουλή». Η ίδια κυβερνητική πηγή αμφισβήτησε και την ορθότητα της άποψης του έλληνα υπουργού Οικονομίας, ότι από τα 50 δισ. θα έπρεπε αμέσως να αφαιρεθούν 20 περίπου δισ., όσα δηλαδή «περίσσεψαν» από την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών από τα αρχικώς προβλεπόμενα 25 δισ. «Το πιθανότερο είναι ότι αυτά τα 20 δισ. θα αφαιρεθούν μόνο από το τρίτο δάνειο των 86 δισ., όχι όμως και από τα 50 δισ. του ταμείου αποκρατικοποιήσεων» τόνισε.

Οι Γερμανοί περιμένουν

Η «κόντρα», σύμφωνα με τον κ. Σταθάκη, επεκτείνεται και σε άλλα βασικά θέματα, όπως τα «κόκκινα» δάνεια και το έλλειμμα του 2018. Ομως και αυτά, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι «διαχειρίσιμα». Το ερώτημα είναι μόνο τι θα γίνει μετά. Στηριζόμενο στην άποψη ότι το ελληνικό χρέος είναι βιώσιμο επειδή δεν χρειάζεται αποπληρωμή ως το 2022, το Βερολίνο δεν βιάζεται να το φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η τακτική που θα ακολουθήσει για αυτό είναι ήδη γνωστή: η κλασική κωλυσιεργία. «Μπορούμε κάθε στιγμή να αποδείξουμε ότι η ελληνική πλευρά δεν έχει εκπληρώσει το ένα ή άλλο μέτρο» λέει γερμανός ειδήμων. «Και τον κατάλογο αυτόν μπορούμε να τον επιμηκύνουμε κατά το δοκούν». Την τελευταία λέξη σχετικά θα την έχει βέβαια ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Και αυτός κρατά ως τώρα κλειστά τα χαρτιά του. Ενα πρώτο άνοιγμά τους θα το κάνει ίσως στη συνεδρίαση της Επιτροπής Προϋπολογισμού της γερμανικής Βουλής την ερχόμενη Τετάρτη.

Αλλά και αυτός κρατά διφορούμενη στάση έναντι της Αθήνας. Από τη μια δηλώνει ότι η ελληνική Αριστερά είναι η μοναδική πολιτική δύναμη που μπορεί σήμερα να εκσυγχρονίσει τη χώρα, από την άλλη όμως, όπως λέει στο βιβλίο του «Διαφορετικοί, αλλά μαζί» που εκδόθηκε πρόσφατα, διατηρεί αμφιβολίες για το αν θα το πράξει πραγματικά (βλέπε «Το Βήμα της Κυριακής» 26.3.2016).