Ενας χρόνος συμπληρώθηκε από την ανακήρυξη του χαλιφάτου από το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ), στις 29 Ιουνίου 2014, και κανείς δεν φανταζόταν ότι 12 μήνες αργότερα θα είχε παρουσία σε περισσότερες από 10 χώρες, από τον Βόρειο Καύκασο ως τη Νιγηρία και από την Αλγερία ως το Αφγανιστάν. Σε επτά από τις χώρες αυτές μάλιστα οι τζιχαντιστές βρίσκονται σε πόλεμο με τις ντόπιες δυνάμεις με στόχο την ίδρυση επτά νέων «χαλιφάτων»: Αφγανιστάν, Υεμένη, Λιβύη, Σομαλία, Νιγηρία, Συρία και Ιράκ.
Παρά την τεράστια διεθνή εκστρατεία για να ηττηθεί το Ισλαμικό Κράτος, αυτό όχι μόνο κατόρθωσε να διατηρήσει τα εδάφη που κατέλαβε πέρσι στη Συρία και στο Ιράκ αλλά και να εξαπλώσει την επιρροή του πολύ πέρα από τα σύνορα των δύο αυτών χωρών. Οι τζιχαντιστές σήμερα αποτελούν σοβαρή απειλή, όχι μόνο για τη Δύση, αλλά και για όλο και περισσότερες χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Η διεθνής κοινότητα, από την πλευρά της, δεν μοιάζει ικανή να οικοδομήσει μια στρατηγική για να νικήσει το Ισλαμικό Κράτος –παρά τα σχεδόν 3 δισ. δολάρια (πάνω από 9 εκατ. δολάρια την ημέρα) που έχουν στοιχίσει μόνο οι αμερικανικές αεροπορικές επιχειρήσεις στη Συρία και στο Ιράκ από την έναρξή τους πέρσι τον Αύγουστο.
Οταν στα μέσα Ιουνίου του 2014 οι τζιχαντιστές κατέλαβαν τη Μοσούλη και λίγες ημέρες αργότερα ανακήρυξαν το χαλιφάτο με χαλίφη τον Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, πολλοί πληροφορούνταν για πρώτη φορά την ύπαρξη του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και του Λεβάντε (ISIS), όπως ονομαζόταν τότε. Σήμερα δεν υπάρχει άνθρωπος στον πλανήτη που να μη γνωρίζει το Ισλαμικό Κράτος και τις πράξεις του, από τον αποκεφαλισμό των δυτικών ομήρων ως την καταστροφή αρχαιολογικών μνημείων στην Παλμύρα και στη Νινευή.
Επιθέσεις με την «υπογραφή» ΙΚ


Το Ισλαμικό Κράτος σήμερα είναι μακράν ισχυρότερο από όσο πριν από έναν χρόνο και όλο και περισσότεροι προσελκύονται από την ακραία ιδεολογία του και διοργανώνουν βίαιες επιθέσεις στο όνομά του.
Την περασμένη Παρασκευή τρεις επιθέσεις πραγματοποιήθηκαν σε τρεις διαφορετικές ηπείρους –στην Τυνησία, στο Κουβέιτ και στη Γαλλία –εμπνευσμένες από την έκκληση του εκπροσώπου του Ισλαμικού Κράτους Αμπού Μοχάμεντ αλ Αντνάνι προς τους οπαδούς του ανά τον κόσμο να κλιμακώσουν τις επιθέσεις εναντίον των χριστιανών, των σιιτών και όσων σουνιτών πολεμούν εναντίον των τζιχαντιστών. Η έκκληση πραγματοποιήθηκε στις 23 Ιουνίου και οι επιθέσεις στις 26 Ιουνίου. Η άμεση ανταπόκριση δείχνει την τεράστια και αυξανόμενη επιρροή του Ισλαμικού Κράτους και την ικανότητά του να εμπνέει οπαδούς του να δρουν σε παγκόσμια κλίμακα –ικανότητα που δεν απέκτησε ποτέ η Αλ Κάιντα.
Στην Τυνησία ένας οπλοφόρος έβγαλε Καλάσνικοφ κρυμμένο σε ομπρέλα παραλίας στο δημοφιλές θέρετρο της Σούσα και σκότωσε τουλάχιστον 39 άτομα, οι περισσότεροι βρετανοί τουρίστες. Στο Κουβέιτ, βομβιστής αυτοκτονίας ανατινάχθηκε μέσα σε σιιτικό τζαμί την ώρα της προσευχής, σκοτώνοντας τουλάχιστον 27 άτομα και τραυματίζοντας περισσότερους από 200. Στη Λυών της Γαλλίας ένα αποκεφαλισμένο σώμα καλυμμένο με αραβικές ρήσεις βρέθηκε αφότου ένας άνθρωπος, φωνάζοντας «αλλαχού ακμπάρ», κάρφωσε το αυτοκίνητό του σε κοντέινερ με εύφλεκτο αέριο προκαλώντας έκρηξη. Το αποκεφαλισμένο πτώμα ανήκε στο αφεντικό του.
Το Ισλαμικό Κράτος ανέλαβε ευθέως την ευθύνη για τις επιθέσεις στο Κουβέιτ και στην Τυνησία ενώ θεωρείται ότι ενέπνευσε και εκείνη στη Γαλλία. Τον Σεπτέμβριο άλλωστε είχε προτρέψει τους οπαδούς του: «Μην περιμένετε να σας πούμε τι να κάνετε. Από τώρα και στο εξής έχετε την άδεια να χτυπάτε όπου επιθυμείτε, να σκοτώνετε άπιστους όπου τους βρίσκετε, να κάνετε ό,τι μπορείτε. Δράστε!».
Μία ημέρα πριν από τις τρεις αυτές επιθέσεις, το Ισλαμικό Κράτος επιτέθηκε στο Κομπανί της Βόρειας Συρίας, το οποίο είχαν ανακαταλάβει οι Κούρδοι από τους τζιχαντιστές πριν από μερικούς μήνες, και σκότωσε 220 αμάχους, ανάμεσά τους γυναίκες και παιδιά.
Αυτό που διαφοροποιεί τις επιθέσεις της περασμένης εβδομάδας από εκείνες που είχε πραγματοποιήσει η Αλ Κάιντα στη Μαδρίτη ή στο Λονδίνο είναι ότι αυτές έχουν την υποστήριξη μιας κυβέρνησης –του χαλιφάτου –η οποία διαθέτει ισχυρό στρατό και μεγαλύτερη επικράτεια και πληθυσμό από πολλά κράτη-μέλη του ΟΗΕ.
Σήμερα το Ισλαμικό Κράτος έχει ανακηρύξει επισήμως «βιλαέτια» (όρος που σημαίνει «επαρχία», είχε πέσει σε αχρηστία και επανέφερε το Ισλαμικό Κράτος λόγω της αναφοράς στο χαλιφάτο) στην Αλγερία, στη Λιβύη, στην Αίγυπτο –όπου την Πέμπτη πραγματοποίησε επίθεση στον αιγυπτιακό στρατό στο Σινά με 70 θύματα -, στη Νιγηρία (μέσω της Μπόκο Χαράμ), στη Σαουδική Αραβία, στην Υεμένη, στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν και, τον περασμένο μήνα, στον ρωσικό Βόρειο Καύκασο (το «Βιλαγιάτ Καφκάζ» στο Νταγκεστάν, την Τσετσενία, την Ινγκουσετία και την Καμπαρντίνο-Μπαλκάρια).
Θέμα χρόνου η σύγκρουση με την Αλ Κάιντα


Σε επτά από τις χώρες αυτές, το Ισλαμικό Κράτος βρίσκεται σε πόλεμο. Στην Υεμένη ανακοίνωσε την παρουσία του τον Απρίλιο ανεβάζοντας στο Internet ένα βίντεο με τον αποκεφαλισμό τεσσάρων στρατιωτών της κυβέρνησης. Στη χώρα αυτή, όπου τα δύο τρίτα του πληθυσμού είναι σουνίτες και οι υπόλοιποι σιίτες, δεν υπήρχε θρησκευτικός ανταγωνισμός στο παρελθόν αλλά τον καλλιέργησε το Ισλαμικό Κράτος. Από το Ιράκ ως το Πακιστάν οι μαχητές του στρέφονται εναντίον των σιιτών με στόχο να τους προκαλέσουν να αντιδράσουν και να δημιουργηθεί τέτοιο χάος που οι σουνίτες να στραφούν στο Ισλαμικό Κράτος για προστασία. Οπου δεν υπάρχουν σιίτες, οι τζιχαντιστές δολοφονούν χριστιανούς –όπως η μαζική εκτέλεση χριστιανών από την Αίγυπτο και την Αιθιοπία σε παραλία της Λιβύης.
Οι ειδικοί θεωρούν ότι η σύγκρουση ανάμεσα στους μαχητές της Αλ Κάιντα και εκείνους του Ισλαμικού Κράτους στην Υεμένη είναι θέμα λίγων μηνών. Στο Αφγανιστάν, το Ισλαμικό Κράτος ήδη πολεμάει τους Ταλιμπάν και κερδίζει έδαφος. Τους εκδίωξε από την ανατολική επαρχία Νανγκαρχάρ και έβαλε φωτιά στις φυτείες οπίου που τους χρηματοδοτούσαν. Πολλοί από τους ντόπιους Αφγανούς καλωσόρισαν τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους επειδή αντίθετα προς τους Ταλιμπάν, όχι μόνο δεν απαιτούν από τους χωρικούς να τους φιλοξενούν και να τους θρέφουν, αλλά έφεραν και χρήματα μαζί τους για να προσελκύσουν νέους στις τάξεις τους.
Επόμενος στόχος της εξάπλωσης του Ισλαμικού Κράτους είναι οι χώρες του Κόλπου. Στο Κουβέιτ καλλιεργεί εντατικά τον ανταγωνισμό μεταξύ σουνιτών και σιιτών, όπως δείχνει και η επίθεση της περασμένης Παρασκευής που διοργανώθηκε από το Βιλαέτι της Νατζντ, στην κεντρική Σαουδική Αραβία, το οποίο καλεί τους σουνίτες να καθαρίσουν την αραβική χερσόνησο από τους σιίτες.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πού θα βρίσκεται το Ισλαμικό Κράτος σε έναν χρόνο από σήμερα. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι θα προσπαθήσει να επιβιώσει στη Συρία και στο Ιράκ, δημοσιοποιώντας όποια επίφαση σταθερότητας έχει επιφέρει στα εδάφη που κατέχει εκεί, και παράλληλα να μετατραπεί σε ένα πιο παγκόσμιο δίκτυο το οποίο θα του εξασφαλίσει την μακροχρόνια επιβίωσή του.

Πορεία φρίκης
Γη και διακυβέρνηση εν ονόματι του Αλλάχ

18 Απριλίου 2010: Οι Αμερικανοί σκότωσαν τους δύο κορυφαίους ηγέτες της Αλ Κάιντα στο Ιράκ, τους οποίους διαδέχθηκε ο Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι.

Μάρτιος 2011: Ξέσπασε ο εμφύλιος στη Συρία, «μήτρα» των ένοπλων σουνιτών του μελλοντικού χαλιφάτου.
5 Μαρτίου 2013: Τζιχαντιστές κατέλαβαν τη Ράκα στη Συρία και ανακοίνωσαν ότι αποτελούν το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε (ISIS).
Μάιος 2013: Η οργάνωση άρχισε να καταλαμβάνει πόλεις και χωριά στη Βόρεια Συρία.
Ιανουάριος 2014: Κατέλαβε τη Φαλούτζα και άλλες πόλεις στο Ιράκ.
10 Ιουνίου 2014: Οι δυνάμεις του Αλ Μπαγκντάντι κατέλαβαν τη Μοσούλη, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Ιράκ.
29 Ιουνίου 2014: Ο Αλ Μπαγκντάντι ανακήρυξε το χαλιφάτο με χαλίφη τον ίδιο, κατέλυσε τα σύνορα μεταξύ Συρίας και Ιράκ και μετονόμασε την οργάνωση σε Ισλαμικό Κράτος.
8 Αυγούστου 2014: Ξεκίνησαν οι αμερικανικοί αεροπορικοί βομβαρδισμοί εναντίον των μαχητών του Ισλαμικού Κράτους με αφορμή την προστασία μειονοτήτων όπως οι Γιαζίντι.
19 Αυγούστου 2014: Το Ισλαμικό Κράτος έδωσε στη δημοσιότητα το πρώτο από πολλά παρόμοια βίντεο με τον αποκεφαλισμό δυτικού ομήρου, του αμερικανού δημοσιογράφου Τζέιμς Φόλεϊ, ως αντίποινα στους αμερικανικούς βομβαρδισμούς.
1η Απριλίου 2015: Ο ιρακινός στρατός, με τη βοήθεια αμερικανικών αεροπορικών βομβαρδισμών, ανακατέλαβε το Τικρίτ, σημειώνοντας τη μοναδική μεγάλη νίκη εναντίον του Ισλαμικού Κράτους ως σήμερα.
17 Μαΐου 2015: Το Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε το Ραμάντι και την υπόλοιπη σουνιτική επαρχία Ανμπάρ στο Ιράκ.
20 Μαΐου 2015: Το Ισλαμικό Κράτος κατέλαβε την Παλμύρα στην Κεντρική Συρία.
16 Ιουνίου 2015: Οι Κούρδοι κατάφεραν σημαντικό πλήγμα στο Ισλαμικό Κράτος καταλαμβάνοντας την πόλη Ταλ Αμπιάντ στα συρο-τουρκικά σύνορα και κόβοντας μια σημαντική οδό τροφοδοσίας και λαθρεμπορίου για τους τζιχαντιστές.

Τζούλιεν Μπαρνς-Ντέισι, ειδικός στη Συρία και στο Ιράκ από το European Council on Foreign Relations
Το έλλειμμα δημοκρατίας στον αραβικό κόσμο φουντώνει τη φωτιά του τζιχάντ
Η Δύση οφείλει να πιέσει τους περιφερειακούς συμμάχους της να επικεντρωθούν σε μια στρατηγική αποκλιμάκωσης αντί να τροφοδοτούν τον πόλεμο μεταξύ σουνιτών και σιιτών που ενισχύει το Ισλαμικό Κράτος, λέει στο «Βήμα» ο Τζούλιεν Μπαρνς-Ντέισι, ειδικός στη Συρία και στο Ιράκ από το Πρόγραμμα Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής του European Council on Foreign Relations. Και διακρίνει ως ένα από τα βασικά αίτια του φονταμενταλισμού το έλλειμμα δημοκρατίας στον αραβικό κόσμο.
Πριν από έναν χρόνο, όταν ανακηρύχθηκε το χαλιφάτο, το φανταζόσασταν ότι 12 μήνες αργότερα θα ήλεγχε έκταση στη Συρία και στο Ιράκ μεγαλύτερη από τη Βρετανία και θα είχε εξαπλωθεί σε τόσες χώρες;
«Ηδη πριν από έναν χρόνο ήταν σαφές ότι το Ισλαμικό Κράτος δεν θα μπορούσε να ηττηθεί. Οταν μπήκε στη Μοσούλη, ήδη ήλεγχε τη Ράκα στη Συρία, δηλαδή ήδη είχε εδραιωθεί σε εδάφη. Το γεγονός ότι το Ισλαμικό Κράτος προέκυψε μέσα από ένα τόσο δυσεπίλυτο, περίπλοκο και βαθιά διχασμένο περιβάλλον στη Συρία και στο Ιράκ σήμαινε ότι δεν επρόκειτο να υπάρξει εύκολη λύση».
Το Ισλαμικό Κράτος έχει σήμερα παρουσία σε περισσότερα από 10 κράτη, από την Αλγερία ως το Αφγανιστάν και από τον Βόρειο Καύκασο ως τη Νιγηρία. Τι το κάνει τόσο ελκυστικό;
«Η ισχύς του Ισλαμικού Κράτους διεθνώς επιτυγχάνεται μέσω της συμμαχίας με άλλες ομάδες. Καταφέρνει να προβάλλει μια εικόνα ορμής και δύναμης. Το ότι έχει την ικανότητα να καταλαμβάνει εδάφη και να αντιστέκεται στην αμερικανική εκστρατεία εναντίον του ενίσχυσε την εικόνα του στην κορυφή του διεθνούς τζιχάντ. Και βεβαίως η επιτυχία φέρνει περισσότερη επιτυχία. Αλλες οργανώσεις επιθυμούν να συμμαχήσουν με το Ισλαμικό Κράτος επειδή είναι η ανερχόμενη τζιχαντιστική δύναμη της περιοχής. Εχει περισσότερο να κάνει με το αφήγημα παρά με τη φυσική και ιδεολογική συνάφεια. Πολλές από αυτές τις ομάδες δηλώνουν την πίστη τους στο Ισλαμικό Κράτος αλλά πρόκειται για έμμεση διασύνδεση. Δεν υπάρχει αναγκαστικά στενή συνεργασία ανάμεσα στις οργανώσεις που δρουν στη Συρία και σε εκείνες που βρίσκονται σε άλλες χώρες, πιο μακριά. Πολλές ανακηρύσσουν την αφοσίωσή τους στο Ισλαμικό Κράτος αλλά στην πράξη δεν συνεργάζονται στενά».
Η ορμή του χαλιφάτου μπορεί κάποτε να ανακοπεί. Η ιδεολογία του όμως μπορεί να ηττηθεί;
«Το ιδεολογικό στοιχείο είναι μια πολύ πιο βαθιά πρόκληση από τη στρατιωτική απώθηση του Ισλαμικού Κράτους. Διότι το Ισλαμικό Κράτος αναδύθηκε μέσα από την πλήρη δυσλειτουργικότητα και τα προβλήματα που μαστίζουν τη Μέση Ανατολή και ιδίως τους μουσουλμάνους σουνίτες τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για προβλήματα νομιμότητας, μη δημοκρατικής διακυβέρνησης, εκπροσώπησης και χειραγώγησης ιδεολογιών για πολιτικούς σκοπούς. Πιστεύω ότι ώσπου ο αραβικός κόσμος και κυρίως οι άραβες ηγέτες να αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις και να προσφέρουν έναν πιο αντιπροσωπευτικό δρόμο προς τα εμπρός, που θα δημιουργήσει μια συμμετοχική διακυβέρνηση, όλο και περισσότεροι σουνίτες θα προσελκύονται από την ακραία αυτή ιδεολογία. Απομένουν λοιπόν πολλά να γίνουν στο στρατιωτικό πεδίο αλλά αυτό είναι κατά μία έννοια μια βραχυπρόθεσμη μάχη. Η μακροπρόθεσμη μάχη είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες προκειμένου οι σουνίτες του αραβικού κόσμου να θεωρήσουν ότι θα μπορούν να εκπροσωπούνται νόμιμα μέσω μη ακραίων τρόπων».
Τι μπορεί να κάνει η Δύση τόσο για να αποφύγει τις επιθέσεις, μοναχικών λύκων ή οργανωμένες, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ όσο και για να νικήσει το Ισλαμικό Κράτος στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική;
«Στο άμεσο, βραχυπρόθεσμο μέλλον το μόνο που μπορεί να ελπίζει η Δύση είναι να συγκρατήσει το Ισλαμικό Κράτος. Η ιδέα του να ηττηθεί το Ισλαμικό Κράτος είναι μια αυταπάτη. Το μόνο που μπορεί να κάνει η Δύση είναι να το εμποδίσει να εξαπλωθεί εδαφικά, να αποκτήσει περισσότερες διασυνδέσεις σε άλλες χώρες και να πραγματοποιήσει επιθέσεις σε δυτικό έδαφος. Πολλά από αυτά εξαρτώνται βεβαίως από τη συνεργασία στον τομέα της ασφαλείας. Αλλά το σημαντικότερο είναι τι μπορεί να κάνει η Δύση για να προσπαθήσει να δημιουργήσει το πολιτικό υπόβαθρο σε ολόκληρη την περιοχή που θα βοηθήσει τελικά τους σουνίτες άραβες να νικήσουν το Ισλαμικό Κράτος. Το βάρος της ευθύνης το φέρουν οι περιφερειακοί παίκτες και όχι η Δύση. Η Δύση οφείλει να βοηθήσει στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης. Οφείλει να πιέσει τους περιφερειακούς συμμάχους της να επικεντρωθούν σε μια στρατηγική περιφερειακής αποκλιμάκωσης αντί να συνεχίζουν τον κλιμακούμενο θρησκευτικό εμφύλιο πόλεμο σε όλη την περιοχή, ο οποίος το μόνο που κάνει είναι να τροφοδοτεί όσους έχουν συμπάθεια προς το Ισλαμικό Κράτος».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ