Σκιές μεθόδευσης και ερωτήματα αντισυνταγματικότητας πέφτουν πάνω στο ψηφοδέλτιο με το οποίο θα κληθούν οι πολίτες να συμμετάσχουν στο δημοψήφισμα της Κυριακής, από συνταγματολόγους και εκπροσώπους κομμάτων της αντιπολίτευσης. Το παράδοξο είναι ότι ακόμα και αν οι ενστάσεις κατά της διαδικασίας που αποφάσισε η κυβέρνηση είναι ορθές και επιφέρουν ακύρωση της, το μόνο αρμόδιο όργανο να τις κρίνει είναι το εκλογοδικείο, αλλά μετά τις εκλογές!

Τα ερωτήματα γίνονται ακόμα πιο κρίσιμα υπό το βάρος των τελευταίων αποκαλύψεων: Ότι ο Αλέξης Τσίπρας εδώ και 15 ημέρες μιλούσε με τον αμερικανό υπουργό Οικονομικών Τζακ Λιού για το ενδεχόμενο επιβολής ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων. Ότι ο Ζαν – Κλοντ Γιούνκερ περιέγραψε την πραγματική πρόταση των θεσμών προς την ελληνική κυβέρνηση και η οποία δεν είναι αυτή που αναφέρεται στο ψηφοδέλτιο.

Άρα ο ελληνικός λαός καλείται να ψηφίσει επί ανύπαρκτου ερωτήματος.

Επιπλέον το ερώτημα είναι ασαφές. Ο νόμος 4023/2011 ορίζει καθαρά (αρ.3 παρ. 2) ότι «το ερώτημα ή τα ερωτήματα και οι απαντήσεις τους διατυπώνονται κατά τρόπο σαφή και σύντομο».Και το άρθρο 115 παρ. 2 του Κανονισμού της Βουλής, λέει ότι «πρέπει να προσδιορίζεται με σαφήνεια το ερώτημα ή τα ερωτήματα στα οποία θα απαντήσει ο λαός».

Σε ότι αφορά το ερώτημα αν μπορεί να υπάρξει ένα ψηφοδέλτιο ή δύο χωριστά με το «Ναι» και το «Όχι» (και ένα λευκό), φαίνεται ότι ο νόμος επιτρέπει το ένα ψηφοδέλτιο.

Θέμα έχει προκύψει επειδή στις απαντήσεις προηγείται το «όχι».Το άρθρο 13 του νόμου 4023/2011, λέει ότι «το εκλογικό σώμα εκφράζει την προτίμηση του σε έντυπο ψηφοδέλτιο με τη χρήση των όρων ΝΑΙ ή ΟΧΙ ή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο καθορίζει η Ολομέλεια της Βουλής στην απόφαση της για τη διενέργεια του δημοψηφίσματος».

Σύμφωνα με το νόμο προηγείται το «ναι» και έπεται το «όχι». Ωστόσο, προκύπτει ένα ζήτημα ερμηνείας επειδή το ξημέρωμα της 28ης Ιουνίου όταν η πρόεδρος της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου ανέγνωσε στην Ολομέλεια το ερώτημα του δημοψηφίσματος κανένα κόμμα δεν έδωσε σημασία ώστε να διαμαρτυρηθεί εγκαίρως. Η κυρία Κωνσταντοπούλου διάβασε την απόφαση του υπουργικού συμβουλίου δηλαδή λέξη προς λέξη το ερώτημα όπως αναγράφεται στο ψηφοδέλτιο και πρόσθεσε: «Όσοι απορρίπτουν την πρόταση ψηφίζουν «δεν εγκρίνεται ή ΟΧΙ». Όσοι συμφωνούν ψηφίζουν «εγκρίνεται ή ΝΑΙ». Ακολούθησε η ψηφοφορία για την έγκριση του δημοψηφίσματος.

Άρα η Ολομέλεια ψήφισε υπέρ της αντιστροφής της σειράς του «ναι» και του «όχι» στο ψηφοδέλτιο. Όμως, νομικοί κύκλοι θέτουν το ερώτημα αν ο νόμος ισχύει όταν το ερώτημα είναι «ναι ή όχι» και αν η Ολομέλεια της Βουλής μπορεί να αλλάξει τη σειρά εφόσον υπάρχουν πιο ερωτήματα με πιο σύνθετες απαντήσεις.

Οι ίδιοι νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι για όσα δεν καλύπτονται από τον νόμο περί δημοψηφίσματος θεωρείται ότι ισχύει ο εκλογικός νόμος, ο οποίος προβλέπει τη σύσταση διακομματικής επιτροπής. Αντιθέτως, το υπουργείο Εσωτερικών θεωρεί ότι η διακομματική επιτροπή δεν προβλέπεται από τον νόμο 4023/2011.

Εξάλλου, ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών προτίθεται να ζητήσει από τους θεσμούς τα επίσημα κείμενα που αποτελούν την πρόταση τους και αφού τα μελετήσει θα εκφράσει την άποψη του για τα ερωτήματα που τίθενται.

Τι απαντά το υπουργείο Εσωτερικών

Το υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, με ανακοίνωσή του διευκρινίζει ότι «το ψηφοδέλτιο για το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 σχεδιάστηκε με βάση την απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, η οποία αποτελεί και απόφαση της Βουλής».

«Προκαταρκτικά υπενθυμίζεται ότι το Π.Δ. 38/2015 για την προκήρυξη του δημοψηφίσματος αναφέρει ρητά την παρακάτω απόφαση, που αποτελεί ταυτόχρονα απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και εν συνεχεία απόφαση της Βουλής:

»Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν οι Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015 και αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους; Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται “Reforms for the Completion of the Current Program and Beyond” («Μεταρρυθμίσεις για την Ολοκλήρωση του Τρέχοντος Προγράμματος και Πέραν Αυτού») και το δεύτερο “Preliminary Debt Sustainability Analysis” («Προκαταρκτική Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους»).

Όσοι από τους πολίτες της χώρας απορρίπτουν την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ / ΟΧΙ.
Όσοι από τους πολίτες της χώρας συμφωνούν με την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ / ΝΑΙ.»

»Όπως γίνεται φανερό η απάντηση ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΟΧΙ προηγείται από την απάντηση ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΝΑΙ.

»Όσον αφορά την ύπαρξη ενός ψηφοδελτίου, τη μορφή και το περιεχόμενό του, υπενθυμίζεται ότι καθορίζονται ρητά από τον εφαρμοστικό του Συντάγματος νόμο 4023/2011, ο οποίος προβλέπει ένα ψηφοδέλτιο στο άρθρο 13 και το περιεχόμενό του στο άρθρο 15.

»Σύμφωνα με το άρθρο 13 του νόμου 4023 / 2011 το ψηφοδέλτιο είναι ένα.

»Άρθρο 13

»Το εκλογικό σώμα εκφράζει την προτίμησή του σε έντυπο ψηφοδέλτιο με τη χρήση των όρων ΝΑΙ και ΟΧΙ ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο καθορίζει η Ολομέλεια της Βουλής στην απόφασή της για τη διενέργεια δημοψηφίσματος.

»Στους ψηφοφόρους μαζί με το έντυπο χορηγείται και ένα λευκό ψηφοδέλτιο.

»Σύμφωνα με το άρθρο 15, καθορίζεται η μορφή και το περιεχόμενο του ψηφοδελτίου.

»Άρθρο 15

»Σε κάθε έντυπο ψηφοδέλτιο αναγράφεται με κεφαλαία γράμματα μαύρης απόχρωσης το ερώτημα ή τα ερωτήματα.

»Παραπλεύρως κάθε ερωτήματος αναγράφονται, με κεφαλαία γράμματα μαύρης απόχρωσης, οι απαντήσεις που έχει στη διάθεσή του ο ψηφοφόρος.

»Το ερώτημα και οι απαντήσεις χωρίζονται μεταξύ τους με κάθετη γραμμή της ίδιας απόχρωσης.

»Στην περίπτωση που τα ερωτήματα είναι περισσότερα, αυτά και οι απαντήσεις χωρίζονται μεταξύ τους με οριζόντια γραμμή.

»Ο ψηφοφόρος εκφράζει την προτίμησή του σε κάθε ερώτημα, θέτοντας, παραπλεύρως της απάντησης που προκρίνει, σταυρό ή άλλη καθορισμένη στο προεδρικό διάταγμα προκήρυξης του δημοψηφίσματος, ένδειξη, με μελάνι μαύρης ή γαλάζιας απόχρωσης.

»Όταν δεν τίθεται σταυρός ή άλλη προβλεπόμενη ένδειξη σε έντυπο ψηφοδέλτιο, αυτό για κάθε ερώτημα χωρίς απάντησης θεωρείται λευκό.»

Για «ξεδιάντροπη επιχείρηση υφαρπαγής ψήφου» έκανε λόγο ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη ΝΔ, σχολιάζοντας το ψηφοδέλτιο που είδε το φως της δημοσιότητας.

Αν αυτό είναι το ψηφοδέλτιο αποτελεί ξεδιάντροπη επιχείρηση υφαρπαγής ψήφου. Ντροπή.

Για «επιτομή αντισυνταγματικότητας» και «μπλέξιμο των πολιτών» έκανε λόγο ο Ανδρέας Λοβέρδος από το ΠΑΣΟΚ.