Καζάνι που βράζει η αγορά γάλακτος

Σε χαμηλούς τόνους φαίνεται να κινούνται προς το παρόν τουλάχιστον οι αντιδράσεις κυρίως των κτηνοτρόφων μετά την ψήφιση του νέου Μνημονίου και την πλήρη απελευθέρωση του χρόνου ζωής του παστεριωμένου γάλακτος –ίσως να φταίει και η… ραστώνη του Αυγούστου -, ενώ οι γαλακτοβιομηχανίες πρόκειται στο επόμενο διάστημα να καθορίσουν την εμπορική πολιτική τους.

Το βέβαιο στην προκειμένη περίπτωση είναι πως στη διάρκεια των επομένων μηνών η αγορά του γάλακτος θα επαναδιαταχθεί και η κάθε γαλακτοβιομηχανία θα ανασυγκροτήσει τη στρατηγική της με βάση τα νέα δεδομένα. Ωστόσο θεωρείται αναμενόμενο ότι η κύρια τάση στην κατανάλωση τον τελευταίο έναν χρόνο που είναι η ενίσχυση του παστεριωμένου γάλακτος –«χαμηλής θερμικής επεξεργασίας», όπως έχει νομοθετηθεί από το 2014 –σε βάρος του γάλακτος υψηλής παστερίωσης –«υψηλής θερμικής επεξεργασίας» –θα ενισχυθεί και μάλιστα σημαντικά το επόμενο διάστημα.

Και στις περιοχές της νησιωτικής Ελλάδας που σήμερα αποτελούν κύριο προνομιακό πεδίο για το γάλα υψηλής παστερίωσης πηγές της αγοράς θεωρούν ότι αυτό το πλεονέκτημα θα χαθεί και ο ανταγωνισμός μεταξύ των δύο κατηγοριών θα γίνει ως «ίσος προς ίσον». Από την άλλη πλευρά, δεδομένης της άσχημης κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι κτηνοτρόφοι η οποία επιτάθηκε από την εφαρμογή των capital controls και της αναμενόμενης ανόδου των ευρωπαϊκών τιμών, πηγές της αγοράς εκτιμούν ότι δεν πρόκειται να γίνει νέα συμπίεση των τιμών της πρώτης ύλης. Και τούτο παρά το γεγονός ότι με βάση τα όσα λέγονται δεν θα λείψουν οι προσφορές για την εισαγωγή γάλακτος υψηλής παστερίωσης σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Σε κάθε περίπτωση, όμως, προκαλεί έκπληξη η υποτονικότητα των αντιδράσεων στην πλήρη απελευθέρωση του παστεριωμένου γάλακτος –χρονολόγηση με ευθύνη της γαλακτοβιομηχανίας –όταν από τα τέλη του 2013 ως και τον Μάιο του 2014 το συγκεκριμένο θέμα προκάλεσε ισχυρές αντιδράσεις σε βάρος της κυβέρνησης Σαμαρά – Βενιζέλου και δοκιμάστηκε ακόμη και η συνοχή της μέχρι που ο συμβιβασμός που επικράτησε τελικώς δεν είχε καμία σχέση με την αρχική πρόταση.

Ολα αυτά όμως ανήκουν στο παρελθόν. Το νέο τοπίο της γαλακτοκομίας με αιτία και αφορμή την πλήρη απελευθέρωση ουσιαστικά της αγοράς θα αρχίσει να σχηματίζεται υπό την προϋπόθεση ότι ορισμένες βασικές εκκρεμότητες που αφορούν κυρίως τον ανταγωνισμό θα αρχίσουν να επιλύονται. Πρόκειται βασικά για ορισμένες εταιρείες που αποτελούν τους αδύναμους κρίκους της αγοράς. Ο επόμενος χρόνος ίσως αποδειχθεί καθοριστικός.

Αναλυτικότερα οι μεγάλες γαλακτοβιομηχανίες που δίνουν και τον τόνο στην αγορά πρόκειται να εκμεταλλευθούν το νέο νομοθετικό πλαίσιο και η σημερινή διάρκεια ζωής του παστεριωμένου γάλακτος που είναι επτά ημέρες τυπικά –οκτώ επί της ουσίας, διότι είναι ασαφές αν στο επταήμερο συμπεριλαμβάνεται και η ημέρα παστερίωσης –θα γίνει οκτώ, ίσως και εννέα ημέρες και συνυπολογιζομένης της «ασαφούς ημέρας παστερίωσης» εννέα ή δέκα. Αυτό όμως δεν είναι βέβαιον ότι θα αποτελέσει κοινή πρακτική για όλες τις εταιρείες του κλάδου.

Υπάρχουν εταιρείες οι οποίες δεν σκοπεύουν να αλλάξουν τη σημερινή διάρκεια ζωής του προϊόντος τους. Οπως επί παραδείγματι η Εβόλ, η οποία διατηρεί ακόμη όχι το επταήμερο αλλά το πενθήμερο και δεν σκοπεύει να αξιοποιήσει τη νέα νομοθεσία. Από την άλλη πλευρά, το νέο νομοθετικό πλαίσιο «έρχεται γάντι» στην προ ολίγων μηνών κυκλοφορία του νέου προϊόντος της Friesland –το οποίο ακόμη δεν έχει πανελλαδική διανομή διότι είναι περιορισμένες οι ποσότητες της πρώτης ύλης από την οποία παράγεται –που είναι δεκαήμερης διάρκειας ζωής και η διοίκησή της το χαρακτηρίζει «ήπιας θερμικής επεξεργασίας». Τώρα πλέον θα ανήκει στην κατηγορία του παστεριωμένου.

Δύο προβλέψεις

Πηγές της αγοράς μιλώντας προς «Το Βήμα» έλεγαν ότι, ενώ τον περασμένο Μάιο και σε ετήσια βάση στη συνολική αγορά του παστεριωμένου γάλακτος το γάλα χαμηλής θερμικής επεξεργασίας κατείχε το 56% και το υψηλής θερμικής επεξεργασίας το 44%, στους επόμενους δύο μήνες η διαφορά μεγάλωσε.

Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι είναι δυνατόν τους επόμενους μήνες το γάλα χαμηλής θερμικής επεξεργασίας να φτάσει ακόμη και το 70%. Σε κάθε περίπτωση θεωρούν ότι από τη νέα νομοθετική ρύθμιση κερδισμένο θα είναι το γάλα χαμηλής θερμικής επεξεργασίας που είναι 100% ελληνικής προέλευσης, ενώ δεν αμφισβητούν το ενδεχόμενο να αυξηθούν οι εισαγωγές γάλακτος υψηλής θερμικής επεξεργασίας από χώρες της Κεντρικής Ευρώπης (Ουγγαρία κ.ά.) αλλά, πρώτον, θα έχουν συμπληρωματικό χαρακτήρα, δεδομένου ότι έτσι κι αλλιώς η ελληνική παραγωγή γάλακτος είναι χαμηλότερη των αναγκών της ελληνικής αγοράς, και, δεύτερον, οι καταναλωτές που θα το επιλέγουν θα έχουν αποκλειστικό κριτήριο τη χαμηλή τιμή, κάτι το οποίο συμβαίνει και σήμερα με τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας των αλυσίδων σουπερμάρκετ.

Αλλες πηγές όμως θεωρούν ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας δεν αναμένεται να βελτιωθεί σύντομα, πράγμα που σημαίνει ότι μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες θα παραμείνουν σε καθεστώς φτώχειας και γενικότερα οικονομικής καχεξίας και ως εκ τούτου είναι εν δυνάμει καταναλωτές τέτοιων προϊόντων.

Σε κάθε περίπτωση τους πρώτους μήνες του 2016 θα φανεί ποια από τις δύο προαναφερόμενες προβλέψεις θα επιβεβαιωθεί. Από την άλλη πλευρά, η κατάσταση στον κλάδο της αγελαδοτροφίας είναι εξαιρετικά δύσκολη και έχει επιδεινωθεί στη διάρκεια των τελευταίων μηνών. Τούτο πρακτικά σημαίνει ότι κατ’ αρχάς δεν υπάρχουν περιθώρια συμπίεσης των τιμών παραγωγού και, δεύτερον, ορισμένες πηγές υποστηρίζουν ότι από τον ερχόμενο Οκτώβριο αναμένεται αύξηση των τιμών παραγωγού του γάλακτος στην Ευρωπαϊκή Ενωση και, επειδή η ελληνική με τις άλλες ευρωπαϊκές αγορές είναι συγκοινωνούντα δοχεία, το ενδεχόμενο της αύξησης είτε θα συγκρατήσει τις ελληνικές τιμές στα σημερινά επίπεδα είτε ακόμη θα προκαλέσει άνοδο των ελληνικών τιμών.