Κλιμακούμενες πιέσεις δέχεται η Σαουδική Αραβία, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς και κορυφαίος εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο, αφού, σαν να μην ήταν αρκετή η ελεύθερη πτώση που πραγματοποιούν από το 2014 οι διεθνείς τιμές του πολύτιμου καυσίμου, τώρα φαίνεται ότι η χώρα χάνει έδαφος και στις κυριότερες αγορές.
Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων ενέργειας FGE που δημοσίευσαν οι «Financial Times», την τριετία από το 2013 ως και το 2015 το βασίλειο της αραβικής χερσονήσου έχασε από τους ανταγωνιστές του ένα μερίδιο της αγοράς που κατείχε σε εννέα από τις 15 σημαντικότερες καταναλώτριες χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας, της Νότιας Αφρικής και των ΗΠΑ.
Το διάστημα αυτό η Σαουδική Αραβία έχασε επίσης έδαφος στη Νότια Κορέα, στην Ταϊλάνδη, στην Ταϊβάν και σε πολλές δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
Το πετρέλαιο είναι η κύρια πηγή εσόδων της Σαουδικής Αραβίας και η Saudi Aramco, η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία της Ριάντ που διαχειρίζεται τα κοιτάσματα και την παραγωγή της χώρας, είναι η κύρια πηγή δύναμης και πλούτου της βασιλικής οικογένειας Αλ Σαούντ.
Οι εξαγωγές πετρελαίου αποτελούσαν μέχρι πολύ πρόσφατα σχεδόν το 90% των συνολικών κρατικών εσόδων. Η ταλάντευση των τιμών του αργού πετρελαίου τα τελευταία χρόνια, που προκλήθηκε από την αύξηση των παγκόσμιων αποθεμάτων σε συνδυασμό με την άνθηση της παραγωγής σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ, αναμφίβολα έχει πλήξει την κερδοφορία της εταιρείας και της χώρας.
Αυξάνεται το κρατικό χρέος
Επιπλέον, η βουτιά των διεθνών τιμών του μπρεντ οδήγησε τις χώρες που είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές πετρελαίου του κόσμου σε νέες επιλογές. Ορισμένοι από τους ανταγωνιστές παραγωγούς, όπως η Ρωσία και το Ιράκ, «στοχοποιούν» στρατηγικά σημαντικούς εμπορικούς εταίρους της Σαουδικής Αραβίας. Η πρόσφατη άρση του διεθνούς εμπορικού αποκλεισμού του Ιράν ασκεί ακόμη μεγαλύτερη πίεση στο κράτος της Μέσης Ανατολής.
Ολα αυτά σε συνδυασμό με ένα διαρκώς αυξανόμενο κρατικό χρέος τροφοδοτούμενο από σπατάλες δισεκατομμυρίων σε μισθολογικές αυξήσεις και μπόνους στον δημόσιο τομέα και όχι μόνο έχουν ήδη αρχίσει να θορυβούν την κυβέρνηση της χώρας.
Η Σαουδική Αραβία δεν δείχνει καμία πρόθεση να μετατραπεί από κυρίαρχος της παραγωγής πετρελαίου σε όμηρο του προϊόντος, αδύναμη να ελέγξει τις εξελίξεις και τις επιπτώσεις των αλλαγών στους παγκόσμιους συσχετισμούς στην οικονομία και στο μέλλον της χώρας. Η Ριάντ φαίνεται αποφασισμένη να βάλει σε τάξη «τα του οίκου της» και να ανοίξει νέους ορίζοντες για την τεράστια πετρελαϊκή παραγωγή της.
Τον περασμένο Δεκέμβριο ο βασιλιάς Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ αλ Σαούντ προανήγγειλε την εφαρμογή ενός προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής ενώ έδωσε οδηγίες στους υπουργούς του να δημιουργήσουν κίνητρα για την προώθηση της επιχειρηματικότητας με απώτερο σκοπό την «απεξάρτηση» της σαουδαραβικής οικονομίας από το πετρέλαιο.
Ανανεώσιμες πηγές
Τον περασμένο μήνα, μάλιστα, ο υπουργός πετρελαίου Αλί αλ Ναΐμι άφησε να εννοηθεί ότι η Σαουδική Αραβία προετοιμάζεται για έναν κόσμο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει πιο ιδανική χώρα για ανανεώσιμες πηγές από τη Σαουδική Αραβία, από τη στιγμή που έχουμε τόσο ήλιο και διαθέσιμη γη» σχολίασε χαρακτηριστικά. Ωστόσο, πρόσθεσε ότι η «εποχή χωρίς πετρέλαιο» αργεί ακόμη αφού ο πλανήτης «θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί ορυκτά καύσιμα για τουλάχιστον 50 χρόνια ακόμη».
Σε αυτή την εκτίμηση βασίζεται μάλλον και η μελλοντική στρατηγική της Saudi Aramco. Σύμφωνα με την αμερικανική εφημερίδα, η σαουδαραβική κρατική εταιρεία στηρίζεται στην κατά τους ισχυρισμούς του προέδρου της μηδενική έκθεση σε δανεισμό προκειμένου να αναχαιτίσει τους ανταγωνιστές της και να πάρει πίσω το μερίδιο της αγοράς που έχει απολέσει.
Η Saudi Aramco έχει αυξήσει την εστίασή της στην Ευρώπη επιτυγχάνοντας συμφωνίες με παραδοσιακούς αγοραστές του ρωσικού πετρελαίου, όπως η σουηδική Preem και οι πολωνικές PKN Orlen και Lotos. Επιπλέον, η εταιρεία φαίνεται πως χρησιμοποιεί την οικονομική ισχύ της για την εξαγορά διυλιστηρίων στο εξωτερικό. Πρόσφατα ανακοίνωσε τα σχέδιά της να αναλάβει την πλήρη κυριότητα ενός διυλιστηρίου του Τέξας, του μεγαλύτερου στη Βόρεια Αμερική, ενώ αναζητεί αντίστοιχες ευκαιρίες στην Κίνα, στην Ινδία, στην Ινδονησία, στη Μαλαισία και στο Βιετνάμ. Επίσης, η εταιρεία δίνει πλέον προτεραιότητα στην παραγωγή προϊόντων με υψηλότερο περιθώριο κέρδους, όπως τα εξευγενισμένα καύσιμα και χημικά.
SAUDI ARAMCO
Το διαμάντι του στέμματος των σαουδαραβικών πετρελαίων
«Ενώ οι σαουδάραβες ηγέτες χαρακτηρίζουν το πετρέλαιο θείο δώρο για το βασίλειο που υπερήφανα αποκαλούν «λίκνο του Ισλάμ», ο κρατικός ενεργειακός κολοσσός Saudi Aramco αποτελεί την επιτομή της τεχνοκρατικής τελειότητας» γράφει ο Σίμεον Κερ των «FT». Ο ανταποκριτής της εφημερίδας στο Ντουμπάι σημειώνει ότι η βασιλική οικογένεια των Σαούντ από το 1938 χρησιμοποιεί το πετρέλαιο για να χαλυβδώσει την εξουσία της. Αλλά η Saudi Aramco, που εθνικοποιήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1980, διαπνέεται από αμερικανική επιχειρηματική κουλτούρα. Από την κουλτούρα, δηλαδή, που μεταλαμπάδευσαν στο σαουδαραβικό βασίλειο στις αρχές του 20ού αιώνα οι αμερικανικές εταιρείες που ανακάλυψαν τα πλούσια πετρελαϊκά κοιτάσματα της χώρας –και της ευρύτερης περιοχής της Μέσης Ανατολής, άλλωστε.
Με έδρα στο Νταράν, στην πετρελαιοπαραγωγική Ανατολική Επαρχία της Σαουδικής Αραβίας, η Saudi Aramco θεωρείται υποδειγματική για την αξιοκρατική λειτουργία της εταιρεία, η οποία απολαμβάνει μεγάλη αυτονομία και ένα εξαιρετικό αυτοδιοικητικό καθεστώς. Για να γίνει αυτό αντιληπτό αρκεί να αναφερθεί ότι πολλά γυναικεία στελέχη της επιχείρησης μετέχουν στις διάφορες συσκέψεις ασκεπείς, με τα μαλλιά ελεύθερα!
Αν και θεωρείται το δεξί χέρι και η βασική πηγή πλούτου των Σαούντ, η βασιλική οικογένεια δεν εμπλέκεται στη διοίκηση της Saudi Aramco. Στην εταιρεία θήτευσαν, άλλωστε, οι περισσότεροι παράγοντες του πετρελαϊκού κλάδου στη χώρα, συμπεριλαμβανομένου τού εδώ και μια εικοσαετία υπουργού Πετρελαίου Αλί αλ Ναΐμι.
Πέρυσι η εποπτεία της Saudi Aramco πέρασε από το υπουργείο Πετρελαίου σε ένα συμβούλιο με επικεφαλής τον Μοχάμαντ μπιν Σαλμάν, δεύτερο πρίγκιπα του σαουδαραβικού θρόνου και γιο του βασιλιά Σαλμάν μπιν Αμπντουλαζίζ αλ Σαούντ. Τον Ιανουάριο ο πρίγκιπας Μοχάμαντ μίλησε για πρώτη φορά για το ενδεχόμενο να ιδιωτικοποιηθεί η Saudi Aramco. «Πρόκειται για μια ιδέα που εντάσσεται στο πλαίσιο της προσπάθειας του σαουδαραβικού βασιλείου να διαφοροποιήσει την οικονομία του. Να πάψει δηλαδή να είναι απόλυτα εξαρτημένη οικονομικά από τις εξαγωγές πετρελαίου, αλλά να οικοδομήσει μια οικονομία που θα βασίζεται στον ιδιωτικό τομέα, που θα δημιουργεί θέσεις εργασίας για τη νεολαία της χώρας» τονίζει ο ανταποκριτής των «FT».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
