Προς εμφύλιο με το ΡΚΚ οδεύει η Τουρκία

Η απόφαση του τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να τινάξει στον αέρα την ειρηνευτική διαδικασία με το ΡΚΚ όχι μόνο ρισκάρει να επαναφέρει τον εμφύλιο στην Τουρκία αλλά και προσθέτει ένα ακόμη μέτωπο σε μια φλεγόμενη περιοχή. Ο υπολογισμός του Ερντογάν είναι μικροπολιτικός: ξεκινώντας μια στρατιωτική εκστρατεία εναντίον του ΡΚΚ ελπίζει ότι στις εκλογές που θα πραγματοποιηθούν σύντομα στην Τουρκία θα πετύχει αυτοδυναμία το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Το πιθανότερο είναι ότι ο τούρκος πρόεδρος θεωρεί πως όταν πετύχει τον εκλογικό στόχο του θα ξανακαλέσει τους Κούρδους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να συνεχίσουν την ειρηνευτική συμφωνία απ’ όπου την άφησαν. Δεν είναι όμως καθόλου βέβαιο αν ο Ερντογάν θα μπορέσει να «πατήσει ένα κουμπί» και να επιστρέψει στην ομαλότητα με τους Κούρδους.

Υστερα από δύο εβδομάδες συμμετοχής της Τουρκίας στην αμερικανική συμμαχία που πολεμάει το ISIS στη Συρία και στο Ιράκ, κανένας δεν έχει πλέον την παραμικρή αμφιβολία: ο Ερντογάν κινείται πρωτίστως εναντίον του ΡΚΚ και δευτερευόντως εναντίον του ISIS. Ολα ξεκίνησαν στο Σουρούτς της Νοτιοανατολικής Τουρκίας στις 20 Ιουλίου, όταν βομβιστής του ISIS σκότωσε 32 Κούρδους. Η επίθεση αυτή έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου στην Τουρκία για την απειλή από τους τζιχαντιστές αλλά εξόργισε και τους Κούρδους που θεωρούν την πολιτική του Ερντογάν υπεύθυνη για το ότι έχει βρεθεί εκτεθειμένη η Νοτιοανατολική Τουρκία στις επιθέσεις από τζιχαντιστές.

Δύο ημέρες αργότερα μαχητές του ΡΚΚ δολοφόνησαν δύο τούρκους αστυνομικούς. Ως αντίποινα, τουρκικά αεροπλάνα βομβάρδισαν το αρχηγείο του ΡΚΚ στο όρος Καντίλ του ιρακινού Κουρδιστάν. Το ΡΚΚ απάντησε δολοφονώντας έναν τούρκο αξιωματικό του στρατού. Και ούτω καθεξής.

Η ειρηνευτική διαδικασία που ξεκίνησε το 2012 ανάμεσα στην Αγκυρα και στον φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν και η μονομερής εκεχειρία που ανακήρυξε το 2013 το ΡΚΚ είναι πλέον παρελθόν. Αυτό αποτελεί μεγαλύτερη απειλή για τη σταθερότητα της Τουρκίας απ’ όσο το ISIS.

Πολλοί πιστεύουν ότι ο βομβαρδισμός θέσεων του ΡΚΚ στο Κουρδιστάν του Βόρειου Ιράκ από την τουρκική πολεμική αεροπορία καθιστά σχεδόν αδύνατη την ειρηνική επίλυση του Κουρδικού. Υστερα από τέτοια κλιμάκωση και οι δύο πλευρές αναμένεται να σκληρύνουν τη στάση τους και δεν αποκλείεται να δούμε μια επανάληψη του εμφυλίου που στοίχισε 40.000 ζωές σε 30 χρόνια.

Νέος κύκλος βίας

«Οι επιθέσεις εναντίον του ΡΚΚ καλλιέργησαν αναμφίβολα τον φόβο ότι μπορεί να βρισκόμαστε στα πρόθυρα ενός νέου κύκλου βίας» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Σινάν Ουλγκέν, πρόεδρος του Κέντρου Μελετών για την Οικονομία και την Εξωτερική Πολιτική (EDAM) στην Κωνσταντινούπολη και συνεργάτης του ευρωπαϊκού τμήματος του Carnegie Endowment for International Peace στις Βρυξέλλες. «Οι επιθέσεις δείχνουν αναμφίβολα την προοπτική για κλιμάκωση. Αλλά την ίδια στιγμή η κυβέρνηση δήλωσε ότι συνεχίζει να ενδιαφέρεται για τη συνέχιση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Αυτή είναι και η θέση του κουρδικού κόμματος HDP στη Βουλή».

«Ούτε η κυβέρνηση ούτε το ΡΚΚ έχουν δηλώσει επισήμως ότι αποσύρονται από τις συνομιλίες» συνεχίζει ο κ. Ουλγκέν. «Υπάρχει συνεπώς ελπίδα ότι ύστερα από αυτό το αρχικό κύμα επιθέσεων οι ειρηνευτικές συνομιλίες θα μπορέσουν να αναζωογονηθούν. Για να συμβεί κάτι τέτοιο, απαιτείται κυρίως μια νέα εκεχειρία ανάμεσα στην κυβέρνηση και στο ΡΚΚ. Η διαδικασία αυτή θα μπορούσε βεβαίως να διευκολυνθεί αν σχηματιζόταν στην Τουρκία μια κυβέρνηση μεγάλου συνασπισμού ανάμεσα στο ΑΚΡ και στο CHP» –το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Στις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στις 7 Ιουνίου το ΑΚΡ δεν πέτυχε αυτοδυναμία, πρώτη φορά ύστερα από 13 χρόνια στην κυβέρνηση. Ο Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος συνεχίζει να υπηρετεί ως πρωθυπουργός, έχει ως τις 23 Αυγούστου για να σχηματίσει κυβέρνηση (45 ημέρες μετά τις εκλογές). Αν δεν τα καταφέρει, ο πρόεδρος πρέπει να προκηρύξει νέες εκλογές και ώσπου να διοργανωθούν θα σχηματίσει προσωρινή κυβέρνηση με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων αναλόγως του ποσοστού που έλαβαν στις εκλογές της 7ης Ιουνίου. Αυτό είναι ένα ενδεχόμενο που θέλει πάση θυσία να αποφύγει ο Ερντογάν, κυρίως επειδή θα αναγκαστεί να παραχωρήσει σε άλλα κόμματα υπουργεία τα οποία επί 13 χρόνια ήλεγχε το ΑΚΡ.

Γι’ αυτό ο τούρκος πρόεδρος πιέζει προκειμένου να σχηματιστεί μια κυβέρνηση συνεργασίας. Πιθανότερος εταίρος είναι το εθνικιστικό κόμμα MHP των Γκρίζων Λύκων. Ο όρος που θέτει το ΜΗΡ για να υποστηρίξει μια κυβέρνηση του ΑΚΡ είναι να πραγματοποιηθούν νέες εκλογές τον Νοέμβριο.

Ο «δικτάτορας» Ερντογάν

Τα δύο αυτά κόμματα έχουν συμφέρον να συνεργαστούν για να αναστρέψουν την πορεία του κουρδικού HDP που στις τελευταίες εκλογές κατάφερε να ξεπεράσει το πλαφόν του 10% και να εκλεγεί πρώτη φορά στη Βουλή (με 13%). Χαρακτηριστικό είναι ότι οι πολιτικοί του ΑΚΡ ελάχιστα αναφέρονται στο ISIS ενώ επιτίθενται πολλές φορές την ημέρα με τις δηλώσεις τους στο ΡΚΚ.

«Υστερα από τη συμμετοχή στην αμερικανική συμμαχία κατά του ISIS η κυβέρνηση προχώρησε σε συλλήψεις υπόπτων για υποστήριξη του τζιχάντ –γιατί άραγε καθυστέρησε τόσο; –σε ολόκληρη την Τουρκία. Συνέλαβε γύρω στα 150 άτομα. Την ίδια στιγμή προχώρησε σε εκατοντάδες –ξεπερνούν τις 600 –συλλήψεις υπόπτων για υποστήριξη του ΡΚΚ» λέει στο «Βήμα» τούρκος δημοσιογράφος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του φοβούμενος την τεράστια εκστρατεία της κυβέρνησης για τη φίμωση κάθε «αντιφρονούντος» δημοσιογράφου, ο οποίος μπορεί στα καλά καθούμενα να βρεθεί κατηγορούμενος ότι υποστηρίζει την τρομοκρατία (του ΡΚΚ). «Στόχος του «δικτάτορα» Ερντογάν είναι να συντρίψει το HDP, όμως αν γίνουν νέες εκλογές προβλέπω ότι το HDP θα αυξήσει το ποσοστό του».

Σύμφωνα με τους «New York Times» που επικαλούνται τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, αν πραγματοποιούνταν σήμερα εκλογές στην Τουρκία το ΑΚΡ θα κέρδιζε αυτοδυναμία, διότι σε καιρούς κρίσεις οι ψηφοφόροι στρέφονται προς τη «σιγουριά» του Ερντογάν και του ΑΚΡ. «Αντιμέτωπος με τις διαμαρτυρίες στο πάρκο Γκεζί πριν από δύο χρόνια, ο Ερντογάν διέταξε την αστυνομία να πατάξει τους διαδηλωτές, τους οποίους παρουσίασε ως προδότες και κατασκόπους. Αντιμέτωπος με τις κατηγορίες για διαφθορά στο στενό του περιβάλλον, ο Ερντογάν απάντησε με εκκαθαρίσεις στην αστυνομία και στο δικαστικό σώμα» αναφέρει η αμερικανική εφημερίδα. «Οταν λοιπόν ο Ερντογάν υπέστη μια εκλογική ήττα τον Ιούνιο που στέρησε από το κόμμα του την πλειοψηφία στη Βουλή και από τον ίδιο την ευκαιρία να προσδώσει περισσότερες εξουσίες στο αξίωμα του προέδρου, πολλοί Τούρκοι αναρωτιόνταν πώς θα αντιδράσει. Σήμερα έχουν την απάντησή τους: με έναν νέο πόλεμο» –εναντίον του ΡΚΚ.