Η διεθνής αφήγηση του σύγχρονου οικονομικοκοινωνικού δράματος της Ελλάδας διίσταται – ως συνήθως – στους τιμητές και τους αλληλέγγυους του «επιθανάτιου ασθενούς». Εκφράζουν τις δύο αντιδιαμετρικές αντιλήψεις της ίδιας πραγματικότητας από τα δύο διανοητικά διαφέροντα είδη ανθρώπων: τους ρεαλιστές και τους ιδεαλιστές.

Οι πρώτοι (γνωστοί και ως ορθολογιστές, κυνικοί, καπιταλίστες, νεοφιλελεύθεροι… έως και αγιογδύτες κατά τους δεύτερους) βλέπουν στην περίπτωση της χώρας μας το χείριστο παράδειγμα χρόνιου ασθενούς με διαλυμένο ανοσοποιητικό σύστημα (βλ. διαφθορά, νεποτισμό, γραφειοκρατία, κρατισμό, αναξιοκρατία, αντιπαραγωγικότητα, εθισμό στην κατανάλωση και τον δανεισμό). Κατ’ αυτούς, η μακροημέρευση του ασθενούς σε κώμα είναι πλέον όχι μόνον αναποτελεσματική αλλά και οικονομικά αβάσταχτη για το «νοσοκομείο». Το μόνο που απομένει είναι η έγγραφη συναίνεση των «συγγενών».

Οι δεύτεροι (γνωστοί και ως ρομαντικοί, αλτρουϊστές, αριστεροί… έως και αναρχικοί κατά τους πρώτους) φρονούν ότι δεν νοείται Ευρώπη και Δημοκρατία χωρίς μέριμνα για τους αναξιοπαθούντες. Οπότε, προτάσσουν ένα νέο Σχέδιο Μάρσαλ, που θα ελεήσει τον ασθενή μέσω «φιλανθρωπικού εράνου».

Οι δύο αυτές αντιλήψεις μοιάζουν να είναι όντως αντιδιαμετρικές, χωρίς κοινό τόπο συνεννόησης. Ωστόσο, θα ήταν εύκολο να τον βρουν, στην κατεύθυνση μιας ριζικά διαφορετικής νοσηλευτικής αγωγής που θα οδηγούσε τόσο στην επιτυχή ανάρρωση όσο και στην μελλοντική αποφυγή όμοιων καταστάσεων, αν διάβαζαν το ιστορικό του ασθενούς με «άλλα γυαλιά».

Η τρέχουσα ανάγνωση του ιστορικού αυτού από τους όπου Γης επενδυτές, με οικονομετρικά εργαλεία, δείχνει μια ανατριχιαστική ιστορία ανεγκέφαλου συνεχούς δανεισμού – κράτους και πολιτών. Για όποιον όμως θελήσει να κρίνει το φαινόμενο όχι από τα αιτιατά αλλά από τα αίτια, μια… μεσαιωνική ιστορία παραπλάνησης αποκαλύπτεται. Ξεκινάει με τη θέσπιση του ευρώ ως ενιαίου νομίσματος και συνεχίζεται έως σήμερα.

Για να κάνουμε τη μακρά εξιστόρηση σύντομη, το ευρώ λειτούργησε ως «μαγικός αυλός» των στερημένων από καταναλωτικά αγαθά νότιων χωρών της Ευρώπης. Δημιούργησε μια ενιαία αγορά, όπου τα πανάκριβα προϊόντα των Βορείων έφθασαν στις προθήκες καταστημάτων και του τελευταίου χωριού των Νοτίων. Παράλληλα, το προσκλητήριο «εκσυγχρονισμού των υποδομών», ώστε να φτάσουν το επίπεδο των Βορείων, περιελάμβανε τη δυσβάστακτη αγορά των συμπαραμαρτούντων πανάκριβων υλικών και υπηρεσιών. Για όλα αυτά προσφέρθηκαν αφειδώς τα «απαραίτητα» χρηματοδοτικά εργαλεία. Στους πολίτες καταναλωτικά δάνεια και στα κράτη Κοινοτικά Προγράμματα και ομολογιακά δάνεια. Προσφέρθηκαν σε βαθμό… εθισμού: οι πιστωτικές κάρτες κυνηγούσαν τηλεφωνικά τους πολίτες να πάρουν έως και δάνεια διακοπών, ενώ οι τράπεζες δάνειζαν τα κράτη των Νοτίων σαν να είχαν ενέχυρο το… Ελντοράντο. Κι αν οι πολίτες ή οι κρατικοί ιθύνοντες «έκαναν τον δύσκολο», οι ορθολογιστές Βόρειοι παραμέριζαν εύκολα τους ηθικούς φραγμούς τους και εκμαύλιζαν λαδώνοντας το «σκουριασμένο γρανάζι».

Όλα αυτά συνέβαιναν με μια νομισματική πολιτική που εξυπηρετούσε αποκλειστικά σχεδόν τον πυλώνα γέννησης του ευρώ: το γερμανικό μάρκο. Αναπόδραστα, οι οικονομίες των Νοτίων βυθίζονταν στην μη ανταγωνιστικότητα, την αποβιομηχάνιση και τον υπέρμετρο δανεισμό, χωρίς καμία γραμμή άμυνας. Το γιατί η Ελλάδα έγινε «το πρώτο γρανάζι που έσπασε» είναι εξαιρετικά απλό: όχι μόνον είχε το μικρότερο οικονομικό μέγεθος στο Νότο, αλλά και την αιμορραγία του ανταγωνισμού εξοπλισμών με έναν υπέρβαρο γείτονα – μόνη αυτή, απ’ όλη την Ευρώπη. Το πόσα δισεκατομμύρια αφαίμαξε με υπερτιμολογήσεις αυτή η γάγγραινα από το ελληνικό κράτος… μόνον ένας τρόφιμος του Κορυδαλλού γνωρίζει. Οπότε, όπως δήλωσε προ πενταετίας στο CNN ο τότε πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, «η Ελλάδα βρέθηκε να είναι το πρώτο πειραματόζωο ενός οικονομικού πειράματος, επειδή ήταν ο μικρότερος τροχός της (ευρωζωνικής) αμάξης».

Τώρα, ο τροχός «έσπασε» και το κάρο σέρνεται. Μαζί μ’ αυτόν έσπασε όμως και ο μαγικός αυλός του ευρώ/μάρκου. Η σαγήνη της κατανάλωσης και του εύκολου δανεισμού δεν πιάνει πια. Το αποτέλεσμα θα είναι είτε η διαλυτική αποδόμηση του μύθου – όπως συνέβη και στο μεσαιωνικό παραμύθι – ή η επίρρωση του συστήματος του ευρώ με μπόλιασμα των καλύτερων εργαλείων «εξισορρόπησης των Πολιτειακών ιδιαιτεροτήτων» που ακολουθούν οι ΗΠΑ. Πάντως εμείς, ως Έλληνες με αρκετή Ιστορία για παραδειγματισμό, οφείλαμε όχι μόνον να έχουμε καλύτερη αντοχή στις «Σειρήνες» αλλά και να καταδείξουμε το εγγενές πρόβλημα του ευρώ πολύ νωρίτερα: οι πόλεις-κράτη της Αρχαίας Ελλάδας άνθισαν έχοντας το δικό τους νόμισμα. Από τη στιγμή που η Αθηναϊκή Συμμαχία επέβαλε την οικονομική πολιτική των Αθηνών σε όλες τις άλλες… κάναμε τον Θουκυδίδη διηνεκές best seller.

«Είπατε τω βασιλεί, χαμαί πέσε δαίδαλος αυλά…»

ο υποτιθέμενος έσχατος χρησμός των Δελφών