Η offshore και πώς να την αποκτήσετε

Τα στοιχεία που διέρρευσαν περιήλθαν από άγνωστη πηγή στην κατοχή της γερμανικής εφημερίδας «Sueddeutsche Zeitung» του Μονάχου, η οποία αμέσως τα διοχέτευσε στη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων, που με τη σειρά της τα διένειμε σε ένα ευρύ δίκτυο συνεργατών της (περισσότερες από 100 εφημερίδες και δίκτυα ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο). Εξυπακούεται ότι ο επιμερισμός της επεξεργασίας των φακέλων αποφασίστηκε λόγω του τεράστιου αριθμού τους.

Παρενθετικά θα πρέπει να σημειωθεί ότι η «Sueddeutsche Zeitung» έχει μακρά παράδοση στο κυνήγι του μαύρου χρήματος. Με μεγάλες επιτυχίες μάλιστα. Το 2013 με τη βοήθεια ενός νεαρού Βρετανού χάκερ, η εφημερίδα αποκάλυψε ότι ο Παναμάς αποτελεί προνομιακό τόπο καταφυγής αφορολόγητων κεφαλαίων Γερμανών κροίσων. Μερικές από τις μεγαλύτερες επιχειρηματικές οικογένειες της Γερμανίας (Πόρσε και Πίεχ του ομίλου Volkswagen, Κουάντ της BMW, Μπούρντα των ομωνύμων εκδόσεων και Γιάκομπς της ομώνυμης βιομηχανίας καφέ) είχαν δημιουργήσει offshore εταιρείες στη χώρα αυτή της Κεντρικής Αμερικής. (βλ. ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 24/3/2013) https://www.tovima.gr/politics/article/?aid=504277&wordsinarticle=%CE%A0%CE%AF%CE%B5%CF%87%2c%3b%CE%9A%CE%BF%CF%85%CE%AC%CE%BD%CF%84

Η «εξειδίκευση» αυτή της εφημερίδας του Μονάχου της επέτρεψε να αποκαλύψει το μεγαλύτερο σκάνδαλο ξεπλύματος χρήματος στην Ιστορία, καθώς σ’ αυτό εμπλέκονται όχι μόνο εμβληματικά ονόματα του επιχειρηματικού κόσμου –κάτι λίγο ως πολύ αναμενόμενο, διότι οι επιχειρηματίες διαχειρίζονται χρήμα –αλλά και πασίγνωστα πολιτικά ονόματα –κάτι το απολύτως απαράδεκτο, δεδομένου ότι οι πολιτικοί (υποτίθεται ότι) διαχειρίζονται τις τύχες των λαών τους.

Το δικηγορικό γραφείο Mossack Fonseca είναι το τέταρτο στον κόσμο σε διεκπαιρεώσεις υποθέσεων offshore εταιρειών. Έχει ιδρύσει περισσότερες από 200.000 εταιρείες σε χώρες με μηδενικούς συντελεστές φορολόγησης, με ιδιαίτερη προτίμηση στις βρετανικές Παρθένες Νήσους. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα του, το γραφείο διαθέτει ένα δίκτυο 600 συνεργατών σε 42 χώρες.

Πώς λειτουργεί, όμως, η «φάμπρικα» μεταφοράς κεφαλαίων σε ένα φορολογικό παράδεισο; Σχηματικά πρέπει κατ’ αρχάς να αναφερθεί ότι κάποιος που θέλει γλιτώσει φόρους ή να ξεπλύνει χρήμα μπορεί να μεταφέρει (με κάποιο τρόπο, όταν ενδιαφέρεται κανείς πραγματικά είναι σίγουρο ότι τον βρίσκει…) τα χρήματά του στην Ελβετία. Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, ο διασημότερος φορολογικός παράδεισος του πλανήτη χάνει τον παραδεισένιο χαρακτήρα του λόγω των ασφυκτικών διεθνών πιέσεων που δέχεται για να καταργήσει το περιβόητο τραπεζικό απόρρητο.

Ο κεφαλαιούχος απευθύνεται τότε σε κάποιο δικηγόρο στη χώρα του με ειδίκευση στις οικονομικές υποθέσεις, ο οποίος και τον συμβουλεύει να δημιουργήσει μια εταιρεία offshore σε κάποιο φορολογικό παράδεισο για να τοποθετήσει εκεί τα χρήματά του. Ο δικηγόρος δεν αναλαμβάνει προσωπικώς την ίδρυση της offshore. Ξέρει, όμως, πού θα απευθυνθεί: θα απευθυνθεί στο παναμέζικο γραφείο Mossack Fonseca!

Το Mossack Fonseca αναλαμβάνει όλες τις γραφειοκρατικές διαδικασίες για την ίδρυση της εταιρείας, αφού όμως πρώτα επιλέξει τον φορολογικό παράδεισο που καλύπτει τις ανάγκες του πλούσιου πελάτη. Μπορεί, για παράδειγμα, να επιλέξει ως έδρα της offshore τις Παρθένες Νήσους όπου τα έξοδα για την ίδρυση της εταιρείας είναι τα χαμηλότερα.

Μπορεί να επιλέξει την αμερικανική Πολιτεία του Ντελαγουέρ. Πρόκειται για έναν παράδεισο που εγγυάται περισσότερο απ’ όλους την ασφάλεια των κεφαλαίων και ο οποίος στη σημερινή εποχή που χαρακτηρίζεται από το απρόβλεπτο και το αβέβαιο, αποκτά όλο και περισσότερους φίλους –το περιοδικό Forbes τοποθετεί το Ντελαγουέρ στην κορυφή των «πλέον ενδιαφερόντων» φορολογικών παραδείσων της δεκαετίας που διανύουμε.

Μπορεί, επίσης, το γραφείο Mossack Fonseca να επιλέξει να ιδρύσει την offshore στον ίδιο Παναμά, αν εκείνο που μετρά περισσότερο για τον πλούσιο πελάτη είναι η διακριτικότητα.

Οι συνεργάτες του Mossack Fonseca φροντίζουν επίσης κάτι πολύ σημαντικό: να σβήσουν τα ίχνη του πραγματικού μετόχου της offshore εταιρείας, δηλαδή του πλούσιου πελάτη. Δημιουργεί έτσι τους «nominees», τους πληρεξούσιους δηλαδή των κεφαλαίων της offshore. Πρόκειται για πρόσωπα μη υπαρκτά, τα οποία όμως… υπογράφουν τα έγγραφα ίδρυσης της εταιρείας. Τα ονόματα και οι υπογραφές τους, άλλωστε, πολλές φορές βρίσκονται σε χιλιάδες offshore εταιρείες σε διάφορους φορολογικούς παραδείσους, σύμφωνα με τη γαλλική εφημερίδα «Le Monde».

Το Mossack Fonseca –και τα ομοειδή δικηγορικά γραφεία ασφαλώς –κάνουν δηλαδή όλη τη δουλειά. Ο πλούσιος πελάτης δεν εμφανίζεται πουθενά. Ωστόσο, μπορεί να διαχειρίζεται τα κεφάλαιά του, να αγοράζει μια καινούργια βίλα σε ένα τροπικό νησί ή να πωλεί το πολυτελές σκάφος του, που είναι βεβαίως «γραμμένα» στο όνομα της offshore.

Ασφαλώς η λειτουργία της offshore είναι όχι μόνο νομιμότατη, αλλά είναι περιβεβλημένη με εγγυήσεις που εξασφαλίζουν στον πραγματικό διαχειριστή της ένα πέπλο ανωνυμίας και –το σπουδαιότερο –ένα τείχος προστασίας απέναντι στις αρχές που καταπολεμούν το ξέπλυμα χρήματος, τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά.