Πέτρος Φιλιππίδης: «Είμαι φαν της Ζωής Κωνσταντοπούλου»

Το αρχικό ραντεβού μας είχε κλειστεί με αφορμή τον ρόλο του Στρεψιάδηστην παράσταση των«Νεφελών» του Αριστοφάνη. Λίγες ώρες όμως πριν συναντηθούμε όλα άλλαξαν. Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Βασίλης Παπαβασιλείου, αποχώρησε και ο Πέτρος Φιλιππίδης ύστερα από μερικές ημέρες συζητήσεων και διαπραγματεύσεων ανέλαβε να σκηνοθετήσει την παράσταση. Οι φήμες οργιάζουν ενώ κάποια δημοσιεύματα κάνουν λόγο για ομηρικούς καβγάδες και για οριστική ρήξη. Ανανεώσαμε το ραντεβού μας και μιλήσαμε για αυτό και για την παράσταση μέσα από τα μάτια του. Μιλήσαμε για την κρίση και τη χρεοκοπία, για τις γυναίκες, τον χρόνο, την αγάπη, την πολιτική. Μιλήσαμε για όλα. Με τον Πέτρο Φιλιππίδη άλλωστε εύκολα μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Ειδικά αυτή την περίοδο που, όπως και ο ίδιος εξομολογείται, μάλλον είναι η καλύτερή του.

«Είναι ευαίσθητο θέμα αυτό γιατί ο κάθε Ελληνας σήμερα έχει κι από ένα τρομερό οικονομικό πρόβλημα. Γνωρίζω ότι οι συμπατριώτες μου έχουν μία πολύ συγκεκριμένη ιδέα για το πώς είμαστε εμείς οι καλλιτέχνες οικονομικά. Ομως θα σου πω ότι δεν πήγα γιατί δεν γίνεται. Αυτός που καταλαβαίνει, κατάλαβε…».

«Ενας άνθρωπος που κάνει αυτή τη δουλειά και συμμετέχει στα κοινά δεν μπορεί να μη φοβάται. Αν μας σώζει κάτι είναι ότι λόγω φόβου υπάρχει μια αλληλεγγύη στον κόσμο. Δεν θέλω να το παίξω ρομαντικός αλλά αυτό είναι κάτι που συναντώ ακόμη και στον δρόμο και στην καθημερινότητά μου. Αυτό αυτομάτως με υποχρεώνει να απαντήσω ότι βεβαίως και φοβάμαι, όμως όχι μόνο για τον εαυτό μου αλλά και για τον διπλανό μου και για τη χώρα ολόκληρη».

«Επειδή είμαι κλεισμένος σε έναν χώρο, βλέπω μόνο ειδήσεις. Δεν συμμετέχω και δεν βλέπω τα κοινωνικά δίκτυα. Ξέρω και φαντάζομαι τι γίνεται όμως. Πιθανόν είμαστε χωρισμένοι στα δύο αλλά νομίζω ότι είναι μια πολύ κρίσιμη στιγμή επειδή οι πολιτικοί άνδρες της χώρας δεν φέρονται τόσο ώριμα όσο θα έπρεπε να φέρονται και κάποιοι επιδιώκουν αυτόν τον διαχωρισμό και αυτόν τον διχασμό. Θα πρέπει να φερθεί ώριμα και σοβαρά ο κόσμος. Εδώ θα κριθούμε όλοι πια. Από την άλλη, όπως αποδεικνύεται, δεν εξαρτάται μόνο από εμάς. Βλέπεις ότι από την κυβέρνηση γίνεται μια προσπάθεια για αντίλογο. Σίγουρα κανείς δεν ξέρει τι ακριβώς συμβαίνει. Το ότι υπάρχει αντίλογος και δεν παραδινόμαστε αμαχητί είναι κι αυτό ένα σημαντικό κομμάτι. Αν και όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος, δεν είναι έτσι. Εχει σημασία και η μάχη που έχουμε δώσει. Βλέπουμε, άσχετα από τι πιστεύει κανείς, ότι γίνεται μια συζήτηση, μια προσπάθεια. Εμένα αυτό που με ενοχλεί περισσότερο από όλα είναι ότι δεν ξέρουμε ακριβώς τι συμβαίνει, για να σ’ το πω και πιο καθαρά δεν ξέρω αν η ζωή μου μού ανήκει».

«Η αλήθεια είναι ότι όταν κάποιος πνίγεται υποτίθεται ότι πρέπει να πέσεις μέσα να τον σώσεις. Στη δική μας περίπτωση ή σπρώχνουμε κάποιον άλλον να πέσει να τον σώσει ή πέφτουμε εμείς οι ίδιοι αν και δεν ξέρουμε κολύμπι. Νομίζω ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει. Δεν ξέρουμε κολύμπι».

«Οχι. Είμαι φαν της Ζωής Κωνσταντοπούλου. Εχει στυλ και ύφος. Θα μου πεις με αυτά λύνονται τα προβλήματα; Οχι, υπάρχουν όμως κι άλλα. Υπάρχουν πράγματα που με ενοχλούν και υπάρχουν άλλα που δεν με ενοχλούν. Το χειρότερο είναι ότι με ενοχλεί η λογική τού «να, ορίστε, εδώ είμαστε για να κριθούμε όλοι, στη διαφάνεια», με αυτό που έγινε στην ΕΡΤ και στο Εθνικό Θέατρο και δεν μιλώ για τα πρόσωπα αλλά για τον τρόπο».

«Εγώ πιστεύω ότι οι θεσμοί και η πολιτεία πρέπει να λειτουργούν ενισχυτικά ως προς τον πολιτισμό. Πρέπει να αποφασίσουμε αν υπάρχει πολυφωνία ή όχι, αν κρινόμαστε όλοι ανά πάσα στιγμή για ό,τι κι αν κάνουμε ή όχι. Πρέπει να αποφασίσουμε ποιοι είναι αυτοί που αποφασίζουν για τον πολιτισμό. Είναι κάποιοι άνθρωποι υπεράνω πάσης υποψίας, κάποιοι «σοφοί» που διεκδικούν το αδιαμφισβήτητο; Είναι πολύ μεγάλη κουβέντα. Επειδή όπως αποκαλύφθηκε τα τελευταία τριάντα χρόνια ο πολιτισμός έχει λεφτά, εκεί παίζεται ένα πολύ μεγάλο παιχνίδι».

«Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να βοηθήσουν τον πολιτισμό και είναι άνθρωποι της ιδιωτικής πρωτοβουλίας».

«Βίαιη. Θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Δεν κρίνω τα πρόσωπα. Μιλάω για τις πράξεις, τις κινήσεις και τα γεγονότα. Είναι άκομψο να λέω εγώ κάτι υπέρ του Χατζάκη εφόσον ήμουν στο Εθνικό και έκανα δουλειές. Θα πει κάποιος «Ωραία. Τι; Θα πει κάτι εναντίον του Χατζάκη;». Εγώ πιστεύω ότι έκανε πολύ καλή δουλειά στο Εθνικό Θέατρο. Για τα οικονομικά δεν γνωρίζω και δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω. Εγώ μπορώ να κρίνω το καλλιτεχνικό κομμάτι, αυτό το μέρος της δουλειάς. Αυτό δεν σημαίνει ότι και ο Στάθης Λιβαθινός δεν θα κάνει εξίσου πολύ καλή δουλειά. Δεν είναι θέμα προσώπων. Ομως το ότι έφυγε με αυτόν τον τρόπο ο Σωτήρης Χατζάκης εγώ δεν το θεωρώ σωστό. Είμαστε χώρα άρπα-κόλλα γιατί είμαστε γεωπολιτικά εκεί που είμαστε. Το περίεργο είναι όταν κάποιος οργανώνεται για κάτι».

«Βρέθηκα να σκηνοθετώ τις «Νεφέλες» αναγκαστικά, υποχρεωτικά. Για λόγους τους οποίους δεν θα ήθελα να εξηγήσω, ο Βασίλης Παπαβασιλείου αποχώρησε από την παράσταση. Δεν θα υπεισέλθω σε λεπτομέρειες ούτε θα πω τι έγινε. Το ξέρω ότι γράφονται πολλά και θα γραφτούν και περισσότερα, όμως αυτό που έχω να πω είναι ότι τα πράγματα δεν είναι πάντα όπως γράφονται ή όπως κάποιοι φαντάζονται… Εγώ συνεχίζω τη δουλειά του και η μετάφραση είναι δική του. Δεν είναι απλή μετάφραση αλλά είναι απόδοση, άρα με αυτό που έχει κάνει με το κείμενο του Αριστοφάνη έχει σκηνοθετήσει από έργο την παράσταση. Εχει επιβάλει με έναν τρόπο τη σκηνοθεσία. Η αποχώρησή του έγινε σε μια στιγμή που είμαστε σε σχετικά προχωρημένο σημείο στις πρόβες. Εγώ θα τραβήξω τον δρόμο που χάραξε ο Βασίλης Παπαβασιλείου, που ούτως ή άλλως είναι δρόμος από τον οποίο δεν μπορείς να ξεφύγεις πολύ λόγω της απόδοσης που έχει κάνει ο ίδιος και θα οργανώσω εκείνα τα σημεία στο έργο που δεν ήταν πλήρως οργανωμένα. Κινούμαι πάνω στη γραμμή του».

«Εγώ διαφωνώ με αυτό. Δεν είναι αυτή η ουσία της δουλειάς μας. Αν και δεν παρακολουθώ όσα γράφονται, έχω μια εικόνα. Γίνεται θέμα με κάτι που δεν είναι η δουλειά μας και μάλιστα από έντυπα και δημοσιογράφους που διεκδικούν τα πρωτεία σε ό,τι αφορά τη δουλειά. Αντί να ασχολείται με αυτά ένα περιοδικό κουτσομπολίστικο, ασχολούνται οι πολιτιστικές στήλες. Αυτό δεν εξυπηρετεί το θέατρο. Δεν χρειάζεται να βγαίνει κανείς και να μιλά. Αυτά συμβαίνουν στις δουλειές αλλά αφορούν τις δουλειές και μόνο. Εχουμε εθιστεί ως κοινωνία στο κουτσομπολιό. Αυτό που λέω πάντα είναι ότι για να ξέρετε γιατί γίνεται κάτι, να βλέπετε ποιος έχει όφελος στο τέλος. Εγώ δεν είχα κανένα όφελος να φύγει ο Βασίλης Παπαβασιλείου, φορτώνομαι με κάτι που δεν ήθελα να κάνω. Είχα αποφασίσει να ασχοληθώ με τον ρόλο μου και ότι θα μπω να κάνω αυτό που ξέρω καλύτερα να κάνω. Θα σου πω τι ακριβώς συνέβη, λοιπόν, για να καταλάβεις ότι όλο αυτό που έγινε δεν ήταν κάτι που ήθελα. Οταν πήγα στο φεστιβάλ πρότεινα στον Γιώργο Λούκο να γίνουν οι «Νεφέλες» και ζήτησα να παίξουν και κάποιοι ηθοποιοί. Ο Γιώργος Λούκος συμφώνησε και σκέφτηκε, επειδή ήξερε ότι μου αρέσουν οι συνεργασίες, να γίνει με τον Παπαβασιλείου. «Σου προτείνω αυτό», μου είπε, «αν σε πειράζει, κάν’ το εσύ μόνος σου». Αμέσως του απάντησα ότι το ήθελα με μεγάλη χαρά εφόσον συμφώνησε και ο ίδιος ο Παπαβασιλείου και κάπως έτσι άρχισαν όλα».

«Ο θίασος παραμένει ο ίδιος. Υπάρχουν αλλαγές στη μουσική και στα σκηνικά και τα κοστούμια γιατί θέλω κι εγώ να έχω άποψη στο εικαστικό κομμάτι της παράστασης».

«Γιατί θα δει μια πολύ ωραία παράσταση, ένα εξαιρετικό έργο. Εγώ το είχα αδικήσει αλλά είναι το πιο δύσκολο και το πιο αξιόλογο κείμενο του Αριστοφάνη. Κάνει λόγο για το πώς θέλει να χρησιμοποιήσει ένας μεγάλος άνθρωπος, ο Στρεψιάδης, τη γνώση για να μπορεί να εξαπατά. Ο Αριστοφάνης δημιουργεί μια πλοκή όπου όλα αποδεικνύονται με μοναδικό τρόπο. Υπάρχει και μια άλλη ύβρις, αυτή που ενώ θέλουμε το καλύτερο δεν προσπαθούμε να το πετύχουμε. Επιπλέον υπάρχει και ο μύθος του δανεισμού. Ο Στρεψιάδης, που χρωστά σε διαφόρους, προσπαθεί να μάθει πώς θα ξεφύγει να πληρώσει τα χρέη του. Μας θυμίζει κάτι; Με πολύ ιδιαίτερο τρόπο, η μετάφραση Παπαβασιλείου μάς φέρνει στα σημερινά δίχως φτήνιες και υπερβολές και δίχως να κουνάει το δάχτυλο. Βάζει τον καθρέφτη σε τέτοια απόσταση ώστε να βλέπουμε και τον εαυτό μας αλλά και τους γύρω».

«Αν το έκανα εγώ, θα με είχαν στείλει σπίτι μου. Πιθανόν να μην το έκανα γιατί δεν θα κρινόμουν με τον ίδιο τρόπο. Από την άλλη, εγώ ως άνθρωπος δεν ακυρώνω τίποτε. Αν κρινόμαστε όλοι εκ του αποτελέσματος, μπορεί και να το έκανα. Δεν κρινόμαστε όμως εκ του αποτελέσματος».

«Ναι. Νομίζω ότι τελευταία, χρόνο με τον χρόνο, συμπυκνώνεται η γνώση τού τι θέλω να κάνω και πώς αντιμετωπίζω το θέατρο. Θέλω να κάνω συνεργασίες, σημαντικά έργα, να ανταγωνιστώ και να αναμετρηθώ με μεγάλα έργα και μεγάλους ρόλους. Από την άλλη, δεν ακυρώνω τίποτα. Εχει αποδειχθεί ότι, ακόμη κι όταν τα έργα δεν είναι τόσο μεγάλα, αν εσύ μπορείς και μπορείς να πείσεις και το κοινό, να τα κάνεις μεγάλα και να κάνεις μεγάλη δουλειά στο θέατρο. Αυτό που πιστεύω επίσης είναι ότι πρέπει να απενοχοποιήσουμε το κοινό, να το αφήσουμε ελεύθερο να δει και να σταθούμε πάνω από το ύψος των περιστάσεων, να καταλάβουμε ότι δεν είμαστε το κέντρο του κόσμου. Δεν χρειάζεται κάθε μέρα να ανακαλύπτουμε μια αυθεντία. Την αυθεντία δεν χρειάζεται να την ανακαλύψεις. Η αυθεντία απευθύνεται στο κοινό και την ανακαλύπτει μόνο του».

«(γέλια). Εγώ έχω την ανάγκη να αποδείξω στον εαυτό μου ότι μπορώ να κάνω σημαντικά πράγματα στη δουλειά μου».

«Το έχω αποδείξει αλλά νομίζω ότι τώρα είμαι σε μια πολύ καλή φάση να δημιουργήσω αυτό που θα ήθελα να δω εγώ να αφήνω πίσω μου».

«Στη ζωή μου είμαι πιο ήσυχος, πιο ήρεμος. Ξέρω πολύ καλά τους ανθρώπους που έχω δίπλα μου. Εχω μια καταπληκτική γυναίκα και ένα εκπληκτικό παιδί. Δεν χρειάζεται να αποδείξω κάτι, είμαι ήσυχος εκεί».

«Σαφώς, αλλά δεν μπορείς να έχεις σχέση με όλους τους ανθρώπους. Με τους δικούς μου έχω υγιή σχέση, αγαπιόμαστε. Η αγάπη δεν εμποδίζει να βλέπουμε ο ένας τον άλλον με τα μάτια της αλήθειας. Η αγάπη τα ξεπερνάει όλα».

«Δεν χρειάζεται να το πω εγώ, ούτε το λέω για να κολακέψω κάποιον. Είναι αποδεδειγμένο ότι οι γυναίκες είναι πιο δυνατές, πιο ισχυρές σε όλα. Αν ένας άνδρας και μια γυναίκα κάνουν ακριβώς το ίδιο πράγμα, η γυναίκα θα το κάνει καλύτερα».

«Οχι, αυτό που λέω πάντα το πίστευα, από μικρό παιδί, και απλά μεγαλώνοντας, ακόμη και σήμερα, συνεχίζω να το πιστεύω».

«Ναι, είναι. Συνήθως όμως απογοητεύονται αυτοί που έλκονται. Το θέμα είναι να υπάρχει ουσία, δηλαδή να μην είναι ο λόγος αυτός, η επιτυχία και η δημοσιότητα. Από την άλλη, υπάρχει ένα ερώτημα στο οποίο εγώ ακόμη δεν έχω απαντήσει ή μάλλον αποφεύγωνα τοποθετηθώ. Δεν ξέρω αν ο μεγάλος καλλιτέχνης πρέπει να είναι και καλός άνθρωπος. Η ιστορία έχει δείξει άλλα».

«Πρέπει να δώσουμε τον ορισμό του καλού παιδιού για να σου απαντήσω…».

«Οτι είμαι καλό παιδί».

«Ναι, αρχίζει πια και με ενοχλεί. Περιορίζονται οι δυνατότητές μου, κυρίως οι σωματικές. Αντέχω ακόμη αλλά σκέφτομαι τι μπορεί να συμβεί και με αγχώνει. Ολο αυτό όμως με ενισχύει και επενδύω στο μέσα, στην ύφεση, στο λιγότερο. Νομίζω ότι, όταν ένας άνθρωπος είναι ταλαντούχος, από τα 40 και πέρα διανύει την πιο δημιουργική του ηλικία».

«Στη ζωή είμαι πιο χαλαρός, δεν τη σκέφτομαι τόσο πολύ τη ζωή. Ισως γιατί μου ήρθαν εύκολα».

* Φωτογραφίες: Ανδρέας Σιμόπουλος

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 28 Ιουνίου 2015