Ο Ελληνο-ιρλανδός που κατάλαβε νωρίς τι συμβαίνει με την Κίνα

Το φθινόπωρο του 2009 ο Τζιμ Τσάνος άρχισε να διατυπώνει κρίσιμα ερωτήματα για την κινεζική οικονομία. Αυτό που τον εξέπληξε ήταν ότι οι παραγωγοί κάποιων βασικών προϊόντων δεν είχαν επηρεαστεί από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Πράγματι, κατέγραφαν μεγάλα κέρδη ακόμη και όταν άλλοι τομείς παρέπαιαν ως αποτέλεσμα της κρίσης. Οταν το έψαξε, διαπίστωσε ότι ο κρίσιμος παράγοντας ήταν η μεγάλη ζήτηση στην Κίνα για αυτά.

Οι Κινέζοι, που σε μεγάλο βαθμό είχαν παραμερίσει την κρίση, αγόραζαν το 40% όλων των εξαγωγών χαλκού, το 50% των σιδηρομεταλλευμάτων και μεγάλες ποσότητες από σχεδόν τα πάντα. Αυτό οδήγησε τον Τσάνος σε ένα συμπέρασμα: η Κίνα βρισκόταν εν μέσω μιας μη βιώσιμης πιστωτικής φούσκας. Κάποιοι αμερικανοί αναγνώστες θα θυμούνται τον Τζιμ Τσάνος. Με ρίζες εβραϊκές, ελληνικές και ιρλανδικές, είναι ο ιδρυτής της Kynikos Associates, ενός hedge fund αξίας 3 δισ. δολαρίων που ειδικεύεται στο short selling. Ο 58χρονος σήμερα Τσάνος ήταν ο πρώτος άνθρωπος στις ΗΠΑ που κατάλαβε, πριν από περίπου 15 χρόνια, ότι η εταιρεία Enron ήταν ένας πύργος από τραπουλόχαρτα. Σόρταρε τις μετοχές της Enron –που σημαίνει ότι θα κέρδιζε αν η μετοχή έπεφτε και όχι αν ανέβαινε –και συζήτησε τις υποψίες του με άλλους, συμπεριλαμβανομένης της φίλης μου, Μπέθανι Μακ Λιν, η οποία έγραψε ένα ιστορικό άρθρο στο «Fortune», που σηματοδότησε την αρχή του τέλους για την Enron.

Αυτή η απόφαση όχι μόνο εξασφάλισε στον Τσάνος μια μικρή περιουσία αλλά τον έκανε και διάσημο. Μαζί με τους συνεργάτες του στο Kynikos, προτιμάει τα «μίκρο» και όχι τα «μάκρο» στοιχήματα στις οικονομίες, εξετάζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά μεμονωμένων επιχειρήσεων, τομέων, ακόμη και κρατών. Το ίδιο και με την Κίνα. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν το 2009 ο κτηματομεσίτης μου μού έκανε μια παρουσίαση και με ενημέρωσε ότι η Κίνα είχε 5,6 δισ. τετραγωνικά μέτρα υπό ανάπτυξη, τα μισά αστικά, τα μισά εμπορικά» μου είπε ο Τσάνος. «Δεν το πίστεψα. Του είπα: «Μάλλον κάνεις λάθος, θα εννοείς 5,6 δισ. τετραγωνικά πόδια». Κι όμως. Ηταν πράγματι 5,6 δισ. τετραγωνικά μέτρα, δηλαδή περισσότερα από 60 δισ. τετραγωνικά πόδια».

Τότε ήταν που ο Τσάνος κατάλαβε. Η ταχύτατα αναπτυσσόμενη οικονομία της Κίνας δεν βασιζόταν μόνο στην εξαγωγική της δύναμη, αλλά και σε μια φούσκα ακινήτων που χαρακτηρίζεται από ένα βουνό χρέους και ενθαρρύνεται από την κυβέρνηση ως μέρος μιας στρατηγικής δαπανών για τις υποδομές, σχεδιασμένης να τροφοδοτεί με τη σειρά της την οικονομία.

Ο Τσάνος σύντομα δημοσιοποίησε τη θέση του, με συνεντεύξεις και ομιλίες. Είπε ότι οι κατασκευές αφορούσαν πολύ ακριβά διαμερίσματα που κοστίζουν πάνω από 100.000 δολάρια, τη στιγμή που το μέσο εισόδημα ενός κινεζικού νοικοκυριού είναι λιγότερο από 10.000 δολάρια τον χρόνο.

Μπορείτε να μαντέψετε πώς αντέδρασε το χρηματο-οικονομικό κατεστημένο, που είναι πεπεισμένο ότι η κινεζική οικονομία είναι ανίκητη; Σαρκαστικά. «Το βρίσκω ενδιαφέρον που άνθρωποι που δεν μπορούσαν να προφέρουν τη λέξη «Κίνα» ως πριν από δέκα χρόνια, τώρα να έχουν γίνει ειδικοί σε αυτή» είπε ο γνωστός επενδυτής Τζιμ Ρότζερς στους «New York Times». Και πρόσθεσε: «Η Κίνα δεν είναι φούσκα».

Αυτές τις ημέρες, με τις αγορές σε ελεύθερη πτώση, ο Τσάνος μοιάζει δικαιωμένος. Η Κίνα δεν είναι βέβαια ο μόνος λόγος που τα διεθνή χρηματιστήρια είναι τόσο ασταθή, αλλά είναι ο πιο σημαντικός. Η κινεζική οικονομία παραπαίει, η κινεζική χρηματαγορά καταρρέει, οι προσπάθειες της κυβέρνησης να στηρίξει και τις δύο απλά διαλύουν τις ψευδαισθήσεις όσων πιστεύουν ότι το Πεκίνο μπορεί να επαναφέρει την οικονομία με ένα μαγικό ραβδί. Η απώλεια της εμπιστοσύνης προς την Κίνα και τους ηγέτες της τρομάζει τις διεθνείς αγορές. Το ηθικό δίδαγμα από αυτή την ιστορία είναι ένα: να ακούτε προσεκτικά τους σκεπτικιστές και όσους πάνε ενάντια στο ρεύμα. Τους απορρίπτετε με δική σας ευθύνη.